Avrupa’da dizel arabaların çağı sona eriyor. Hükümetlerin çevreci siyasetler nedeniyle dizel arabalara yasak getirmesi, tüketicilerin satın alma tercihlerini değiştirdi. Dizel arabaların satışları düşerken, pazar hisseleri süratle geriledi. Bunu gören otomotiv firmaları da dizel araba üretip satışa sunmaktan vazgeçti.
Türkiye’de de benzeri bir durum yaşanıyor. Birtakım otomotiv firmaları tümüyle dizel araba satışını durdurdu. Kimileri ise eser gamındaki bir iki modelde dizelden vazgeçti.
Dizel araba satışına son veren birinci marka Japon Toyota oldu. Toyota 2019’dan bu yana satışa sunduğu bütün modellerinde dizel motor seçeneği sunmuyor.
2021’de Avrupa’da dizel motor seçeneğini kaldırma kararı alan Honda, Türkiye’de erken davrandı. Türkiye’de Civic başta olmak üzere tüm modellerde dizel motor satışına son verdi. Civic’te müşterinin dizel motor talebi fabrikasyon LPG ile karşılanırken, CR-V’de dizelin yerini akaryakıtlı hibrit motor aldı.
Volkswagen’in Golf modelinde de artık dizel seçeneği sunulmuyor. Seat’ın Leon ve Ibiza modellerinde de dizel seçeneği yok. Dizelden vazgeçen markalar kervanına son olarak Citroen katıldı. Yenilenen Citroen C3, dizel motor seçeneği olmadan Türkiye’de satışa sunuldu.
Akaryakıtlı aracın hissesi artıyor
Otomotiv Distribütörleri Derneği bilgilerine nazaran 2018’de yüzde 58 olan dizelin hissesi 2019’da 5.7 puan düşerek yüzde 52.3’e geriledi. Dizeldeki kan kaybı 2020’de de devam ediyor. Yılın birinci 9 ayında dizel arabaların hissesi yüzde 40.7’e indi. Böylelikle dizel arabalar son iki yılda 17.3 puan kaybetti. Son bir ayda ise kayıp 0.5 puan oldu. Ağustos sonu itibariyle dizelin hissesi yüzde 41.2 seviyesindeydi.
Dizel otoların yerini ise akaryakıtlı arabalar aldı. 2018’de yüzde 37.6 olan akaryakıtlı otoların hissesi 2019’da yüzde 40’a çıktı. 2020 Eylül’de akaryakıtlı otoların hissesi yüzde 52.2’ye yükseldi. Son iki yılda ise akaryakıtlı otoların hissesi 14.6 puan arttı.
Avrupa’da Pazar hissesi yüzde 27
Avrupa’da dizel arabaların hissesi ağustos sonu prestijiyle yüzde 27 oldu. JATO datalarına nazaran akaryakıtlı arabaların hissesi ise yüzde 61’den yüzde 49’a geriledi. Avrupa’da dizelin yerini hibrit ve elektrikli arabalar aldı. Hibrit ve elektrikli arabaların hissesi ağustos sonunda yüzde 8’den yüzde 21’e çıktı.
İki arabadan biri yerli oldu
2013’te yüzde 77.9 olan ithal otonun hissesi 2019’da yüzde 59.1’e geriledi. 2020 Eylül’ünde ise yüzde 54.3’e indi. Yerli otonun hissesi yüzde 45.7’e çıkarken, yerli ile ithal ortasındaki fark kapanmaya başladı
Türkiye otomotiv pazarında ithalyerli istikrarı değişiyor. İthal arabaların pazar hissesi gerilerken, Türkiye’de üretilen modellerin pazar hissesinin arttığı görülüyor. Son yıllarda bu değişim hızlandığı dikkati çekiyor. ODD bilgilerine nazaran 2013’te yüzde 77.9 olan ithalatın hissesi 2019’da yüzde 59.1’e geriledi. İthal arabaların hissesi son 7 yıl içinde 18.8 puan düştü. Bu periyotta yerli arabaların hissesi ise yüzde 22.1’den yüzde 40.9’a çıktı. İthal arabadaki gerileme 2020’de de sürüyor. Yılın birinci 9 ayında ithalatın hissesi yüzde 59.8 oldu. Eylülde ise bu oran yüzde 54.3 olarak gerçekleşti. Türkiye’deki fabrikalarda üretilen yerli arabaların pazar hissesi eylülde 45.7’e çıktı. Satılan her 10 otodan 54’ü ithal, 45’i yerli oldu. İthal ile yerli otonun ortasındaki makas iyice kapandı.
1 ayda yüzde 8.6 puan yükseldi
Yerli otonun eylülde pazar hissesi kazanmasının en kıymetli nedeni ise 30 Ağustos itibariyle yürürlüğe giren ÖTV düzenlemesi oldu. Bu düzenlemeyle birlikte Türkiye’de üretilen arabaların fiyatları avantajlı hale geldi. Talep yüzde 45-50’lik vergi dilimine giren yerli arabalara yönelince satışlar arttı. Yerli otonun hissesi ağustosa nazaran 8.6 puan yükseldi. Ağustosta yerli otonun pazar hissesi yüzde 37.2 düzeyindeydi. ODD datalarına nazaran Eylül 2020’de pazarda satılan arabaların yüzde 12.1’i yüzde 45’lik vergi dilimi, yüzde 45.7’si ise yüzde 50’lik vergi dilimine giren modellerden oluştu.
ÖTV artışı Türkiye üretimine yaradı
Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Lideri Murat Şahsuvaroğlu, eylüldeki 90 bin 619 adetlik satışın son 20 yılın en yüksek sayısı olduğunu söyledi. Türkiye’de üretilen araçların hissesinin yükseldiğini söz eden Şahsuvaroğlu, “Matrah güncellemesinin yerli araca bir ölçü yaradığını görüyoruz. ÖTV’nin yüzde 60’tan 80’e çıkmasıyla yerli üretimin sayısı toplam pazarda (binek araba ve hafif ticari araç) yüzde 51.7 düzeylerinde seyrediyor” dedi.
Pazar 750 bini bulabilir
Şahsuvaroğlu, şöyle devam etti: “Yeni kısıtlamaların gündemde olmayacağını düşünerek pazarın bundan sonraki periyotta de daha iyi olacağı istikametindeki görüşlerimizi koruyoruz. Bu yılın, haziran, temmuz, ağustos ve eylül temposuyla devam etmesiyle 750 bin düzeylerinde tamamlanacağını öngörüyoruz.”
Milliyet