1. Dünya Savaşı, yalnızca orduların savaşması sebebiyle değil, birebir vakitte tarafların kazanmak uğruna tüm toplumu seferber etmesi nedeniyle yaşanan birinci çağdaş savaştı. Bu durum Macaristan için de geçerliydi ve savaşa yalnızca yetişkin erkekler değil, o vakitler sayısı 11 milyon civarında olan bayanlar da katıldı.
Silahlı çabalara, kimi dikkat cazibeli fakat çok ender istisnalar hariç, yalnızca erkekler dahil olduysa da bayanlar çok kıymetli vazifeler üstlendi. Erkeklere moral vermek ve yaralılara bakmak aslında klâsik bir durumdu. Buna ek olarak, cepheye gönderilen milyonlarca erkeğin yerine ekonomik alanda birilerinin çalışması gerekiyordu. Zira gitgide uzayan savaş sırasında üretimin devamlılığı kritik rol alıyor ve üretilen eserlerin birden fazla orduya yollanırken cephe gerisindeki temini zorlaşıyordu. Doğal olarak bu durum bayanların ailelerinin gereksinimlerini karşılamaya çalışmasına sebep oldu.
Ama cephe gerisi yalnızca maddi düşüncelerle değil, manevi manada da acılarla doluydu; oğul, ağabey, eş yahut sevgili için tasa taşınıyordu. Bayanlar sevdikleri için, sağlam dönmesini ümit etmek, esir düştüğüne üzülmek, yaralı, sakat yahut hasta olarak gelir diye korkmak üzere karmaşık hisler içindeydi. Şehit olanlar içinse yüzbinlerce kişi yas tutuyordu. Bayanların savaş için yaptığı fedakarlık, ülkeleri için kanlarını döken erkeklerden farklıydı lakin savaşın özelliklerine bakılırsa bunun kadar gerekliydi.
Stant bayanların bu eforlarını birçok daha evvel sergilenmeyen arşiv fotoğrafları üzerinden anlatıyor. Standın küratörleri; Viyana Macar Tarih Enstitüsü Lideri Iván Bertényi, Paris Macar Kültür Merkezi Yöneticisi Zita Bodnár, fotoğraf sanatkarı ve tarihçi Károly Kincses.
Milliyet
