Kasık, alt karın bölgesi ve belde oluşan kronik ağrılar… Ağır ve uzun süren adet kanamaları, orta kanamalar… Şiddetli tablolarda oluşan kansızlık… Cinsel alakada ağrı ve bunun sonucunda gelişen, cinsel isteksizlik… Daha da berbatı, hamileliği önleyebilmesi, hamilelik oluşsa dahi gerisi arkasına düşüklere yol açabilmesi! Gerek diğer hastalıklarla ortak belirtileri olması, gerekse adet periyodunda yaşanan sıkıntıların olağan olarak düşünülüp tabibe başvurulmaması nedeniyle teşhis konulması bazen yılları bulabilen bu hastalığın ismi; adenomiyozis.
Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Müberra Tanınmış Kalem, bayanın ömür kalitesini hayli düşürebilen adenomiyoziste en kıymetli sorunun tedavide geç kalınması olduğuna dikkat çekerek, “Başka hastalıklarla ortak belirtiler göstermesi teşhis konulmasını güçleştiriyor. Ayrıyeten hastalar ağır adet kanamalarının ve kasık bölgesindeki sancıların olağan bir durum olduğunu düşünerek, tabibe başvurmaya gerek duymayabiliyor. Yıllarca bu ağrıları çekmek durumunda kalıyor, daha da berbatı annelik hayaline kavuşamıyorlar. Bu nedenle bilhassa kasık ağrısı ve ağır kanama durumunda kesinlikle tabibe başvurulmalı, hiçbir yakınma olmasa dahi yıllık jinekolojik muayeneler asla ihmal edilmemeli” diyor.
Nedeni şimdi bilinmiyor
Adenomiyozisin oluşum nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, çeşitli teoriler öne sürülüyor. Bilimsel olarak şimdi izah edilemese de, adenomiyozis hastalarında aile öyküsüne sık rastlanması, genetik faktörün de tesirli olduğunu düşündürüyor. Bunun yanı sıra doğuştan rahim kasında endometrium odaklarının olması, rahmin iç duvarı ile orta kas katmanı ortasında hasarlar oluşturan sezaryen ve doğum travmaları üzere cerrahi süreçler, enfeksiyonlar ve rahim duvarına yerleşen kök hücreler üzere pek çok etkenin nedeni olabileceği belirtiliyor.
Bu belirtilerden biri bile varsa…
Adenomiyozis hastaların yüzde 35’inde hiçbir belirti vermeyebiliyor yahut çok hafif yakınmalarla seyredebiliyor. Doç. Dr. Müberra Ünlü Kalem en sık görülen belirtileri sıralayarak, bu yakınmalardan biri bile varsa, kesinlikle tabibe başvurmak gerektiği ihtarında bulunuyor:
-Aşırı ve uzun süren adet kanamaları: Adet kanamalarının 7 günden fazla sürmemesi gerekiyor. Günlük kullanılan ped sayısı ise 2-4’ü geçmemeli.
-Adet dışında gelişen orta kanamalar.
-Adet sırasında oluşan ve öbür bir nedeni bulunamayan şiddetli kramplar yahut keskin, bıçak saplanır biçimde oluşan alt karın ağrısı.
-Kronik kasık ve bel ağrıları, pelviste dolgunluk hissi.
-Cinsel ilgide ağrı ve bunun sonucunda oluşan cinsel isteksizlik.
-Nedeni tespit edilemeyen düşükler.
-İnfertilite
-Yoğun adet kanamaları sonucu oluşan kansızlık: Bu tablonun sonucunda kronik yorgunluk, mutsuzluk, güçte düşüş, anksiyete yahut depresyon gelişmesi.
Anne olmayı önleyebiliyor
Adenomiyozisin yol açtığı bir diğer değerli sorun ise infertiliteye neden olması, gebe kalınsa bile gerisi gerisine düşük riskini artırması. Doç. Dr. Müberra Ünlü Kalem, adenomiyozisin hamileliği 2 formda etkilediğini belirterek kelamlarına şöyle devam ediyor: “Birinci tesiri, rahim duvar yapısını bozarak spermin tüplerden geçişini bloke etmesi. İkincisi ise hamilelik oluştuğunda embriyonun yerleşeceği ortamda yüksek basınç oluşturarak tutunmaya mahzur olması.” Doç. Dr. Müberra Ünlü Kalem, adenomiyozis hadiselerinde düşük riskinin 2 katına çıktığını vurgulayarak, “Adenomiyozis tespit edilmemişse hastanın gebe kalma yahut hamilelik oluştuysa bunu sürdürme talihi giderek azalıyor. Adenomiyozise şayet endometriozisin yumurtalık, tüpler ve karın zarı tutulumu eşlik ediyorsa, risk daha da artıyor. Teşhis konulmuşsa, tüp bebek yolu ve düşük riskine karşı hami önlemlerin daha ağır uygulanması sayesinde hastanın anne olma bahtı hayli yükseliyor.”
Tertipli muayene çok önemli
Nizamlı yapılan jineokolojik muayeneler ve tabibin adetler konusunda bilgilendirilmesi erken teşhiste büyük kıymet taşıyor. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Müberra Kalem özellikle aile hikayesi olanlarda yıllık denetimlere çok erken yaşta başlanması gerektiği ihtarında bulunarak, “Ailede bu hastalık olsun yahut olmasın, birinci adet görüldüğü yıllarda, yani 13 – 14 yaşlarında jinekolojik muayene olunmalı. Akabinde 20 yaşına kadar 3-4 yılda bir muayene kâfi gelecektir. 20’li yaşlardan itibaren yıllık denetimler ise ihmal edilmemelidir.” diyor. Olağandan büyük rahmin olması, teşhis için değerli bir ipucu olarak görülüyor. Teşhis ultrasonografiyle konulabiliyor, lakin kuşkulu durumlarda MR (manyetik rezonans görüntüleme) formülüne gereksinim duyulabiliyor.
Tedaviyle tahlil sağlanabiliyor
Adenomiyoziste tedavi hastanın yaşına, yakınmalarına ve çocuk sahibi olmak isteyip istemediğine nazaran düzenleniyor. Örneğin adet kanaması çok ağırsa kanamayı azaltmaya yönelik hormon destekleri, ağrı yakınması varsa ağrıyı dindirmeye yönelik ağrı kesici ilaçlara başvuruluyor. Şiddetli ağrı ve ağır kanamaya sebep olabilen yahut gebe kalmaya mahzur olduğu düşünülen adenomiyozis odakları ilaçla küçültülebiliyor ya da uygun ameliyat teknikleri ile çıkarılabiliyor. Semptomlar çok şiddetliyse ve hasta üreme çağını tamamlamışsa, kesin tahlil için rahmin alınması önerilebiliyor. Fakat ağrı ve kanamayı denetim altına alan ilaçların kullanıldıkları sürece yararlı olduklarını, bırakıldıklarında ise problemlerin tekrar başladığını vurgulayan Doç. Dr. Müberra Ünlü Kalem, “İlaç tedavisinin yanı sıra bir öteki seçeneğimiz ise progesteron salgılayan spiraller. Uygun olan hastalarda başvurduğumuz spiraller 5 yıl boyunca kanama ve ağrı şikayetlerini besbelli oranda azaltabiliyor ve hastalığın ilerlemesini durdurabiliyor. Bu yolla hasta ameliyat olmaktan kurtulabiliyor.” diyor.
Milliyet