Türkiye Tabiatını Muhafaza Derneği (TTKD) bilim danışmanı emekli akademisyen Dr. Erol Kesici, son yıllarda Türkiye’deki göl ve göletlerdeki su düzeyinin yüzde 60-70 oranında azalmasının çok kıymetli sıkıntılar oluşturduğuna dikkati çekti. Tatlı su gölleri ve içme suyu kaynaklarında su sevilerinin azalmasıyla ‘dip suyu’ düzeyine ulaşan suların çok derecede kirlilik ve çözünmüş husus içerdiğini belirten Dr. Kesici, “Bilim insanlarının uyarısı, bu tıp suların sıhhati tehdit ettiği şeklindedir” dedi.
TABANLARI GÖRÜNMEYE BAŞLADI
Türkiye’nin en büyük tatlı su kaynaklarından Eğirdir ve Beyşehir göllerinde son 2 ayda birtakım araştırmalar yaptıklarını anlatan Dr. Erol Kesici, “Yaz devrine nazaran çok su alımları olmamasına karşın, göllerdeki su düzey azalmaları devam etmektedir. Örneğin kasım ayının birinci iki haftasında Eğirdir Gölü’nün yüzey alanındaki küçülmeler hala devam etmektedir. Birebir vakitte yağışların olmayışı, birçok yerde gölün taban kısmının gözükür hale gelmesine neden olmaktadır” dedi.
YEŞİL ALG KOLONİLERİ
Dr. Kesici, “Eğirdir ve Beyşehir göllerinde tabandaki kirlilikle birlikte, daha evvelki yıllarda da belirlemiş olduğumuz, sıhhat bakımından tehlikeli olduğu bildirilen, mikroskobik alglerden olan siyanobakteri olarak bilinen Microcystis aeruginosa cinsinin gerek su içerisindeki dağılımı, gerekse bu mikroskobik su yosunlarının göl yüzeyinde suyu yeşile boyayan koloniler oluşturduğu belirlenmiştir” dedi.
ZİRAİ İLAÇ VE GÜBRE KİRLİLİĞİ
Dr. Kesici, su renginin yeşile dönme sebebiyle ilgili, zirai ilaç ve kimyasal gübrelere dikkat çekti. Dr. Kesici, şöyle dedi:
“Eğirdir Gölü havzasında yalnızca elma üretiminde mevsim şartlarına nazaran her yıl 15-30 sefer ilaçlama yapıldığı ve elma için her yıl 30 bin ton sentetik gübre, 650 ton pestisit içeren tarım ilacı kullanıldığı ve ilaç maliyetinin yüzde 48,37’sinin çok kullanım olduğu belirtilmektedir. Göl etrafında su ve toprakta ağır metal birikimine yol açan öbür bir değerli etken de herbisit ismi verilen yabancı ot-bitki öldürücüsü kullanımının yaygın olması. Göllerin su düzeylerinin azalması, taban çamurunda ziraî atıkların azot-fosfor birikimlerinin artışı ve suyun durağanlığı, güneş ışınlarının tesiriyle toksik özellikte ilkel su yosunlarının artışına neden olmaktadır.”
‘ÇOK KİRLENMİŞ SU’
Dere ve yüzey sularının geçtikleri yerleşim alanlarının kanalizasyon, sanayi tesisleri ve tarım alanlarından taşıdığı atıklarla göllerin su, toprak ve havasının çok oranda kirlendiğini kaydeden Dr. Kesici, “Bu çeşit birikintili göllerin suyu, ‘1V. Sınıf’ yani ‘Çok Kirlenmiş Su’ sınıflandırmasında yer alıyor. Göl ve taban çamuru sızma suyunda fosfat kıymetinin fazla oluşu nedeniyle gölün taban çamurunda yüksek ölçüde fosfat depolanmış bulunmaktadır. Denetimsiz bir formda göle deşarj edilen atık suların sulamada kullanılıyor olması, halk sıhhati bakımından da riskler taşımaktadır” diye konuştu.
NELER YAPILMALI?
Dr. Erol Kesici, göllerdeki mavi-yeşil alg oluşumuna ve sulardaki çözünmüş mineral unsur ölçüsünü da artıran taban çamurunda biriken ağır metal vb. unsurlarla ilgili Haliç ve İzmit Körfezi’nde olduğu üzere bilimsel sistemle taban çamur paklığı yapılması gerektiğini söyledi. Su düzeylerinin mutlak korunması ve önceliğin tarımdan daha çok içme suyu olması gerektiğini de belirten Dr. Kesici, “Bu kaynaklara ulaşan dere-yüzey sularının göle kirli su taşıması engellenmeli. Suların arıtılmasında biyolojik arıtmanın yanı sıra, ağır metaller için özel arıtma sistemleri kurulmalı” dedi.
ÇOK DÜZGÜN TAHLİL EDİLMELİ
İçme suyu kaynaklarında siyano çeşidi bakterilerin oluşumunun engellenmesi gerektiğini belirten Dr. Kesici, “Her periyot bakteri sayımları yapılarak olağan seviyelerde olması sağlanmalıdır. Farklı bilim kısımlarından insanların da belirttiği üzere pandemi vb. devirlerde ve kış aylarında taban sularının içme suyu olarak kullanımının sakıncalı olabileceği, bu suların bu devirlerde çok iyi tahlillerinin yapılarak ve özel arıtma teknikleri kullanarak dağıtımları sağlanmalıdır” diye konuştu.
Milliyet
