Gündemimizde tarım ilaçları var; bir kısmı dünyada tartışılmaya ve yasaklar listesi genişlemeye devam ediyor. Bir kısmı için ise mahsusen üreticiye sahih devranda, gerçek esere, sahih dozda tasarruf öneriliyor. Lakin Türkiye’de de başta sivil topluluk kuruluşları olmak üzere ‘ilaçsız’ üretim üzerine düşünen ve çalışan çiftçiler var. Külliyen ilaçtan arındırılmış ‘sofralar’ teklifinde bulunan üreticiler, aslında bu üretim formülünün çiftçinin girdi maliyetlerini azaltıp, toprağı beslediği için daha ucuz esere kadar gideceğini söylüyor. Gayri taraftan ise artan nüfus ve elverişli fiyatlı besine ulaşmak için ‘endüstriyel tarım’ olmazsa olmaz diyenler var. Kimyasal noktasına ‘organik’ formülleri kullananlar ise kendi hikayelerini anlatıyor.
Alman ilaç devi Bayer’in, ‘Roundup’ tarım ilacındaki ‘glifosat’ın kansere yol açtığı argümanıyla açılan davalardan feragat edenlere 11 milyar dolar ödeyecek olması haftanın gündemini belirledi. Tarımda zirai ve biyolojik savaş çalışmaları, kimyasal tasarrufunun artışı, kaçak tarım ilacı üzere pek çok tartışma var.
‘Organik üleşi düşük’
Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım, ‘endüstriyel tarım’ ve ‘organik tarım’ taraflarından bakıldığında ‘verim, nüfusa nazaran yeterlilik, fiyat’ bazlı tartışmalar olduğunu söyledi. Bu tartışma mevzularını kanıtlayan ve reddeden araştırmaların da birebir biçimde ayrıldığını anlatan Yıldırım, “Endüstriyel tarım yapanlar, ‘biz de isteriz fakat bununla dünyayı beslemek zor’ derken, organik yapanlar da ‘doğru yapılırsa tüm dünyaya yeter’ diyor. Lakin çok kıymetli bir temel sorun var ki, o da; kimyasalların uzun vadede toprağı ve topluluğu sağlıksızlaştırması. Organik üretimini behresi Türkiye’de yüzde 2’ye ulaşmaz. Ama artık bilinçlenen tüketici de ne yediğini daha çok sorguluyor ve sağlıklı esere ulaşmak istiyor” dedi.
İşgücü azaldı
Kentte yaşayan gelgelelim üretime katılmak için kırsala gidenlerin ‘yeni köylü’ olarak organik tarıma daha çok yatkın olduğunu kaydeden Yıldırım, ticari olarak ise organik tarımın çok düşük kaldığını belirtti. Tarım ilaçlarının ise 1960’lardan sonra yaygınlaştığını vurgulayan Yıldırım, “Düşünün ki, bu tarihlerden evvel de ağır olarak tarım yapılıyordu. Yani toprağı kimyasal olmadan müdafaa usulleri aslında vardı. Tabiat da kendi istikrarını buluyordu. Klasik usullerdeki iki temel nokta ise, artan nüfus azalan iş gücü ile iklim buhranı. Mesela ot çapayla yolunurdu. Ancak artık ilaç kurutuyor. Genç iş gücü azaldı, maliyetler artıyor. Çiftçi daha kolay sistemlere yöneliyor” diye konuştu.
‘İlaç’ mahalline formül hazır
Türkiye’de çiftçilerin kullandığı alternatif prosedürlerde tarım ilacı konumuna yararlı öbür pratikler ve biyolojik uğraş de tercih ediliyor.
Domates için; elma sirkesi dolu kovalar bahçeye bırakılarak, tuta, böcek, sinek savaşı.
Sebzede meyvede tuta ve zarar veren uçucu böceklere karşı elma sirkesi ve ‘gülleci bulamacı’ formülü.
Salkım güvesine karşı bağda tuzaklar oluşturularak, salkım güvesi erkeğinin dişileri bulması engelleniyor.
Akdeniz meyve sineği için meyve ağaçlarına feromon tuzakları asılıyor. Kirazlar korunuyor. Tuzaklar ziraat odalarından edinilebiliyor.
Meyve sineklerine karşı tekrar elma sirkesi dolu pet şişelerin ağaçlara asılmasıyla da savaş ediliyor.
İstenmeyen böceklere karşı ısırgan otunu suda bekleterek direkt meyve ve sebzelere püskürtme çalışmaları da var. Nar ağacında tesiri yüksek görüldü.
Elma iç kurdu döneminde, ağaçlara asılan ve içinde yararlı böceklerin olduğu kutular ile biyolojik uğraş sağlanıyor.
Yabani ot uğraşında ise otlar tohuma kaçmadan evvel çapalayıp, biçerek doğal sistem izleniyor.
‘Alternatifler muhakkak var’
Dünyada yıllık 3 milyon tondan fazla pestisit kullanıldığı varsayım edilirken, Türkiye’de bu sayı ise 2018’e nazaran 60 bin ton idi. Türkiye’deki sorun, tarım ilaçlarının bilinçsiz ve ‘gereksiz çok’ tasarrufu olarak gösteriliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı bugüne kadar zararlı olduğu öngörülen 185 aktif maddeyi yasakladı. Haziranda ise 16 husus daha yasaklandı. Buğday Ekolojik Ömrü Destekleme Derneği’nin öncülüğünde bir araya gelen Zehirsiz Sofralar Sivil Topluluk Ağı’nın çalışmalarının bu yasaklamalarda tesirine dikkat çeken Zehirsiz Sofralar Muhabere ve Kampanya Koordinatörü Turgay Özçelik, pestisit (tarım ilacı) kullanmayan alternatif metotlara vurgu yapıyor. Bunlar, “organik tarım, onarıcı tarım ve bütüncül idare, doğal tarım, biyodinamik tarım” olarak ele alınıyor.
‘Kaolin kili kullanıyorum’
Çanakkale’de eksiz zeytin üretimi için uzun yıllar evvel İstanbul’dan yola çıkan Doğan Özyörük, 15 yıldır organik tarım yapıyor. ‘İlk başta birçok şeyde çaresiz kalıyorduk’ diyen Özyörük, artık ise ‘doğayı ve canlıyı zehirlemeden üretiyoruz’ diyor.
Özyörük, “Mesela organik haşere ilaçları da var. Direkt canlıyı zehirleyerek öldürmez, uzaklaştırır; maksada yönelir. Büyük çaplı meydanlar için organik üretim biraz güçlükle. Bunun için odaklanmak ve tüm sistemi bu meydanda kurmak lazım. Mesela bir de kaolin kili kullanıyorum. Ultraviyole ışıklardan korur, ağacın yüksek sıcaklıkta gerilime girmesini mahzurlar, kapladığı ortam haşerelerin üremesi için elverişli değildir. Fiyat açısından ise; biri çıkmış kanola yağına zeytinyağı aroması koyup satıyor; en başından esasen ilaçlıyken. Bir de bunu yapıyor. Bu tarafta ise gerçek zeytinyağı var. Fiyatı tüketici buna nazaran anlamalı” diye konuştu.
Hollanda modeli: Kompost desteği
Biyomes Organik Tarım Kurucusu Tayfun Çitci, kendilerinin bir kar korkusu olamadan, üreticiler için bilinçlendirme ağı kurduğunu belirtiyor. Çitci, “Organik tarım yapanlara alternatif eserler sunmaya çalışıyorum. Araştırıyorum. Kimyasal dediğiniz eserler, insan ve toprak için bağımlılıktır. Bundan kurtulmalıyız. Bitkinin topraktan alması gereken elementleri besin kaynaklarını organik sistemlerle onlara sunabiliriz. Mesela ‘kompost’ yani büsbütün hayvansal bitkisel eserlerin geri dönüşümüyle. Mevcut devirde İsrail, ABD, BAE memleketlerden organikler topluyor. Bu mevzunun değerinin farkındalar ve harekete geçmişler. Hollanda üretiminin çok büyük bir kısmını kompostla yapar. Biz de bu sistem için destek olabiliriz” dedi.
Bakanlık organik tarımı destekliyor
Tarım ve Orman Bakanlığı ‘organik tarım desteği’ de sunuyor. Dekar başına 4 kategoriye ayrılan bu destek, 100 ila 10 lira arasında değişiyor. Organik tarım sertifikası müracaat süreçleri için de destek var. Bu yılın ödemelerinin ise belirtilen takvime nazaran, ağustos ayında hayata geçirileceği duyuruldu.
Milliyet