Dünyanın en değerli tarım ülkelerinden Türkiye, bu gücünü pandemi sürecinde de artan tarım eserleri ihracatıyla göstermeye devam ederken yurt içinde ise çiftçiye ve tüketiciye kazandıracak çalışmalar sürat kesmedi.
Hatta pandemi devri, bu çalışmaların sürat kazanmasını tetikledi. Yeni Iktisat Programı’nı (YEP) açıklayan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, tarım ülkesi Türkiye’de yeni bir modelle, kontratlı tarım ve girdi finansmanı ile besin fiyatlarında istikrar sağlanacağına vurgu yaptı. Albayrak, bu model için ise Türkşeker’i işaret etti.
Buna nazaran, girdi finansmanı ve avans düzeneğinde pilot uygulamanın yapıldığı Türkşeker modeli, yılsonuna kadar birçok eserle kapsamını genişletecek.
Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ’nin (Türkşeker) kontratlı üretim modelini de Bakan Berat Albayrak açıklamıştı. Buna nazaran, münavebe sistemi yeterince pancardan sonraki iki yıl birebir tarlada farklı eser ekmek zorunda olan çiftçilere Türkşeker takviye oluyor. Çiftçinin pancardan sonra ekeceği eserin (buğday, mısır, arpa ve ayçiçeği) tohumunu, gübresini ve nakit avansını Türkşeker karşılıyor. Faizsiz bu sistemle alım garantisi de veriliyor. Alınan hasatlar ise işlenerek raflara geliyor.
Arpadan kapyaya…
Şekerdeki 100 yıllık kültürünün dayanağıyla kontratlı tarım ile bitkisel üretimde yeni bir model oluşturan Türkşeker, pandemi tesiriyle piyasaya süratli girdi.
Türkşeker Genel Müdürü Mücahit Alkan, Bakan Albayrak’ın talimatıyla, pek çok eserde modeli büyüteceklerini söyledi. Arpa, mısır, ayçiçeği, buğday düzenlemeleri akabinde domates ve patateste de çalışmalar yaptıklarını hatırlatan Alkan, şu anda ise kapya biber alımı yaptıklarını tabir etti.
Alkan, “Temel kurgumuz, çiftçi kazanacak, tüketici uygun fiyata ulaşacak ve kurum bunları yaparken ziyan etmeyecek. Bunların hepsinin başlangıç yeri ise tarla. Ekim, söküm girdi maliyetleri çok kıymetli. Gömleğin birinci düğmesini hakikat iliklerseniz başkaları de gerçek devam eder. Bizim işimiz de burada başlıyor” dedi.
“Piyasaya fiyatlar regüle edilirken, tıpkı vakitte kâr edilebildiğini göstermemiz lazım” diyen Alkan, “Bu ekosistemde kim varsa hakkaniyetli kazansın. Öbür yandan ise enflasyona olumlu bir tesir sağlayalım” yorumunu yaptı.
TARLADAN SOFRAYA 5 STRATEJİK ADIM
Türkşeker, çalışmalarını 5 temel hedef/kazanç prensibinde yapıyor. Bu kapsamda üreticiye kazandırırken, ziyan etmeden; tüketicinin sofrasına uygun fiyatlı eserin getirilmesi çabası var. Mücahit Alkan, 5 stratejiyi şöyle anlattı:
1 – Girdi maliyetleri minimize ediliyor: “Biz neredeyse her eserde, toplu alımla yüzde 15 oranında avantaj oluşturuyoruz. Örneğin; tohumda yalnızca maliyet düşmüyor. Birebir vakitte hangi toprağa hangi tohum ekilecekse onu sağlıyoruz. Hangi gübre hangi alanda ne kadar kullanılmalı ise ziraat mühendislerimiz buna nazaran çalışıyor. Toprağı yorgunluğundan da kurtarmak istiyoruz.”
2 – Türkşeker faiz uygulamıyor: “Hiçbir çiftçiye faiz uygulanmıyor. Finansal maliyeti biz üstleniyoruz. Kâfi ki çiftçi üretmeye devam etsin. Ne kadar toprağı varsa ekinine talibiz. Birtakım eserlerde ithalat sorunu olduğu açık. Mesela soya. Hangi bölgede hangi eseri üretebilir ve planlı halde randımanını artırabilirsek, ülkemiz için kârdır.”
3 – Alım garantisi veriyor: “Çiftçi üretiyor fakat satacağı hakikat piyasa oluşmayınca eseri para etmiyor, tarlada kalıyor. Yıllık geçimini bile sağlayamıyor. Hem şekerde, hem de münavebe gereği iki yıl ektiği farklı esere garanti veriyoruz. Paydaşların beklentilerini takip ederek, nerede ne muhtaçlık olduğunu da anlık tahlil ediyoruz.”
4 – Eseri bedelinde alıyor: “Üretici, tarlasında ürettiği eserin geliri ile yıl uzunluğu geçiniyor. Önünü görebilmesi, sürdürülebilir tarım siyaseti için ürettiğini kaygı etmeden bedelinde satabilmesinin bedelinin farkındayız. Hatta Türkşeker sayesinde, kurumun olmadığı yerler bile bu alımlardan etkileniyor ve eserler kıymetini buluyor.”
5 – Anında ödeme yapıyor: “Aldığımız eser karşılığında haftalar aylarca çiftçiyi bekletmek yok. Kimi tüccarların üreticiyi oyalama sorunu ne yazık ki çiftçiyi daha fazla kredi çekmeye, borçlanmaya itiyor. Türkşeker, aldığı eserin karşılığında ödemesini çabucak yapıyor.”
Markalı eserler rafta
Kontratlı tarımla ürettirip depolanması sağlanan eserler, son mamule dönüştürülerek rafa çıkıyor. Hatta bunun için özel dalın boş kapasitesi kullanılıyor.
Bu sayede sanayiciye de yarar sağlandığını anlatan Mücahit Alkan, “Fason ürettiyoruz, Türkşeker olarak markamızla satıyoruz. Zincir marketlerde olacak. Bir de bu hedefle Vakıf Iştirak iştirakiyle Türkşeker Tarım AŞ kuruldu” dedi. Alkan yakında bitkisel üretim yanı sıra süt ve et üretiminde de modeli uygulamaya alacaklarını vurguladı.
Milliyet