Sıhhat Bakanlığı tarafından yetki verilen PCR laboratuvarları salgının başladığı birinci günden beri büyük bir özveriyle çalışıyor. Muhtemel hadise tarifine uyan bireylerden nazofaringeal (geniz ve burun) alınan sürüntü örnekleri, Sıhhat Bakanlığı’na bağlı PCR laboratuvarlarında inceleniyor. Koronavirüs salgını kapsamında test yaptıran kişinin PCR sonucunun müspet yahut negatif olduğu bu merkezlerde yapılan incelemelerin akabinde aşikâr oluyor. İstanbul’da da Sıhhat Bakanlığı’na bağlı kamuda hizmet veren 17 PCR laboratuvarı bulunuyor. 200 teknik işçi, 40 kişinin de uzman tabip olarak vazife aldığı İstanbul’daki laboratuvarlarda günlük 60 bine kadar numune çalışılabiliyor. Laboratuvarlarda salgın başladığından bugüne kadar 7 milyon 750 bin test çalışılırken, Milliyet olarak İstanbul’daki koronavirüs pandemisi nedeniyle yetkilendirilen birinci PCR Laboratuvarı’nı Vilayet Sıhhat Halk Sıhhati Lider Yardımcısı Dr. Esra Şahin ile birlikte gezdik.
Kimlere test yapılıyor?
Teneffüs yolu patolojilerinin çalışıldığı Zeytinburnu’ndaki 1 Nolu Halk Sıhhati Laboratuvarı, birinci Kovid-19 testi incelemesinin yapıldığı yer. “Kimlere test uygulanıyor” diye sorduğumuz Dr. Şahin, kriterleri anlattı:
“Bakanlığımızın yayınlamış olduğu Kovid-19 rehberinde şöyle ki, birinci baştan beri kişinin ateş, öksürük, kas ağrıları, koku ve tat kaybı üzere şikayetleri olduğu vakit, bunlar bizim için kişinin semptomu olduğu manasına gelir. Hastaneye başvurulan bireylerden de muhtemel olay tarifine uyan olaylar rehber doğrultusunda kıymetlendirilerek numune alınır. Bunun dışında kişi temaslı mı, gittiği bir yerde müspet olaylar çıktıysa bir temas hikayesi yahut riskli bölge ziyareti var mı, onlara bakılır. Bunlara nazaran muhtemel olay tarifine giren olaylardan numune alınır. Yalnızca cezaevi ve huzurevi üzere yaşayan yerlerde bir tarama testi yapıyoruz. ASAL taramaları sevk öncesi numune alınır. PCR testi bir tarama testi değildir. Teşhis koydurucu bir testtir.”
Sonuç 9 saatte
Bilhassa kamuoyunda testlerin bazen aldatıcı yahut yanlış olduğu ile ilgili argümanlara da karşılık veren Dr. Şahin, bunun muhtemel nedenlerini açıkladı:
“PCR testlerinin birinde olumlu, başkasında negatiflik olmaz. Zira PCR sonucunu müspet aldıysak müspet olay olarak sisteme kaydı yapılır. Negatif olması üzere bir durum, yapılan testte sürüntünün yanlış ve eksik alınması ya da malzemenin eksik gelmesinden ötürü yanlış negatifler verebilir. Lakin müspeti gördüğümüz vakit kişiyi de müspet kabul ederiz. Sistemde müspet hadise düştükten sonra filyasyon gruplarının misyonu başlar, hadisenin ve temaslılarının filyasyon süreci başlar” dedi. Dr. Şahin, testlerin çıkış müddeti ile ilgili de, “Numunenin alınıp sistem kaydının oluşturulması süreci, kişinin numunesinin alınması, numune alındıktan sonra ön süreçleri bittikten sonra 8.5-9 saat içinde test sonucu çıkıyor. Laboratuvardaki süreçte de en fazla 4-4.5 saatte sonuçlanıyor.”
Süreç nasıl işliyor?
Dr. Şahin şöyle devam etti:
“Her hastanede laboratuvar yok. Alınan numune diğer bir hastanede alınsa da laboratuvuar kısmında ön bir kabul oluyor. Bu numuneler hastanelerden muhakkak referans laboratuvarlara getirilerek çalışılıyor. Labaratuvarlara gelen örnekler barkodlama sürecinden sonra; evvel ön etap pak alanda çalışma yapılıyor. Kirli alan çalışma alanına getiriliyor. Daha sonra çalışma yapılacak PCR aygıtına atılıyor. Elle bir müdahale olmuyor. Bu aygıtlar dökümleri raporlamasını verdikten sonra uzmanlar tarafından okunarak, sistemsel onayları yapılıyor. Sistemsel onaylamanın akabinde filyasyon takımlarının müspet hadiseyi görebileceği sisteme düşüyor.”
Kusur hissesi yüzde 15
Zeytinburnu’ndaki 1 Nolu Halk Sıhhati Laboratuvarı’nda vazifeli mikrobiyoloji uzmanı ise numune alımının ehemmiyetine dikkat çekerek, şunları dedi:
“Kombine dediğimiz hem ağızdan hem de burundan bakanlığın numune alım kurallarına nazaran alınmalıdır. En geriye değecek halde numune almak, yalnızca ağızdan ya da yalnızca burundan almak kâfi olmaz. Ayrıyeten numunenin alımından sonraki transfer şartları da etkilemektedir. Kısaca sonucu etkileyen pek çok değişken vardır. Kombine örneklerde PCR olumluluk oranı pek çok değişkene karşın yanılgı hissesi yüzde 15’tir. Artık herkes PCR’yi biliyor. Türkiye’de rastgele bir laboratuvarımızdan dokuz aydır hiçbir bulaş olmadı. Zira o kadar dikkatli çalıştık ki, nasıl korunacağımızı nasıl yapacağımızı öğrendik.”
Milliyet