Son dakika haberine nazaran, yeni tip koronavirüs salgınına karşı Pfizer ve BioNTech’in mRNA teknolojisiyle geliştirdiği Kovid-19 aşının birinci dozları Türkiye genelinde dün uygulanmaya başlandı. Sıhhat Bakanlığı, Türkiye’ye getirilen ve özel şartlarda saklanan 2.8 milyon doz BioNTech’in mRNA aşısının (BNT162b2) uygulanmasıyla ilgili kılavuz yayınladı.
EN GEÇ 6 SAAT KURALI
Aşı randevusu sırasında tercih edenlere BioNTech aşısının birinci dozu yapılıyor. Aşının 2’nci dozu ise 4 hafta sonra uygulanacak. İnaktif aşının kullanımı öncesi daha evvel uygulama kılavuzu yayınlayan Sıhhat Bakanlığı, dünden itibaren Türkiye’de de uygulanmaya başlanan mRNA aşısı için de kılavuz hazırladı. Kılavuzda, aşının enjektörsüz olarak sunulduğu belirtilerek, şu bilgilere yer verildi:
“Aşı flakonları sert sarsıntılardan ve darbelerden korunmalıdır. Kullanılmadan evvel sulandırılarak seyreltilmelidir. Flakon sulandırılmadan evvel yahut sulandırıldıktan sonra görünümünde beklenmeyen bir durum gözlemlendiğinde, bu durum mümkünse fotoğraf ile belgelenmeli ve tutanak tutularak Halk Sıhhati Genel Müdürlüğü Aşı ile Önlenebilir Hastalıklar Daire Başkanlığı’na iletilmek üzere, aşının tedarik edildiği üniteye en süratli formda bilgi verilmelidir.
Sulandırılmamış flakonun görünümü beyaz-kirli beyaz ortası renkte donmuş çözelti halindedir. Sıvıda rastgele bir renk değişikliği yahut öbür partiküller görüldüğünde ya da sıvı renksiz hale gelirse flakon kullanılmadan uygun biçimde imha edilmelidir.
Erimiş flakon sulandırılmadan evvel nazikçe ve yavaşça 10 kere aksi yüz edilmelidir. Katiyen çalkalanmamalıdır. Oda sıcaklığında iken sulandırılmalıdır. Flakon sulandırıldıktan sonra en geç 6 saat içerisinde kullanılacak formda planlanma yapılmalıdır.”
ALERJİK ŞOKA DİKKAT
Kılavuzda, aşının birinci dozunun sonrasında önemli bir alerjik tepki varlığının görülmesi halinde 2’nci dozunun uygulanmayacağı kaydedildi. Pfizer-BioNTech aşısı dünya uygulamalarında alerjik tepki gelişen hadiseler vardı.
Aşının 38 santigrat derece ve üzerinde ateşi olan bireylerde, şimdi kesin teşhis konulamamış akut hastalıklarda, kronik hastalıkların akut atakları sırasında ertelenmesi gerektiğine işaret edilen kılavuzda, “Sulandırılan flakonun üzerine sulandırılma saati kaydedilerek +2 ile +8 santigrat ortasında koruma edilmelidir” uyarısı da yer aldı.
mRNA aşısı için, “Kuduz, tetanos toksoidi içeren aşılarla, kızamık, hepatit-A/B aşıları üzere temas sonrası uygulanması gereken aşılarla vakit aralığı bırakılmaksızın uygulanabilir” sözlerine yer verilen kılavuzda, tüberkülin deri testinin ise ya aşıyla birebir gün yapılması ya da aşı uygulamasından en az 4 hafta sonrasına ertelenmesi gerektiği kaydedildi.
Aşının en az 4 hafta orta ile 1’er doz olmak üzere toplam 2 doz olarak uygulanacağı hatırlatılan kılavuzda, özetle şu sözlere yer verildi: “İkinci bir talimata kadar faal Kovid-19 hastasına, 180 gün içerisinde Kovid-19’u geçirmiş (PCR testiyle doğrulanmış) ve aşının uygulanmasından evvelki 10 gün içerisinde doğrulanmış bir Kovid-19 hadisesiyle temas etmiş bireylere uygulanmayacaktır. Aşının her iki dozu da birebir pandemik aşı ile uygulanmalıdır.
Gebelikte mRNA aşısının uygulanmasına ait data bulunmamaktadır. Kovid-19’u ağır geçirme riski yüksek olan hamilelere kendi istekleri halinde uygulanabilir. Emzirme periyodunda mRNA aşısının uygulanmasına ait bilgi bulunmamaktadır. Kovid-19’u ağır geçirme riski yüksek olan emziren bayanlara kendi istekleri halinde uygulanabilir.
Denetimsiz epilepsi ve Guillain-Barre Sendromu, transvers myelit üzere enfeksiyonla ve aşıyla alevlenebilen nörolojik hastalık tanısı bulunanlara takip eden klinisyen tarafından yapılacak değerlendirmeye bağlı olarak aşılama kararı verilir. Kanama bozukluğu olan hastalarda intramüsküler enjeksiyon kanamaya neden olabilir. Aşının içeriğinde bulunan rastgele bir unsura karşı anafilaksi (alerjik şok) hikayesi varlığında aşı uygulanmaz.”
AKTİFLİĞİ ARTMIŞTI
Pfizer ve Biontech devam eden üçüncü faz klinik testlerde Kovid-19 aşısının 2’nci dozdan sonra bağışıklığının en az 6 ay devam ettiğinin tespit edildiğini duyurmuştu. Aşının tesir müddetiyle ilgili verilen birinci bilgi daha evvel verilen 90 günlük iddiadan epeyce uzun bir müddet. Şirketlerden yapılan açıklamada aşının 6 ay boyunca hastalığa karşı yüzde 91’in üzerinde müdafaa sağlamayı sürdürdüğü vurgulandı. Ayrıyeten aşının korkulan Güney Afrika varyantına karşı da tam muhafaza sağladığı gözlendi. Şirketler geçen çarşamba günü de 12 ve 15 yaş ortası gönüllülerle yapılan küçük bir test çalışmasından da yüzde 100 muvaffakiyet elde edildiğini açıklamıştı.
Öte yandan Türkiye’de günlük koronavirüs sayısının 42 bini geçmesinin akabinde, ağır bakımlarda sorun başladığı uyarısı yapıldı. Son açıklanan datalara nazaran, Türkiye genelinde ağır bakım doluluk oranı yüzde 63.2, yatak doluluk oranı ise yüzde 54.2 oldu. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zafer Kurugöl, yüzde 63.2 oranının yalnızca korona hastalarını değil öteki tüm hastaları kapsayan bir oran olduğunu belirterek çarpıcı bir ihtarda bulundu.
Hürriyet gazetesinden Meltem Özgenç’in haberine nazaran, Prof. Kurugöl, “Bu sayı ağır bakımlarda sorun başladı demek. Tehlike çanları çalıyor. Bilhassa İstanbul’da sorun öteki vilayetlerden daha büyük. İzmir ve Ankara’da da dikkat cazip bir artış görüyoruz” diye konuştu.
Prof. Dr. Levent Akın da ağır bakımlardaki artışın iyiye işaret olmadığını anlattı. “Bugünkü hadiseler, nisanın 10-15’inde hastanelere yansıyacak” diyen Prof. Dr. Akın, ağır bakımlar hastalara yanıt veremez hale gelirse tam kapanmaya gidilebileceğini, bu nedenle herkesin kurallara uyması gerektiğini söyledi.
ŞAŞIRTAN SONUÇ ORTAYA ÇIKTI
Öte yandan Kovid-19’u atlatan şahısların antikor seviyelerinin incelendiği çalışmaya nazaran, virüs yüküne daha çok maruz kalan sıhhat çalışanlarının antikor koruyuculuğu 9 aya kadar çıkarken, daha az virüs yüküyle hastalık atlatan mesken bayanları ise 3 ay içinde antikor koruyuculuğunu kaybediyor.
Mert İnan’ın haberine nazaran, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde misyon yaparken Kovid-19 tanısı alan toplam 123 sıhhat çalışanının antikor seviyesi ve koruyuculuk mühletine ait yapılan araştırma sonuçları açıklandı.
Ortaya çıkan yeni sonuçlara nazaran, koronavirüse yakalanarak hasta olan sıhhat çalışanlarında en yüksek antikor düzeyine 4 ile 6’ncı haftada ulaşıldığı saptandı.
Araştırma sonuçlarına nazaran virüs bulaşan sıhhat çalışanlarında 6’ncı aydan itibaren antikor düzeyinde manalı düşüş yaşanırken, ağır bakım ve Kovid-19 servisinde yüksek virüs yüküne maruz kalarak hastalanan sıhhat çalışanlarında ise müddetin 9 ile 12 ay ortasında değiştiği tespit edildi.
Araştırmada hastanenin lojistik, idari, yemekhane üzere kısımlarında vazifeli olanların antikor düzeylerinin 6’ncı ayda büsbütün kaybolduğu belirlendi.
BİR YIL SÜRMÜYOR
Araştırma sonuçlarını Milliyet’e yorumlayan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Bölümü’nden Dr. Yeşim Tuyji Tok, Kovid-19’a yakalanan sıhhat çalışanlarının virüs yükü ne kadar fazla olursa antikor mühletinin ve koruyuculuğunun da tıpkı oranda arttığına dikkat çekerek, şu bilgileri verdi:
“Araştırmamız sıhhat çalışanlarında aşılanma muhtaçlığının doğacağı mühletin belirlenmesinde yol gösterici olacak. Cerrahpaşa bünyesinde aşılandıktan sonra hastalığı ağır geçiren bir olay olmadığı üzere, yalnızca birinci doz aşı olanlarda bile bu türlü bir tablo görmedik. Antikor bağışıklığının 1 yıl sürmesi üzere bir durum kelam konusu.
Mesken bayanında ise esirgeyici antikor 3 ay tesir gösterirken, Kovid-19 kliniğinde vazife yaparken hastalanan doktorda bu mühlet 9 aylık süreyi geçebiliyor. Anestezi, ağır bakım ve acil servis çalışanlarında daha uzun vadeli antikor koruyuculuğu oluştuğunu saptadık.”
Kovid-19 hastalığı geçiren sıhhat çalışanlarının antikor seviye ve koruyuculuk mühletine yönelik yapılan çalışmanın sonuçlarını pahalandıran İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi İç Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. Osman Erk ise, “Hastalığı ağır geçirenlerdeki kollayıcı antikor düzey ve mühleti, hafif atlatanlardan daha uzun oluyor.
Ağır seyirli hastalarda oluşan esirgeyici antikor 6 ile 9 ay ortasında bedende tesirini gösteriyor. Lakin hafif virüs yükü alarak, hastalığı atlatanlarda bu mühlet 3, 4 ay ortasında değişiyor. Bu nedenle hastalığı hafif atlatanların katiyetle gözetici antikor oluştuğuna güvenerek maske, ara kuralından taviz vermemesi gerekiyor.
Hastalığı hafif atlatan vatandaşların 4’üncü aydan sonra aşı olmasını öneriyoruz” dedi. Ege Üniversitesi Çocuk Enfeksiyon Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Zafer Kurugöl de, hastalığı ağır atlatanlarda oluşan kollayıcı antikorun daha uzun müddet aktifliğini sürdürdüğünü belirterek, şunları dedi:
HAFİF ATLATANA TEKLİF
“Kovid-19’u ağır geçiren bir hocamızda ortadan geçen 1 yıllık mühlete karşın antikor düzeyinin yüksek olduğunu tespit ettik. Lakin bu durum herkes için tıpkı değil. Hastalık sonrası ortalama antikor koruyuculuk mühletinin beş, altı aydan uzun sürmeyeceği bilim dünyasının ortak kanaati. Hastalığı hafif atlatanlar, ‘Nasıl olsa Kovid-19 geçirdim bir şey olmaz’ dedikleri noktada ikinci kere hastalığa yakalanırlar.”
İSTANBUL UYARISI: 15-20 GÜN ÇOK HASSAS OLUNMALI
Türkiye genelinde olduğu üzere İstanbul’da da hadise artışı alarm veriyor. İstanbul Vilayet Sıhhat Müdürü Kemal Memişoğlu, bir yılı aşkın müddettir dalgalı biçimde seyreden bir salgınla uğraş edildiğini, birinci dalganın geçen yılın mart, nisan aylarında yaşandığını, ikinci dalganın eylül, ekim ve kasım aylarında görüldüğünü hatırlatarak, artık de 3’üncü bir dalgayla karşı karşıya olunduğunu söz etti.
Şu anda hastaneye yatışların, kasım ayındaki ağır bakım yatış oranlarına nazaran daha az olduğunu vurgulayan Kemal Memişoğlu lakin hâlâ testi olumlu çıkanların oranının arttığını anlattı.
Kemal Memişoğlu, salgının geçen yılın mart-nisan ile kasım aylarındaki seyrine bakıp tahlil yaptıklarını belirterek, “Bu tahlil sonucunda de bunun birkaç hafta daha yükseleceğini, ondan sonra düşüşe geçeceğini öngörüyoruz.
15-20 günlük süreçte herkesin çok hassas olmasını bekliyoruz. Doğal bu yükselmenin şiddeti ve müddeti insanların ahengine da bağlı. En geç nisanın ortasından itibaren hadise sayılarındaki artışın düşeceğini öngörüyoruz ancak bu kasımdaki ve marttaki simülasyonumuzun karşılığındaki öngörümüz. Beşerler ahenk gösterirse bu süreç daha da kısalabilir” sözlerini kullandı.
İstanbul Vilayet Sıhhat Müdürü Kemal Memişoğlu Memişoğlu, İstanbul’un ağır bakım doluluk oranlarında yüzde 64-65, olağan yataklarda ise yüzde 62 bantlarında olunduğuna dikkati çekerek, bunun artmasının tehlikeli hale gelebileceğini vurguladı.
Aşılama çalışmalarına ait de bilgi veren Memişoğlu, şu anda 60 yaş üzerindeki vatandaşların aşılamalarının yapıldığını hatırlattı. Memişoğlu, “65 yaş üzerindeki insanlarımızı esasen yapmıştık.
Yaklaşık yüzde 80 oranında o insanların aşılamalarının ikinci dozlarını da bitirme basamağındayız. Aşı tedariki sağlandığı sürece devam ediyoruz” diye konuştu.
Milliyet
