Yerli elmanın piyasada azaldığı geçiş periyodu olan yaz aylarında bilhassa Şili’den gelen elmalar tezgahta yer almaya başlamıştı. Starking ve Granny Smith çeşitleriyle bilhassa Şili’den gelen ithal elmaların kilo fiyatı markette 24 liraya kadar çıktı. Yakın vakitte başlayacak yeni hasatla birlikte yerli eserin piyasayı kısa müddette olağan oranlara çekmesi bekleniyor. Yerli elma hasadı ağustos ortasında Karaman’dan başlayarak, Niğde’den Isparta’ya, Malatya’ya kadar kasım ayına kadar devam edecek.
Dünyanın dördüncü büyük elma üreticisi olan Türkiye’de yıllık 3 milyon tona yaklaşan bir üretim var. Elma üretiminde Isparta, Karaman ve Niğde bölgelerinin tartısı var. Elma çeşitleri ise ‘Golden’, ‘Starking’, ‘Amasya’ ve ‘Granny Smith’ olarak dört ana kümede öne çıkıyor. Türkiye elma üretiminde kendine kâfi bir ülke pozisyonunda olmasına rağmen, ekseriyetle tüketimde çeşit standardizasyonunu sağlamak maksadıyla yüklü olarak Granny Smith çeşidi elma ithal ediliyor.
5-7 lira bandı
Yeni hasadın piyasada 5-7 lira bandından satılması bekleniyor. Isparta Ziraat Odası Lideri Mustahattin Can Selçuk, 15 Eylül’de bölgede hasadın başlayacağını belirtirken, ekim sonuna kadar süreceğini lisana getirdi. Selçuk, “Geçiş periyotlarında ithalat yapılır. Yazlık elma çeşitleri genelde ufak olur ve tüketici tercih etmez. Piyasa da buna nazaran az da olsa ithalata masraf. Şu anda birinci devirde üreticide 3 lira bandında olmasını bekliyoruz. Pandemi devri ezaları var. Maliyetler dövizle artıyor. Personellik dertli olabiliyor. Üretici esasen para kazanmazsa; topraktan soğursa geri dönüşü olmaz. Isparta’da 750 bin ton civarı elma üretimi olur” diye konuştu.
‘Çeşit olsun’
Karaman Ziraat Odası Lideri Mehmet Bayram, 15 Ağustos prestijiyle hasadın yavaş yavaş başlayacağını ve ay sonunda piyasalarda yer alacağını söyledi. Bayram, “Geçiş sürecinde Şili başta olmak üzere çeşitli bölgelerden ithalat yapılabiliyor. Kimi büyük ve zincir marketlerde yer alıyor. Bu yıl yerli elma da biraz yüksek fiyattan satılır. Tarlada şu anda kilosu 2.5 liradan alıcı buluyor. Büyükşehirlere gelene kadar 7 liraya kadar çıkabilir” sözlerini kullandı.
Doğanşehir Ziraat Odası Lideri Burhan Tanışık ise, “Yerli eser olarak yazlık çeşitlerimiz var. Bunlar tercih edilebilir fakat çeşit olsun diye getiriyorlar. Hasadımız da ekimde başlayacak” dedi.
Atmosferli depo önerisi
Isparta Ziraat Odası Lideri Mustahattin Can Selçuk, ‘atmosferli depo’ çalışmasıyla yeni hasat bir eserin gelecek ağustos ayına kadar saklanabildiğini söyledi. Bu depo çalışmalarının paydaşlarla birlikte yaygınlaştırılabileceğini belirten Selçuk, “İthal elma getireceğimize bu atmosferli depolara yatırım yapılabilir. Mesela eylül sonunda elmayı bu depoya atarsın, ağustosa kadar açmadan koruma edebilirsin. Açınca özelliği kaybolur. Tek tük yapan firmalar var” dedi.
İhracata yönelik kaliteli üretim
Piyasaların talep ettiği çeşit ve standartlarda elma üretimi dış pazarda rekabetçiliğin en kıymetli ögeleri olarak gösteriliyor. Türkiye’nin elma üretimi yüksek olmasına rağmen dış ticaret performansı düşük kalıyor. Bu nedenlerin başında üretim kalitesinin düşüklüğü, yetiştirilen çeşitlerin ihracata uygun olmaması, elma işletmelerinin küçük ölçekli olması üzere etkenler geliyor. Türkiye’nin elma ihracatı 200 bin tonun üzerinde seyrederken, bu alanda kaliteli üretim artışıyla bilhassa yakın pazarlara kısa müddette çok daha yüksek oranda ihracat yapılması mümkün görünüyor.
‘Geri plana itiyoruz’
Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım, dünyada ve Türkiye’de elma çeşitlerinin giderek azaldığını anlatırken, eserin geri plana itildiğini söyledi. Hem geçiş devri, hem de çeşit arayışı nedeniyle ithalata gidildiğini kaydeden Yıldırım, artan ihracat maliyetleri, döviz ve navlun üzere yüklerle ithal eserin tezgaha çok daha değerliye geldiğini kaydetti. Yıldırım, “Bekleyip yerli eseri tüketmek lazım. Zati son devirde tropikal meyvelere bir yönelim var. Yanı sıra elma daima olduğu için, geri plana itiliyor. Çalışmalar yapılıyor lakin somut bir durum yok. Hem endüstrici, hem de tüketici yeteri kadar bedel vermiyor. Bir taraftan işin endüstrisini güçlendirmek, başka taraftan ihracata dönük çalışmalar yapmak lazım” diye konuştu.
Milliyet