İstanbul bu kış kurak, sıcak günler yaşadı. “Bu kuraklık devam ederse boşalan barajlar nedeniyle susuz kalacağız” ihtarları yapıldı. Kuraklık telaşı yaşanırken başlayan kar yağışı hem tasaları unutturdu hem de eski bir dosta kavuşmuşcasına İstanbulluları sevindirdi. 5 bin yıllık tarihe sahip İstanbul, Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet periyotlarında Haliç’in donduğu, don olayları sonucu can kayıplarının yaşandığı, hastalıkların baş gösterdiği, insanların yiyecek ve yakacak kasvetiyle karşı karşıya kaldığı çok ‘’kara kışlar’’ yaşadı. Yakın tarihte bile bu kadar yapılaşma ve nüfus yokken kış mevsimleri ağır kar yağışı altında geçerdi. Kar o vakitler hem cefaydı hem sefaydı. Cefaydı; ulaşımda, yol temizlemede, yerlerin ısıtılmasında bugünkü imkanlar yoktu. Yollar kardan geçit vermez telaşıyla fırınlarda kuyruğa girilip bir kucak ekmek alınırdı, bakkaldan kese kağıdına bulgur, makarna doldurtulurdu…
Boğaz’da buz modülleri
1929’da İstanbul, ağır kar yağışı ve fırtınaya teslim oldu. Anadolu ve Avrupa yakası, buz kesimleri nedeniyle birleşti. Kara ve deniz seferleri aksadı. Aç kalan kurtlar, kent merkezine indi.
1942’de Göztepe’de sıcaklık 10 gün boyunca 0, 14 gün boyunca 1, 27 gün boyunca 3, 44 gün boyunca da 5 derecenin üzerine çıkmadı.
1954’te İstanbul dondurucu bir soğuk yaşadı. Ulaşım aksadı, tipi ve kar yağışı, İstanbul Boğazı’ndaki seferleri durdurdu. Boğaz, Karadeniz’den gelen buz modülleriyle kaplandı. Hatta buz kütlelerinin patlatılması gündeme geldi. Lakin belirli bir müddet sonra buzlar eriyerek Boğaz’ın sularına karıştı.
1963 kışında Terkos Gölü donduğu için kente günlerce su verilemedi. Yiyecek ve yakacak meşakkati çekildi, cenazeler olumsuz hava şartlarından kaldırılamadı. Aç kalan kurtlar, kentin merkezine indi. Çatalca’da kara saplanan treni haber yapmaya giden Hürriyet’ten muhabir Yüksel Kasapbaşı, foto muhabiri Abidin Behpur Tapaner ve gazetenin sürücüsü Yüksel Öztürk 24 Ocak 1963’te donarak hayatlarını yitirdi.
1969’da da şiddetli bir kış yaşandı. Büyükçekmece Gölü, Küçüksu ve Kağıthane dereleriyle Elmalı Barajı büsbütün dondu.
1987 yılının mart ayında İstanbul, günlerce süren kar esareti yaşadı. Sıcaklık eksi 4 dereceye düştü. Ağır kar, tipi ve fırtına kente hâkim oldu. İstanbullular günlerce işlerine gidemedi ve okullar iki hafta boyunca tatil edildi.
2004’de kar yağışı İstanbul’da ömrü felç etti. Elektrikler kesildi, sular akmadı, doğal gaz verilemedi. Beşerler yollarda mahsur kaldı.
2012’de son 33 yılın en soğuk günü yaşandı. Çatalca radar istasyonunda derece sıfırın altında 10.4’ü gösterdi. Deniz ve hava ulaşımında aksamalar meydana geldi.
2017’de yağan karda, aç kaldığı için kente bu sefer kurtlar değil tilkiler indi. Maslak civarında bir tilki görüldü. Kar kalınlığı 122 santimetreye ulaştı. TIR’ların trafiğe çıkması yasaklandı. Kara, hava ve deniz ulaşımı, büyük ölçüde yağıştan etkilendi.
Kuzinede kestane
Sefası da bir diğerdi karlı İstanbul’un… İstiklal Caddesi’nde lapa lapa yağan kar altında tramvayla Beyoğlu’nda bir baştan bir başa gitmek ne kadar heyecanlıydı. Boğaz’da, Haliç’te suya düşen birbirinden çarpıcı biçimlere sahip kar tanelerini seyretmek nasıl da büyüleyiciydi. Sultanahmet’te tarihin ortasında başınıza yağan beyaz, minik topları yakalamaya çalışmak ne büyük mutluluktu. Kalorifersiz meskenlerde kuzine sobalarda kızartılan ekmeklerin, pişirilen böreklerin, kestane kebapların lezzeti doyumsuzdu. Ancak yollarda kayıp düşmek, en lüksünden odun kazanı yakılan banyolarda üşümek de vardı. İşte acısıyla tatlısıyla tarihe geçen İstanbul’un beyaz kış günlerine nostaljik bir seyahat…
‘Yalnızlığımı vurmayın yüzüme kar taneleri’
Nilüfer’in sesinden belleklere yerleşen Kayahan’ın “Kar Taneleri” müziğinden unutulmaz dizeler:
“Kol kola girip yalnızlığımı
Vurmayın yüzüme kar taneleri
Yollar benim umudumdur
Yolları kapatmayın
Yağmayın yollarıma
Durun kar taneleri”
Karlı kayın ormanı
Ayrıyeten müzik dünyamızda birçok ‘kar’lı müziğe da imza atıldı… Akrep Nalan’dan dinlediğimiz “Karlar düşer / Düşer düşer ağlarım / Daima ismini / Daima ismini anarım”, birçok sanatkardan dinlediğimiz “Pencereden kar geliyor aman annem gurbet bana sıkıntı geliyor”, Selda’dan dinlediğimiz “İnce ince bir kar yağar yoksulların üstüne”, yeniden Nilüfer’den dinlediğimiz “Her yerde kar var, kalbim senin bu gece” ve Zülfü Livaneli’den “Karlı kayın ormanında yürüyorum geceleyin” müziği, müzik hafızamızın “kar”lı kısımlarında unutulmazlar olarak yer alıyor. Natürel edebiyatta da Orhan Pamuk’un “Kar” romanının büyük yankı yarattığını hatırlamalıyız.
Haliç’te buz üstünde kaydırak
Tarihçi Necdet Sakaoğlu, 2012’de Cumhuriyet’te yer alan açıklamalarında şunları söylemiş: “İstanbul, Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet periyotlarında şiddetli kışlar yaşadı. İstanbul’da 1573 kışı çok olağandışı geçmiş kışlardan biridir. 1621 kışında Haliç donmuştur. O vakitler köprü yok. Beşerler Galata’dan Eminönü’ne yürüyerek geçmiş. Haliç’te çocuklar buzun üzerinde kaydırak oynamışlar. 1754 kışı 2 ay sürmüş. Aralıksız kar yağmış.”
Yakacak zahmeti
“İstanbul’da şiddetli kışlarda yakacak meşakkati çekiliyordu. Fırınlarda ekmek çıkmıyor, kıtlık yaşanıyor, herkes ısınmak için bir şeyler yaktığından çok yangın çıkıyordu. 1850’lere kadar İstanbul’da ve Türkiye’de soba yok. Sobadan evvel ocak, mangal, tandır var. Beşerler çok sıkıntı kurallarda, bu soğukları geçirmiş. 1800’lere kadar pencere camı yok. Meskeni ısıtmak çok güç. Geçmişin kış problemleri farklı, günümüzün kış meseleleri farklı.’’
1929, 1954, 1963, 1987
“1929 kışı İstanbul tarihinde kıymetli bir yere sahiptir. 6 Ocak’ta başlayan kar 12 Mart’a kadar devam etmiş. Avrupa’da Tuna Irmağı donmuş. Çözülen buzlar, Karadeniz üzerinden Boğaz’a inmiş. Dalgalarla sürüklenerek Rumelihisarı önüne gelmiş. Orayı büyük buz modülleri kilitlemiş. 1954’de de büyük kış yaşanmış. Tuna Nehri’nden kopan buzlar İstanbul’a gelmiş. 1987’de de İstanbul bir metre kalınlığındaki karın altında kaldı hayat durdu.”
Milliyet
