TRT Spor yorumcusu Cem Dizdar, Türkiye’de insanların grup tutma motivasyonuyla yanlışlara sahip çıktığını söyledi
Dizdar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türk futbolunun makûs bir durumda olduğunu ve ülke beşerinin buna itiraz etmemesini anlayamadığını belirtti.
Yanlış gördüğü durumları kolay kolay kabul edemeyen bir yapıya sahip olduğunu anlatan Dizdar, “Doğru bulmadığım bir şeye ‘doğrudur’ diyemem. En fazla bir şey söylemem. Bu ülkenin oyununda olan biten şey bana çok acı veriyor. Ülkede itiraz etme hor görülen bir şey olmuş. İtiraz etmeyi hor görmeye başlayınca beşerler, bu sistemin içinden nemalananlara gün doğuyor. Beşerler ekip tutma motivasyonuyla yanlışlara sahip çıkıyor.” sözlerini kullandı.
Türk ekiplerinin transferde yaşlı oyunculara yönelmesinin gerçek olmadığını anlatan Dizdar, şöyle devam etti: “İngiltere Premier Ligi bir oyuncu alırken, biz iki buçuk oyuncu almışız. Yapılabilir bir şey mi? Bizde her şey olağan karşılanıyor. Herkes biz güçleneceğiz savında. Hesapsız kitapsız işler bunlar. Yaşını başını almış 30 yaş üstü dünya kadar oyuncuyu buraya toplayıp getiriyorsun. Bunu ne denetleyen var ne bu hususta fiili düşünsel bir çalışma var. Yaşları düşürme, maliyetleri düşürme üzerine plansız programsız yapılan işler. Yıkıcı bir rekabet ortamı. Herkes şampiyon olmak istiyor kelamda. Herkes Avrupa kupalarına gitmek istiyor kelamda. Şuradan Kapıkule’den çıktıktan sonra çantayı açmadan herkes geri dönüyor. Yani her giden bir maçtan sonra bizim lige dönüyor. Gereksiz bir maliyet. Beşerler oynanan oyundan mutlu değil. Zira hocalar ve oyun gelişmiş değil. Oyunun bir yolu yok. Dünyadaki futbola bir katkımız yok. Fizikî ve zihinsel bir katkımız yok. Üç beş tane genç çocuğumuzu biz burada görmeden onlar aldılar, ondan diğer bir şeyimiz yok. Elimizde ne var, Galatasaray’ın UEFA ve Muhteşem Kupası var. Bir Dünya Kupası üçüncülüğü var ancak yeri göğü inletiyoruz futbol futbol diye. Bütün bu gürültünün karşılığı bu mudur yani. Oyuncun yok daima dışardan oyuncu getiriyorsun.”
Türkiye’de çok yeni ve iyi statlar olmasına karşın yerlerin çok makus olduğunu lisana getiren Dizdar, “Bir orta 4 kulübün borcunun 15 milyarın üzerinde olduğu söyleniyordu artık son döviz kuruyla bu artışlarla o borçlar nereye çıktı onu bilmiyorum lakin şöyle bir şey de söyleniyor. ‘Sattığın kadar alacaksın, biz bu sene kar açıkladık’ diyor. Kulübün 2,5-3 milyar borcu var, kar açıklıyor. Bu hesaplar nasıl yapılıyor, kim buna müsaade veriyor, ülkenin çoluğu çocuğu oynayacak alan bulamıyor, yer bulamıyor, vakit bulamıyor. Vakit da verilmiyor. Bu oyunu geliştirmek bu halde güç o vakit napıyorsun yalnızca bir televizyon gösterisi olarak daima dışardan oyuncu getiriyorsun. O da yaşını başını almış ismi sanı bilinen oyuncular, esasen biz biraz hatıra satın alıyoruz. İnsanların geçmişlerini satın alıyoruz.” diye konuştu.
Kulüplerin, ısrarla birebir şeyleri denediğini ve yanıldığını aktaran Dizdar, şunları kaydetti: “Futbolcularımız çok maharetsiz değil. Bir alt ligden giden Zeki Çelik, Çağlar Söyüncü bir devir bizim buraya uğramış gitmiş Merih Demiral bize çok şey anlatıyor olması gerekir. Yanlışsız okul, ekol ve öğretmenlerin elinde herkesin çocuğu kadar bizimkiler de yükselir. Premier Lig’de birinci 11’e girmek az bir şey değildir. Bunlar değerli işlerdir lakin biz bir türlü işin hakikat yanını tutamıyoruz. Tutmak istemiyoruz. İşin doğrusu bu, çalışmıyoruz yani çok açık. Öğretmenlerimiz ehil değiller, çok açık ki öğrencilerimizi yani futbolcularımızı sağlıklı ortamlara eğitemiyoruz. Onları maç edenden futbol oynayana bir türlü sıçratamıyoruz.”
“UEFA’nın sertliğini biz de içerde uygulayabilmeliyiz”
Cem Dizdar, kısıtlama ve cezalar konusunda UEFA üzere davranılması gerektiğini lisana getirdi.
Türkiye’nin Almanya ile eşit nüfusta bir ülke olduğuna değinen Dizdar, “Sporcu sayısında, davranma biçimlerinde çabucak hemen her şeyde çok gerilerindeyiz. Oysa buralardan başlayarak yani oyundan başlayarak kendi hayatımızı tertibe sokabiliriz. Birbirimizi anlayabiliriz, dinleyebiliriz zira oyun hayatı över. Biz oyundan da münakaşa çıkarıyoruz. Hiçbir husus bulamazsak hakeme sarıyoruz, hakemi parmağımıza doluyoruz, bu da her şeyin önünü tıkıyor. O vakit öz tenkit yapamıyoruz. Maçı kaybeden teknik adam ortada bir ‘sorumlusu benim’ diyor lakin o sorumluluğun karşılığı nedir bunu açıklamıyor. Bir cins geçiştirme tavırlarıyla günü atlatıyoruz. Ne yazık ki devamı da gelmiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Alt liglerdeki uygulamaların üst liglere yansımadığının altını çizen Dizdar, şunları kaydetti: “UEFA’nın sertliğini biz de içerde uygulayabilmeliyiz. Futbolun bir tane statüsü var. Gelir sarfiyat tablosu, harcama limitleri. Bunlar daima anlaşılamaz formda delindikçe oyunu disiplin içinde tutmak mümkün olmuyor. Futbol Federasyonu verdiği bir kararı 3 gün sonra pekala değiştirebiliyor. ’14 yabancı kuralı’ diyor, ‘bu sene erteledik’ diyor. ‘Bu sene erteledik’ demek ne demek? Bir dahaki sene de bekleyin devam edeceğiz, tahminen de sınırsız yabancı diyeceğiz. Yani kuralları koyma ve kurallarda sabitlenme konusundaki tutarsızlığımız oyunumuzun gelişimini de engelliyor. Sorunu altı üstü bir tane VAR konumuna indirgemek işin en kolayı. Oysa hem bizim ülkemizde yetiştirdiğimizi argüman ettiğimiz atletlerimiz hem sonuç getirsin diye yurt dışından getirdiğimiz atletler bizim kendi vasat tarlamız içerisinde yok olup gidiyor. Bununla federasyon ilgilenmeyecekse kim ilgilenecek. Sonuçta özerk yapı. Kurallarını koyacaksın, yaptırımı yapacaksın. Oyunun içinden gelmeyen orta uzunluklu bir bürokratı koysan, akademiden, iş alanından, bankacılıktan birilerini götürüp oraya koysak eminimki bir ekip profesyonellerin elinde sistem hem de amatör dernekler statüsüyle bile tıkır tıkır işler.”
Spora ait kitapların azlığından yakınan Cem Dizdar, şu açıklamada bulundu: “En değerli şeylerden bir tanesi yayın gelirinde artık altıncılık yok. Zira yayıncı kuruluşun ödemeleri aksadı, fiyatlar düşürüldü. Dolar karşılıkları değiştirildi. Belirli yerlere sabitlediler. Herkes bizim 3-5 futbolcuya ödenen paralara kafayı takmış. Yalnızca menajerlere 10 yılda ödenen paralara baksalar insanların dudakları uçuklar. 100 bin avrodan başlayan 8-9 milyon avrolara çıkan aralıkta menajerlik paralarına baksalar aslında ne çim saha, ne çocuklarına oyun alanı, ne futbol topu meselelerin kalır. Bu paralar har vurup harman savruldu. Ondan sonra şampiyon olma iddasındaki kulüplerin taraftarları dönemlerin sonlarında ‘paralar nerede’ diye avazı çıktıkları kadar bağırdılar. Bunlar denetlenemeyen şeyler. UEFA’nın yaptıklarını biz içerde pekala yapabiliriz. Çok rahat yapabiliriz lakin bizi o denli aldatan sayılarımız varki güya o sayılara sahipmişiz üzere davranıyoruz. Yani elimizde 7 milyon avro varmış üzere davranıyoruz, evet gelecekte olacağını öngörüyoruz. Sponsor, reklam, stat gelirinden lakin hiçbir vakit gelmiyor. Her vakit açığı gitgide büyüyen bir iktisadi modeli var bizim futbolumuzun. Bu iyileştirilebilir bir şey aslında çok kolay. Bankacılık sistemini işletmeyi bilen insanları getirmek ve işletmelerdeki tasarruflu hayatı, bilgiye dayalı oyunu zarurî kılmak.”
“Üretici bir ülke olmalıyız”
Cem Dizdar, Türkiye’nin futbolda uzun vadede muvaffakiyete ulaşabilmesi ismine üretici bir ülke olması gerektiğini belirtti.
Ülke futbolunun kendi kendini küme düşürdüğünü vurgulayan Dizdar, “Hiç öngöremediğimiz şeyler üzerine sörf yapıyoruz. Çok iyi ve çok organize edilmiş bir biçimde Portekiz’in, Belçika’nın, Hollanda’nın yaptığı üzere başta üretici ve yetiştirici bir ülke daha sonrasında yarışmacı bir ülke haline gelmeliyiz. 15. sıraya düştük. Bir dahaki sene UEFA Şampiyonlar Ligi’ne ön elemeden gideceksin, bu şu demek bugünkü datalara nazaran Şampiyonlar Ligi’ne gidemeyeceksin. Artık Şampiyonlar Ligi’ne, tahminen UEFA’ya da gidemeyeceğiz. Göz nazaran göre kendi kendimizi küme düşürüyoruz. Kendimizde dahil herkes olanların sonucunun ne olacağını biliyor lakin tutkuyla transfere bağlı bir ülke olarak bildiğimiz sonumuzu gördüğümüz halde bütün bunları yapıyoruz. Bunlara tahlilim çok kolay, bu türlü yönetmemek. Şu anda yapılanların tam aykırısını yapmak, şu andaki telaffuzun tam aksisini söylemek, şu andaki hareketin tam aksisini eylemek, şu andaki yaş ortalamasının tam karşıtını yapmak.” diye konuştu.
Cem Dizdar, genç oyuncu ile deneyimli futbolcunun birebir idmanı yapmasının gerçek olmadığını da anlatarak, şu tabirleri kullandı: “Genç yaştaki oyuncularla oynanan oyun hem ilham verir, hem memnunluk verir, hem maliyetleri düşürür hem de atletizmi artırır. Grubunda 6-7 tane 30 yaş üstü oyuncu olunca 18-24 yaş aralığındaki çocuklara onlarla ortak idman yaptırmazsın. 18-24 yaş ortasının idman muhtaçlığı diğerdir, 34-35 yaşındaki oyuncuların idman gereksinimleri faklıdır. Bunlar birebir yerde antrene edildiğinde bu gençlerin aleyhine bir durum oluşturur. Bunu anlatamazsın, tahlil nedir bütün bunları hayata geçirmektir. Bunlar sıkıntı yapılır şeyler değiller, tüm dünya buna dönüyor. Ya da adamın çok parası var topluyor dünyanın en iyi oyuncularını getiriyor onlarla oynuyor. Ona bir şey yapamazsınki sen. Juventus bu türlü oynuyor diyorlar fakat sen Juventus değilsinki. Onlar daima artıda olan kadrolar, onlar global markalar. Sen kendi ülkende markanı kabul ettirememişsin. Onlar dünyanın her yerinde sponsor bulan, her yerinde izlenirliği olan diğer bir kıssası olan öteki bir endüstriyel faaliyetin temsilcisi. Sen o faaliyetin temsilcisi değilsinki onu taklit etmeye çalışıyorsun. Senin evvel üretici olman gerekiyor. Bizim son devirde yurt dışına gönderdiğimiz en iyi ön oyuncumuz herhalde Cenk Tosun. Ekibe giremiyor. Kaç yaşında Burak Yılmaz’ı Fransa’ya gönderiyoruz. Bu kocaman ülkede bu türlü mi olmalı. Bu kadim kültürü olan bir ülkede bu türlü olmamalı. Bunu değiştirmenin yolu artık yapılanları lağvetmek ve bunların bilakis ve çağdaş vaktin günün memleketler arası modellerini burada icra etmek. Elimizde bir tane örnek var kimse yüzüne bakmıyor Altınordu’nun. İnanılmaz bir şey. Bir tane daha yapılamadı yani onun maliyeti birkaç milyon avrodur. Oradan, 1 milyon avrodan başlarsın 20 yıl sonra 20 milyon avro olursun ancak bizde çabucak 30-50 milyon avroluk işler yapmaya çalışıyoruz. Hakikat eğitim, iyi hocalar, iyi eğitim bir memnunluk olarak futbol dersin işi yükseltirsin ancak bizde daima hazıra konma var.”
“Hesaplarımızı makyajlıyoruz”
Cem Dizdar, Türkiye’de futbolcular ödenen paraların bilinenden fazla olduğunu söyledi. Takımların satılmasının lakin tahlillerden biri olabileceğini lakin tüm problemleri halledemeyeceğini savunan Dizdar, şunları anlattı: “Futbol, kapitalizmin rekabetçi yanını temsil eder. Kimse para kazanmayacağı yere para yatırmaz. Türkiye’de ekipten ne para kazanacaksınki sahiplik olsun. Aslında futbol kamusal bir oyundur. Kamusal oyunda kamu faydası olması gerekir. Sahiplik kamu faydası gözetmez. Beşerler işin bu tarafını atlıyor. Yalnızca oynayan profesyonellerin izlendiği bir şey zannediliyor. Futbol sıhhattir, toplumsal kaynaşmadır, cümbüştür, kültürdür, bir ortaya gelmedir. Sahiplik olduğunda sahip niçin bunlara sahip çıksın ya da para yatırsın. Para yatırmayacağı bir kulübü beşerler niçin alsın. Bunun tek gerçek olduğu iddası yanlış, tahlillerden biri olabilir. Ortadan birkaç tane kadroya sahiplik yapabilirsin. Biz dernekle anonim şirket sorununu iyi organize edemediğimiz için oluyor bu. Daima hesaplarımızı makyajlıyoruz ve herkes biliyor bu hesapların makyajlı olduğunu. Verilen paralar bunlar değiller, insanların bildiği futbolcuların aldığı paralar bunlar değiller, çok daha fazlasını alıyorlar. Bilhassa yabancı futbolcuların uçak bilet paralarının ne kadar olduğunu kimse bilmiyor. Çocuk okul paralarının, ailenin kullandığı araç paralarının kulübe maliyetlerini kimse bilmiyor. Bunların vergileri üzerinden kimsenin bir hesap yaptığı yok. Her futbolcu kendi vergisini ödeyecek desen bile çözersin. Bunları kulüplere yıkıyorsun. Geçen gün Galatasaray Kulübü 500 küsur milyon vergi borcunun 300 küsurünü ödediğini söylüyor. Öbür geri kalanını ödeyip ödemeyeceğini bilmiyoruz. Bu ödemiş olan kulüp de başkaları de açıklasın diyor. Oburlarının ne kadar ödediğine dair bir fikri de yok hiç kimsenin. Bu denetimsizliğin içinde sahiplik ya da bizdeki melez model ya da dernek modeli fark etmez. Kıymetli olan tertibin gücü. Biz artık futbolun yalnızca paranın oyunu olduğu inancına kaptırdık kendimizi ve bu ezberin dışına hiç çıkma niyetinde değiliz. Futbol beşerler için oynanır, insanların oynadığı bir oyundur.”
VAR üzere uygulamalarla futbolun içinde insanın kaldırılmasının hakikat olmadığına da değinen Dizdar, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Hakeme yardımcı olacak diye düşünülen VAR ile futbolu yalnızca televizyondaki sonuç oyununa indirgeyen bakış, esasen insanı ihmal etmektedir. İnsanı oyunun dışına iter, halbuki insansız oyun olmaz. Bu oyun bu türlü bir şey değildi. Oyunu tekrar kendi ayakları üzerine beşere ilişkin olan yere çekmek gerekir. Yalnızca mahir oyuncuların çok paraya buraya getirildiği bir ülkeye dönmüşüz. Bundan çok az sayıda insan rahatsız oluyor. Garip bir böbürlenme hali var. Biz şu kadar transfer yaptık diye böbürlenen gençler var. Bu insanların gündelik hayatlarında nasıl davrandıklarını düşünelim. Bunu gerçek bulan beşerler kendi gündelik hayatlarında sanki nasıl yaşıyorlar hakikaten çok merak ederim. Oyunu insanileştirmek, insanı tekrar oyunun içine koymak işin aslıdır. O vakit ne sahiplik ne dernek ne amatörlükle uğraşırsın.”
Türkiye’de oynanan futbolun, yayıncı kuruluşun ödediği paraların karşılığı olmadığını da lisana getiren Dizdar, şöyle konuştu: “Bu oyun bu paranın karşılığı değil, bu paraya yazık oluyor. Hafta sonu Konya-Denizli maçı izledim. Maç bittikten sonra bir insan kendine bu eziyeti nasıl yapar dedim. Maçtan sonra iki teknik adam da oyuncularından o kadar memnunki. O paranın karşılığı bu oyun olabilir mi? Bunlar ihmal edilir oyunlar olması gerekir. Yılda bir tane bu türlü oynayabilirsin. Bir ekibin yılda bir defa oynayacağı oyunlardır lakin her hafta birebir oyunu oynuyorlar. Bu para eder mi etmez. Bence 100-150 milyon dolardır diye düşünürüm o da doların bugünkü fiyatıyla. Rastgele bir parada sabitleyebilsek o vakit gerçek oyuna geri döneriz. İngiltere 1 oyuncu alırken biz içeriye 2,5 oyuncu sokuyoruz. Bu, o paranın nasıl kullanıldığını anlatıyor. Getirdiğin oyuncuların 60’ı 30 yaş üstünde, bu senin parayı nasıl kullandığını anlatıyor.”
Sabit mevzuatların, Türk futbolunda birinci düzeltilmesi gereken durum olduğunu söz eden Dizdar, şöyle devam etti: “İlk düzeltmemiz gereken şey sabit mevzuatlar olmalı. Sonları çizeceğiz. Söyleyeceğim kolay gelebilir lakin Fatih Terim maçın içinde maçı terkedip gitti. Oyunun içinde ekibini yönetirken o çizgilerin dışına çıkamaz Fatih Terim. Hakem gelir çabucak ‘yerine geç’ der. Çizginin içinde kalma mecburiliği, tıpkı hakemden müsaade almadan sahayı terk edemeyecek oyuncu üzere teknik yöneticisi de bağlar halde olacak. O teknik yöneticiyle ilgili o denli bir mevzuat olmadığı için Fatih Terim geçen sene de bu sene de gitti. Olsa çıkamayacak, yapamayacak. Mevzuat bu türlü bir şeydir. Mevzuatı sertleştirirsin herkes uymak zorunda kalır ancak daima delinen, daima değiştirilen, daima esneyen ve kimsenin itimadının olmadığı mevzuatlarla, protokollerle, maddelerle yola devam etttiğinde oyunu ne oyuncu, ne taban, ne izleyici, seviyesinde değiştirmen mümkün olmaz. Zira herkesin talebi herkesin talebiyle çakışmaktadır. Meğer talepleri ortaklaştırdığında ve basitleştirdiğinde işi çözeceksin. Bu yerlerin sahibinin kim olduğunu kimse bilmez mesela. Orijinal statların çimleri tabanları nasıl berbat hale getirilir, sorumlusunu ismini yazarsın olur biter.”
Döneme bir isim konmaması konusunda Türkiye Futbol Federasyonunu eleştiren Dizdar, “Her yılın bir ismi vardı, bu yılın yok. Lig başladı kaçıncı haftaya geldi. Bir logo yapacağız, içine tabip ya da hemşire fotoğrafı koyacağız, sıhhat çalışanları için bir tane slogan bulacağız. Pandemide ömrünü yitiren, canla başla çalışan sıhhat çalışanına, bu kadar insanı hayata döndüren insanlara bir hürmet duruşunda bulunacağız. Şu kadar logoyu yapamıyoruz. Rastgele bir yerden başlamak yerine öncelikle fikri değiştirmek temel olarak oyunun lisanını değiştirmek kullanımda olan lisanı değiştirmek lazım. ‘Transfer bombası’ deyip duruyoruz. Bomba insan öldürür, oyun insanı yaşatır. Oyun insanı över, oyun zenginliktir insanın varlığına dairdir. Niçin biz kesinlikle savaştan bir şey çekiyoruz. Bunu bir savaşmış üzere niçin anlatıyorlar.” halinde konuştu.
Cem Dizdar, TRT Spor’da yayımlanan programında agresif bir tavır sergilediği istikametindeki yorumlarla ilgili “Bizim Karadeniz’de böyledir tahminen dere sesinin yüksekliğinden yüksek sesle konuşuyoruz, tahminen meskenlerimiz birbirinden uzakta diye bağıra bağıra konuşuyoruz. Biraz tonlu insanlarızdır. Esprili bir mizacımız vardır. Beni tanıyan herkes yani gündelik hayatta tanıyanlar aslında çok eğlenceli biri olduğumu söylerler. Lakin iş yaparken de bir o kadar önemli birisiyimdir zira o bir iştir.” sözlerini kullandı.
Milliyet
