Avrupa devletlerinden çöp ithal eden memleketler arasında birinci sırada mekan alan Türkiye’nin denizleri ve tarım sahaları kirleniyor. Makinede işlenerek parçalanmış olan plastiklerin mikro plastik formuna dönüşerek hava, kara, deniz ve tatlı su ekosistemlerini önemli manada tehdit ettiğini belirten eksperler, “Plastik atıkların içerisinde bulunan tıbbi atıklar koronavirüs riskini de artırıyor” diyor.
Türkiye’de bir yandan plastikle uğraş devam ederken, gayrı yandan da plastik atık ithalatı süratle artıyor. Türkiye’nin ithalatı 2016 yılı başında ayda 4 bin ton iken, 2018 yılı başında aylık 33 bin tona, 2019’da ise en yüksek seviye olan 48 bin 500 tona çıktı. Türkiye’nin plastik atık ithalatı 2004 yılından bugüne 173 kat arttı.
Plastik çöp ticareti, dünya umumunda yaygın olarak gerçekleştirilen bir ticaret tipi. Çöp ithalatı, geri dönüştürme daha az maliyetli olduğu için tercih ediliyor. Çöpü ayrıştırılamadığı için geri dönüşüme müsait olmayan Türkiye’de firmalar bu nedenle yurt dışından çöp ithal ediyor. Yurt dışından alınan plastikler, geri dönüştürülüp, ham plastik ile de karıştırılarak tekrar plastik üretim sürecine dahil ediliyor.
Yine gündeme geldi
Adana’da ithal atıkların içerisinde gelen geri dönüşümü sağlanamayacak olan ambalajların denetimsiz bir biçimde yol kenarlarına ve boş meydanlara terk edilerek imha edilmeye çalışıldığına ait son periyotta basına yansıyan imgeler, plastik atık ithalatını tekrar gündeme getirdi. Türkiye’nin plastik ithalatını ve yaratabileceği sıkıntıları, Çukurova Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Su Eserleri Temel Bilimleri Kısmı tedrisat üyesi Doç. Dr. Sedat Gündoğdu ve Greenpeace Akdeniz Plastik Girişim Sorumlusu Nihan Berrak Ataş Milliyet’e kıymetlendirdi.
Avrupa’dan hammadde teziyle çöp ithal etmesinin hem etraf hem de insan sıhhatini önemli manada tehdit ettiğini belirten Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, şunları söyledi: “İlk evvel devletimizde üretilen 2.5 milyon plastik çöple ilgilenelim. İç piyasadaki plastik atıklar işlenemez seviyede kirli. Bu yüzden yurt dışından atık almak daha kârlı ve ucuz oluyor. Plastiklerin büyük kısmı geri dönüştürülemez ambalajlardan oluşuyor. Bu ambalajlar, dönüşüm sistemine alınamadığı için, denetimsizlik yüzünden sağa sola denetimsiz bir formda dağıtılıyor ve yakılıyor. Adana’da, ithal edilen plastik ambalajların bir kısmı yol kenarına ya da kanal kenarlarına terk ediliyor. Çoğunluğu mikro plastik formunda olan atıklar ekosistemleri önemli manada tehdit ediyor.”
‘Kotayı aştılar’
Türkiye’nin Avrupa Birliği memleketlerinden en çok plastik atık ithal eden devlet olduğunu belirten Greenpeace Akdeniz Plastik Girişim Sorumlusu Nihan Saf Ataş da şunları söyledi: “Türkiye şimdi kendi çöpüyle baş edemeyen bir devlet. Atık idaresi önemli bir mevzu, kapsamlı altyapı ve murakabe mekanizmaları gerektiriyor. 2019’da Türkiye Avrupa Birliği devletlerinden en çok plastik atık ithal eden memleket oldu. Plastiklerin virüs taşıma riskine karşı plastik atıkların girişi yasaklanmalı. Pandemi sürecinde Etraf ve Şehircilik Bakanlığı, atık ithal eden firmaların kotayı aştıklarını tespit etti.”
Küçük plastik kesimleri okyanusu öldürüyor
Yapılan bir araştırma, araçların lastiklerinden aşınan küçük plastik modüllerinin tabiata ve insan sıhhatine büyük bir tehdit olduğunu ortaya koydu.
Norveç’te yapılan bir araştırma araçların fren balatalarının ve lastiklerinin okyanusları kirlettiğini ortaya koydu. Guardian’daki habere nazaran, her yıl 200 binden fazla plastik kesimi rüzgârlarla sürüklenerek, okyanuslardaki plastik atık birikintilerinin asıl kaynağını oluşturuyor. Su kaynaklarına atılan plastik şişe ya da poşetler alanına birinci kere araç lastiklerindeki aşınmayı inceleyen bilim kişileri, 0.01 milimetreden daha küçük kesimlerden oluşan yekun 550 bin tonluk plastiğin yolda aşınan taşıt lastiklerinden koptuğunu ve yarısının okyanuslara ulaştığını tespit etti.
Başkaca, 80 bin tondan fazla plastik kesiminin buzlara ya da karla kaplı yerlere ulaştığını belirten bilim kişileri, mikroplastik kirliliğin tüm dünyaya yayılabildiğinin altını çizdi.
Milliyet