Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi (SAM) tarafından online düzenlenen “Yukarı Karabağ ve Türkiye-Azerbaycan Alakalarının Geleceği” paneline, Kıran, SAM Lideri Dr. Ufuk Ulutaş, Azerbaycan Cumhuriyeti Milletlerarası Alakalar Analiz Merkezi Idare Heyeti Lideri Büyükelçi Farid Shafiyev, Kafkasya Memleketler arası Alakalar ve Stratejik Araştırmalar Merkezi (QAFSAM) Lideri Araz Aslanlı, Iktisat ve Dış Siyaset Araştırmaları Merkezi (EDAM) Güvenlik ve Savunma Programı Yöneticisi Dr. Can Kasapoğlu ve Siyaset, Iktisat ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Güvenlik Araştırmaları Yöneticisi Doç. Dr. Murat Yeşiltaş konuşmacı olarak katıldı.
Kıran, burada yaptığı konuşmada, Ermenistan’ın 27 Eylül sabahı Azerbaycan’a yönelik tek taraflı başlattığı taarruzların, Dağlık Karabağ’daki haksızlık ve hukuksuzluğu daha da derinleşen bir mahiyete dönüştürdüğünü lisana getirdi.
Bakan Yardımcısı Kıran, “Ancak, bu akınlara karşı Azerbaycan’ın güçlü duruşu, hem alanda hem masada verdiği gayret, milletlerarası toplumun da artık bu sorunda bilindik doğruları tek etmesi gerektiğini ve işgalci Ermenistan’ın bu toprakları terk etmesindeki aciliyeti de ortaya koymuştur.” dedi.
Ataklarda hayatını kaybeden Azerbaycanlılara Allah’tan rahmet, yaralılara da acil şifalar dileyen Kıran, Azerbaycan’ın alanda ve masada verdiği çabayla muvaffakiyete ulaşacağı temennisinde bulundu.
– “AGİT Minsk Kümesi, başarısız bir proje”
Kıran, Türkiye’nin, Azerbaycan ile Ermenistan ortasındaki Dağlık Karabağ meselesini çözmek için kurulan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Kümesi’nin başarısız bir proje olduğu görüşünü desteklediğine işaret ederek, “Ama elbette diplomatik uğraşlara talih verilmesi, alanda olduğu üzere masada da bu uğraşın yürütülmesi çok kıymetli.” diye konuştu.
Öte yandan, Türkiye’nin, sorunun tahlili için Azerbaycan’la birlikte her türlü diplomatik teşebbüse de devam ettiğini değinen Kıran, “Azerbaycan’ın alanda verdiği gayrette de ikili iş birliği mutabakatlarına dayanarak, bu vakte kadar olduğu üzere bundan sonra da gerekli takviyesi vermeye devam edeceğiz.” sözlerini kullandı.
Kıran, milletlerarası örgütlerin, Dağlık Karabağ’ın işgaliyle ilgili daha evvel kendi verdiği kararlara karşıt düşen yaklaşımlardan uzak durması gerektiğini vurgulayarak, “Uluslararası toplumun, hukuk ve hakkaniyet ekseninde hareket etmesi gerektiğini bu süreçte de hatırlatmaya devam ediyoruz.” dedi.
Bakan Yardımcısı Kıran, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Biz her vakit şunu söylüyoruz: Kafkasya bölgesinin huzur ve istikrarının önündeki en büyük pürüz ve tehdit, Ermenistan devletidir. Ermenistan’ın bugün kendi çaresizliğinin dışa vurumu olan bu çaresizliği ve kendi içerisinde yaşadığı problemleri unutturmak, gölgelemek, üzerini örtmek için Dağlık Karabağ’ı bir oyun alanı olarak görmesi haddine değildir. Bunun ne kadar hadsiz bir yaklaşım olduğunu da alanda aldığı yanıtla görmüştür. Azerbaycan ordusunun bugün kahramanca verdiği çabayı gururla takip ediyoruz. Bu gururu, Azerbaycanlı kardeşlerimizle birlikte ülkemizin her köşesinde yaşıyoruz.”
Kıran, Dağlık Karabağ problemine ait yaptığı değerlendirmede, “Dağlık Karabağ’ın gerçek sahibi Azerbaycan’dır, Azerbaycan halkıdır. Bu işgal sebebiyle orayı terk etmek zorunda kalan 1 milyonu aşkın kaçkının bir an önce oraya geriye dönmesi en büyük dileğimizdir ve o günler de yakındır. Buna inanıyoruz.” diye konuştu.
Bugün hukukun ve hukuka inanan herkesin Azerbaycan’ın yanında olduğunu lisana getiren Kıran, “Azerbaycan da bütün imkanlarıyla, topyekün biçimde Ermenistan’a hak ettiği yanıtı, gerisine aldığı bu dayanakla vermeye devam edecektir.” dedi.
Kıran, Türkiye’nin, şartsız olarak Azerbaycan’ı ve Azerbaycan halkını desteklemeye devam edeceğinin altını çizerek, “Dağlık Karabağ’ın, gerçek sahibi olan Azerbaycan’a iade edilmesi için Türkiye Cumhuriyeti olarak alanda ve masada gereken neyse yapmaya devam edeceğiz.” sözünü kullandı.
– “Uluslararı hukuk, Dağlık Karabağ’ın Ermenistan tarafından işgal edildiğini ortaya koyuyor”
Azerbaycan Cumhuriyeti Memleketler arası Ilgiler Analiz Merkezi Idare Şurası Lideri Büyükelçi Shafiyev de Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kurulunun, Dağlık Karabağ’daki işgalin sona ermesi konusunda 1993’te kabul ettiği 4 karara atıfta bulunarak, milletlerarası hukukun da bu toprakların Ermenistan tarafından işgal edildiğini ortaya koyduğunu aktardı.
Shafiyev, Ermenistan’ın Dağlık Karabağ’ı işgal etmesiyle başlayan krize barışçıl bir tahlil bulmak hedefiyle 1992’de AGİT tarafından kurulan Minsk kümesinde 28 yıldan bu yana görüşmelerin yapıldığını hatırlattı.
Ermenistan’ın, sorunun tahlilinde barışçıl bir tavır sergilemek yerine daha saldırgan ve militarist bir hal takındığına işaret eden Shafiyev, Ermenistan’ın ayrıyeten işgal ettiği topraklara, Lübnan ve Suriye üzere ülkelerden getirdiği şahısları yerleştirdiğini söyledi.
– “Ortak askeri kuşaklar yetiştirmek, savunma ilgilerinin geleceği açısından önemli”
Panelde konuşan EDAM Yöneticisi Dr. Kasapoğlu da Ermenistan’ın savunma harcamalarının yüksek olduğunu belirterek, Ermenistan’ın Dağlık Karabağ işgalini sürdürmesi için önünde kalan tek seçeneğinin, ülkeyi “garnizon devletine çevirmek” olacağını söyledi.
Türkiye ve Azerbaycan’ın savunma münasebetlerine dikkati çeken Kasapoğlu, “Türk ve Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri sadece silah transferi yapmıyorlar, sadece ortak tatbikat yapmıyorlar. Konsept transferi de yapıyorlar.” dedi.
Kasapoğlu, iki ülkenin birlikte “harekat tasarısı” üretmesinin çok kıymetli olduğunu vurgulayarak, “Ortak askeri jenerasyonlar yetiştirmek de savunma münasebetlerinin geleceği açısından çok değerlidir.” değerlendirmesinde bulundu.
– “Türkiye ve Azerbaycan’ın birlikteliği, bölgede savaş, istikrarsızlık isteyen bir birliktelik değil”
QAFSAM Lideri Aslanlı ise, BM Güvenlik Kurulu kararlarının hepsinde işgal edilmiş toprakların bir an evvel kayıtsız terk edilmesi gerektiğinin yazıldığını hatırlattı.
Dağlık Karabağ sıkıntısının tahlilinin en çok ortaya çıkma ihtimalinin 1997’de olduğunu kaydeden Aslanlı, “Ermenistan’daki birtakım dış güçler ve Ermenistan’daki iç güçler bunun gerçekleştirilmesine müsaade vermediler.” dedi.
Aslanlı, bugün Azerbaycan’da birtakım devlet binalarının üzerinde bile Azerbaycan bayrağıyla Türkiye’nin bayrağı olduğununa dikkati çekerek, “Bu muazzam bir şey. İki ülkenin birlikteliği aslında bölgede savaş, istikrarsızlık isteyen bir birliktelik değil. Bu birliktelik bölgeyi kalıcı barış bölgesi haline getirmek isteyen bir birliktelik.” değerlendirmesini yaptı.
– “Çatışmanın çıkması, bölgesel seviyede birikmiş gücün bölgeye yansımasıdır”
SETA Güvenlik Araştırmaları Yöneticisi Doç. Dr. Yeşiltaş da, 12 Temmuz ile 27 Eylül tarihleri ortasındaki geçen müddetin dikkatli okunması gerektiğini belirterek, “Tovuz saldırısı daha sonraki ortaya çıkacak hadiselerin ve tahminen de bundan sonraki yaşanacak sürecin işareti niteliğindeydi.” dedi.
Dağlık Karabağ sıkıntısının adeta “Ermenistan’ın iç siyasetinin dinamizmini sağlayan temel ögelerden bir tanesi” olduğunu aktaran Yeşiltaş, “Tarihsel olarak Türkiye’ye yönelik saldırgan bir tutumu olan, Azerbaycan’a yönelik tahrik siyasetini devreye sokan, Gürcistan’a Ermeni azınlık üzerinden bir ekip huzursuzluklar çıkarmaya çalışan bir aktör aslında Ermenistan.” değerlendirmesinde bulundu.
Yeşiltaş, Ermenistan’a 300 terör örgütü PKK üyesinin gittiğine dair ortaya çıkan haberlerin “büyük ölçüde doğru” olduğunu belirtti.
Azerbaycan-Ermenistan ortasındaki çatışmaların dondurulmasının kelam konusu olamayacağını kaydeden Yeşiltaş, “Şu anda bu çatışmanın çıkması bölgesel seviyede birikmiş gücün bölgeye yansımasıdır.” değerlendirmesinde bulundu.
Milliyet