Mert İnan – Emekli Tümgeneral Ahmet Yavuz söyleşimizin ikinci gününde kelamlarına son vakitlerde Atatürk’e yönelik, birtakım bireylerin akınlarına değinerek başladık. Atatürk’ü sevmeyen yahut eleştirenlerin küçük bir azınlık olduğunu lisana getiren Yavuz, “Ancak Atatürk’ün ailesine, özel hayatına ve inanç dünyasına yönelik akında bulunanlar, çöplükte yaşayıp, çöplükten beslenen provokatörlerdir. Bu bireyleri dikkate almıyorum. Türk milleti kahir ekseriyetiyle Ata’sını seviyor. Asıl sorun Ata’sını sevenlerin onu anlayamamasıdır. Bugünkü açmazdan çıkış yolu Atatürk’ü hakikat anlamaktan geçmektedir. Bugün mescitlerde ezan okunup, namaz kılınıyorsa Atatürk’ün sayesindedir. Bu gerçeğin üstünü örtmeye çalışıyorlar ancak bu çabaları onları bir menzile ulaştırmayacaktır” dedi.
Atatürk’ün muharebe alanında verdiği kararların altında yatan niyet yahut davranış özgüvenin mi, cüretin mi göstergesidir?
“Özgüveni çok yüksekti. Özgüvenini yüksek tutan bir yüreği vardı. Bunları ikilem olarak görmemek lazım. Bir bütünün kesimleri olarak görülmelidir. Lakin onun özgüveninin gerisinde harikulade bir sezgi, akıllı bir muhakeme mahareti yatmaktaydı. Muhakeme bilgiye dayalı yapılır lakin bilgi muharebede her vakit tam değildir. Eksik bilgiyle muhakeme yapmak zorunluluktur. Atatürk, eksik bilginin kalan kısmını sezgisiyle tamamlıyordu. Kararlarında isabet oranı çok yüksekti. Ayrıyeten çok yüksek bir moral gücü vardı. Kendisine ve askerlerine güveniyordu. Askerleri de ona karşı inanılmaz bir itimat içindeydiler.”
‘Bir zamanlama ustası’
Büyük Taarruz’un en kritik atak ve stratejisi neydi?
“Atatürk’ün cephedeki en değerli ve kritik kararı taarruz planının kendisiydi. Taarruz planı Afyon’un güneyinden cephenin yarılarak, kısmen kuşatılmasına dayanıyordu. Bu plan sayesinde sıklet merkezi bölgesinde 1’e 6’ya yakın kuvvet üstünlüğü sağlamış oldu ve 1.5 günde cepheyi yardı. Süvari kolordusunu aktif kullanıp, düşmanının gerisine sarkıttı. Baskın tesiri elde etti. Onun ulaşım yolları ve irtibat çizgilerini keserek muvaffakiyete ulaştı. Büyük Taarruz’da güneyden kuşatma taktiği yerine, doğu-batı istikametinde cepheden taarruz edilmiş olsaydı muvaffakiyet bahtı çok düşük olurdu. Başkomutan’ın planına en çok karşı çıkan 2. Ordu Kumandanı Yakup Şevki Paşa’ydı. ‘Bu plan kumarda zar atmak gibidir’ demiştir. Lakin Atatürk büyük risk alarak, düşmanın beklemediği yerden ve beklemediği vakitte taarruz etti. Bu sayede Yunan Ordusu’nu darmadağın etti.
Atatürk zamanlama ustasıydı. Büyük Taarruz için kuvvet geliştirmeyi temel aldı. Sakarya’daki 100 bin kişilik orduyu 200 bin bireye çıkarmadan taarruz buyruğunu vermedi. Beklemeyi uygun gördü. Çukurova’nın Fransızlarca boşaltılması bu gücü oluşturmak ve desteklemek için değerliydi. Hatay’ı süreksiz da olsa onlara bırakmaya razı oldu. Afyon’a yani cepheye demir yolu Konya, Pozantı üzerinden geliyordu. Adana ve Mersin asker temini için ek insan kaynağıydı. Mersin Limanı’na dışarıdan gelen yük demiryoluyla Afyon’un doğusuna aktarıldı. Taarruz planı ve zamanlaması tüm bu bileşenler hesaplanarak yapıldı. Hesaplı bir risk kelam konusuydu.”
‘Üniter yapıda bir Cumhuriyet’
Herkesin bir Atatürk tasviri var. ‘Turancı Atatürk’, ‘Devrimci Atatürk’ hatta’ Dindar Atatürk’ telaffuzları bile ortaya atılıyor. Yanlışsız tarif yahut anlamlandırma nasıl yapılmalı?
“Atatürk, Türk kimliğine dayalı yeni bir ulus devlet kurdu. Atatürk, bu ülkenin insanlarının beka sorunu yaşamadan, refah içerisinde, demokratik bir biçimde yaşamasını arzuluyordu. Birey özgür, halk hâkim, ülke bağımsız olsun istedi. Türk kimliğine dayalı, üniter yapıda bir Cumhuriyet kurdu. ‘Türkiye Cumhuriyetini kuran Türkiye halkına Türk milleti denir’ dedi. Bu, çağdaş bir ulus devletti. Turan için yola çıkan Enver Paşa’ydı. Ondan anladığımız Türk kimliği sözüyle farklı kökenleri ayrıştırmak yerine birleştirmeyi amaçlamasıdır. ‘Yurtta sulh cihanda sulh’ demiştir. Her türlü yayılmacı politikayı reddetmiştir. Öteki manalar yüklemeye gerek yoktur.”
‘Zihninde kazanmadığı bir savaşa girmiyor’
Bir ülkenin yazgısını belirleyecek stratejileri belirlemek üzere bir gerilimle nasıl başa çıkıyordu??
“Bu noktada büyüklük dediğimiz tarif devreye giriyor. Anafartalar’dan bir örnek vermek isterim. Atatürk, ikinci çıkarmanın olduğu tarihte, 3-4 gün hiç uyumuyor. Adanmış bir ömür kelam konusu. Mevt korkusu yok. Öte yandan hayata sıkı sıkıya bağlı. Sıradanlığı da kabul etmiyor. Muharebe evvel zihinde kazanılır yahut kaybedilir. Atatürk zihninde kazanmadığı savaşa girmiyor; her daim gücünü ve hudutlarını bilerek hareket ediyor. Bu da gerilimle başa çıkmasını kolaylaştırıyor.”
İstiklal Savaşı’nın Sovyetler sayesinde kazanıldığını öne sürenler var?
“Atatürk, Sovyetlerle ile İngiltere ve Fransa’ya karşı cephe paydaşlığı yaptı. İngilizlerin Kafkasya’daki emellerini Sovyetler ile işbirliği yaparak yıkmıştır. İşbirliği yapmıştır anacak ulusal bağımsızlığa yönelik en ufak bir taviz vermemiştir. Ruslar, İstiklal Harbi sırasında Kocaeli ve Sakarya’ya 3 Kolordu çıkarma teklifinde bulunduğunda, bu teklifi kabul etmemiştir. Bu türlü bir teklifi kabul etmek bağımsızlığı kaybetmek demekti. Savaş sonrası Sovyet modelini seçmediği üzere, başındaki özgün modeli hayata geçirmiştir. Sovyetlerden yardım almıştır lakin temel olarak yoksul de olsa milletin gücüne dayalı olarak çabayı sürdürmüştür.”
Atatürk’ün Musul’u almadığı, askeri harekât düzenlemediği tenkidinde haklılık hissesi var mı?
“Mustafa Kemal Paşa’nın 1917’de yazdığı rapor dikkate alınsaydı, her şey farklı gelişebilirdi. Türkiye’nin hudutları daha farklı olurdu. Tahminen de emperyalizmin Kürt kartı bölge dinamiklerini alt üst etmeye elverişli olmazdı. Etnik sorunların bir kısmını yaşamıyor olurduk. Problem güçlü olmak ve o gücü akıllı, aktif kullanmak problemidir. Bütün aksiliklere karşın Başkomutan, Musul için harekât düzenlemiş fakat sonuç alıcı olmamıştır. Bugünden bakıp o günün şartlarını dikkate almadan değerlendirmede bulunmak akıllı adam işi değildir. Şayet niyetler düzgünse saflıktır. Değilse ahmaklıktır. Daha ötesidir. Belli bir niyete matuftur.”
‘Her savaşa has bir stratejisi vardı’
Atatürk’ün özel bir savaş stratejisi var mıydı?
“Atatürk, bütün kara muharebe çeşitlerini yaşayan nadir kumandanlardan biriydi. Mesela Gerilla savaşını Kurtuluş Savaşı içinde de kullanmıştır. Çanakkale ve Sakarya’da savunma; Muş, Filistin ve Ulusal Mücadele’de geri çekilmeyi icra ettirmiştir. Taarruzu Kafkas Cephesi, Muş ve Bitlis’in kurtarılması esnasında ve Büyük Taarruz’da yönetmiştir. Savaşta stratejinin gayesi kendi iradeni düşmana kabul ettirmektir. Lakin her savaş için geçerli bir strateji yoktur. Her savaşa has bir stratejisi olmuştur. Temel olan şartlara uygun olarak en uygun olanı bulmak ve yapmaktır. O da bunu yapmıştır.”
‘Atatürk’ün yolunu takip etmediğimiz için kaybetme noktasına geldik’
2021’den geriye baktığınızda Atatürk’e layık olduğumuzu düşünüyor musunuz?
“Kesinlikle hayır. Kurtuluş Savaşı’nda 3 yıl Türk askerleriyle yaşayan Hans Tröbst, 1925’te yazdığı kitapta, ‘Türkler dünyanın en pak insanlarıdır. Şayet Mustafa Kemal’in yolundan giderlerse bunlarla kimse başa çıkamaz. Lakin o yolu bırakırlarsa tekrar başa dönerler’ sözlerini kullanıyor. Tahminen tam olarak başa dönmedik fakat Atatürk’ün yolunu tam olarak takip etmediğimiz için kaybetme noktasına geldik. Askeri zaferi ekonomik ve bilimsel zaferle taçlandıramadık. Benim için Atatürk sonsuza dek ebedi başkomutanımdır. Her subay için de ebedi başkomutan olması gerektiğini düşünüyorum. Dönemsel değil, kozmik gereksinimleri dikkate alarak hayatımızı kurgulamak zorundayız.”
‘Doğup büyüdüğü Selanik’te kendi dizaynını yeşertti’
Mustafa Kemal, Selanik’te doğmasa Atatürk olmazdı diyorsunuz?
“Selanik’te doğmayıp, Osmanlı’nın öbür bir vilayetinde dünyaya gelse Atatürk yani emsalsiz önder olamazdı. İnsanın karakteri üzerinde yetiştikleri ortamın tesiri büyüktür. Zira bedeller makul bir etraf içinde gelişir. Toplumsal yapı değerli rol oynar. Selanik İmparatorluğun en özgür kentiydi. Batı bedellerinin en yaygın olduğu ve benimsendiği yerdi. Atatürk de bundan hem etkilendi hem beslendi. Geniş ufuklu olmasında kentin kültürü esas etkendir. Atatürk, imparatorluğun yıkılmakta olduğunu, dünyadaki fikir akımlarını Selanik’te çok daha iyi gördü. O coğrafyada doğup, büyüdüğü ve o kültürünü aldığı için yeni dizaynın alt yapısını orada yeşertmiş oldu.”
‘Vahdettin argümanı baştan aşağı yalan’
Atatürk’ü Samsun’a gönderen, İstiklal Savaşı’nı başlatmasını söyleyen kişinin Vahdettin olduğu argümanları da bitmeyen bir nakarat üzere değil midir??
“Baştan aşağı palavra ve düzmece telaffuzlar. Bugünün muhtaçlıklarını karşılamaya yönelik siyasi propaganda ve algı ögesinden öbür bir şey değil. Bu argüman yahut telaffuzun ciddiye alınması mümkün değildir.”
‘O’nu emsalsiz yapan kendini millete adaması’
Herkes Atatürk kitabı yazıp, tahlil yapabilir mi?
“Atatürk’ü abartarak anlatan, hatta Atatürk’ün bile rahatsız olacağı manada güç atfedenler var. Abartmaya gerek yok zira Büyük Önder’in pahası aslında ortada. Onu Türkiye’nin emsalsiz başkanı yapan kendini millete adamış olmasıdır. Vatanı kurtarmış olmasıdır. Bilimin rehberliğine nazaran devleti ülkeyi kurmasıdır. Bazen bakıyorsunuz Atatürk adeta ilahi güç üzere tasvir ediliyor. Atatürk’ün ferdî donanımları yanı sıra onun kişiliğe duyulan muhtaçlığın dönemsel denkliği çok değerlidir. Şartlar o çapta bir başkana gereksinim duyulmasına yol açmıştır. Şartlar ve durumlarla Büyük Önder’in tahayyül ve tasavvurları teğe bir denk düşmüştür. O’nu yazmak kimsenin monopolünde değildir. Elbette her isteyen Atatürk’ü yazabilir. Fakat hem onu iyi tanımak hem de periyodun şartlarını iyi tahlil etmek şartıyla…”
‘Siyasete girmeyi düşünmüyorum’
Siyasete girecek misiniz?
“Siyaset girmeyi düşünmüyorum. Siyaseti önemsiyorum, ulvi bir iştir. En nitelikli bireylerin bu işi yapması gerekir. Ulusal siyasetin hayata geçirilmesi gerektiği kanısındayım. Bunun için uygun şartların ve takımların ortaya çıkması lazım. Mevcut hali ise içler acısıdır. Uygun yetişmiş insanların sorumluluk hissiyle yapması gerekir. Fakat o denli olmuyor. Bu yüzden uzak duruyorum.”
Pekala Galatasaray?
“Galatasaray ile duygusal bir bağım var. Son yıllarda ülke genelinde yaşanan bedeller erozyonu Galatasaray’ı da içine çekti ve etkiledi. Buna karşı durmak, kulübü borç batağından kurtarmanın adımlarını atmak, kendi ayakları üzerinde duran bir yapıya dönüştürmek için başkanlık seçiminde Sayın Eşref Hamamcıoğlu ile birlikte hareket etmeye karar verdim. Donanımlı bir grubumuz var. Seçimi kazandığımız takdirde kulübün idaresinde uzman aklı hükümran kılacağız. Gerçekçi, akılcı, şeffaf, disiplinli ve demokratik bir idare şekliyle herkesi kucaklayarak muvaffakiyetin şartlarını sağlayacağız.”
-BİTTİ-
Milliyet
