İstanbul’daki Küçükçekmece Gölü, denizle kontağı olan bir iç su yani lagün. İstanbul’un en kalabalık dört ilçesine kıyısı olan 16 kilometrekarelik gölde son devirlerde meydana gelen balık vefatları bilim kişilerini ve vatandaşları tedirgin ediyor. 20 yıl öncesine kadar eşsiz tabiatı ve güçlü canlı yapısıyla tanınan Küçükçekmece Gölü’ne denetimsiz bırakılan sanayi ve kanalizasyon atıkları büyük tahribata yol açtı. Derhal her yaz havaların ısınmasıyla birlikte yaşanan balık ölümlerinin bu yıl ürkütücü boyutlara ulaşması, üniversiteleri ve ilgili bakanlıkları harekete geçirdi.
2.5 metre uzunluğunda
Balık vefatları gündemdeyken gölün yüzeyine çıkan meyyit iki büyük balık sevindirici ipuçları verdi. Ölen sair balıklara hiç benzemeyen balıkları inceleyen İstanbul Üniversitesi Su Eserleri Yetiştiriciliği ABD talim üyesi Prof. Dr. Devrim Memiş, balıkların dünyada nesli tükenme tehlikesi geçiren Mersin Balığı (Huso huso) olduğunu belirledi. 200 milyon yıldır yaşayan dünyanın en eski canlılarından olmasına karşın çok avcılık ve kirlilik nedeniyle nesli tükenme tehlikesi geçiren Mersin balıklarının Küçükçekmece Gölü’nde tekrar görülmesi eksperleri sevindirdi. Göl kenarındaki İstanbul Üniversitesi’nin kampüsü yakınında bulunan iki Mersin balığından büyük olanının 2.5 metre ve yaklaşık 150 kilo olduğu görüldü. Prof. Dr. Memiş, “Kirliliğe karşın nesli tükenen bir cinsin Küçükçekmece Gölü’nde yaşadığının izini bulmak çok sevindirici. Yaklaşık dört hafta evvel oksijen zayıflığından ölmüş. Yani son balık vefatlarıyla eş devirli değil, daha evvel gerçekleşmiş. Külliyen çürümüş ve kıyıya vurmuş. Bu türlü büyük ve yaşlı Mersin balıkları dipte balıklarla beslenir. Yaş tayini yapacağız lakin 40-50 yaşında olduğunu varsayım ediyoruz. İki tane görüldüyse daha çok vardır. Nesli tükenme tehlikesi geçiren bir balığın İstanbul’da meyyit de olsa görülmesi bizi keyifli etti. Hem gölü hem balıkları kurtarmak için çabalamalıyız” dedi.
‘Canlılığın göstergesi’
Karadeniz kıyılarında, Mersin balığının beş çeşidinin görüldüğünü belirten Prof. Dr. Memiş şöyle devam etti:
“Morina, Rus Mersini ve Sivrişka nadir görülür. Şip ve Kolan balığı mersinler sularımızda artık yok. Bu balık varsa umut var demektir. Mersin balığının varlığı memleketlerin prestijidir, nehirlerin canlılık göstergesidir. Bilim dünyası bu balıkları yaşayan fosil kabul eder. Bu balığın Marmara Denizi ilişkili Küçükçekmece Gölü’nde bulunması ve önümüze çıkması sularımızı temiz tutmak için bize ileti veriyor ve müdafaa kararlarının ısrarla alanına getirilmesi gerektiğini hatırlatıyor.
Mersin balıkları sularda hayatını sürdüren en eski canlılardan biri. Beş metre uzunluğa ve bir ton tartıya ulaşabilen Mersin balığı, kıkırdak yapısı ve dört bıyığıyla bilinir. 100 yaşına kadar yaşayabilen Mersin balıkları uzun ömürlerine karşın fakat 20 yaşında yumurtlarlar.”
‘Nehir deltalarına girerler’
Küçükçekmece Gölü’nün denizle irtibatı olduğunu belirten Prof. Dr. Memiş şöyle devam etti:
“Mersin balıkları Karadeniz’de geçmiş yıllara nazaran az da olsa görülüyor. Yumurtlamak için nehirlere girerler. Lagünün çıkışı kapandığı ve su yükselemediği için çıkamadığını düşünüyoruz. Tabiatı gereği göç eden bir canlıdır. Çok görüldükleri Yeşilırmak ve Kızılırmak’taki tahribatla sayıları çok azaldı. 2000’li yıllara kadar Karadeniz deltalarında çok görülürdü ancak HES’ler sonlarını hızlandırdı. Sakarya Nehri’nde tüm gayretimize karşın olumlu sonuç alamadık. Dayanıklı ve kolay ölmeyen bir balık olmasına karşın güç ürediği için büyük tehdit altında.”
Milliyet