Yılın birinci çeyreğinde yüzde 4.4 büyüyen Türkiye iktisadı yılın ikinci çeyreğinde yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını ve kısıtlama önlemlerinin tesiriyle yüzde 9.9 daralma gösterdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bu yılın ikinci çeyreğine (nisan – haziran) ait gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı.
Buna nazaran Türkiye iktisadı, Kovid – 19 tesirlerinin görüldüğü yılın ikinci çeyreğinde yüzde 9.9 daraldı. Bu periyotta GSYH, cari fiyatlarla yüzde 1.3 artarak 1 trilyon 41 milyar 643 milyon lira olarak gerçekleşti.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, karamsar tabloların tersine gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) oranının dünya ülkelerine kıyasla iyi sonuç verdiğini belirterek, “Türkiye iktisadının temelleri sağlam, dinamikleri kuvvetli” dedi. Albayrak, Twitter hesabından, yılın ikinci çeyreğine ait büyüme sayılarını kıymetlendirdi.
Dünyaya nazaran iyi
Dünya ekonomilerini durma noktasına getiren yüzyılın felaketi Kovid – 19 salgınının tesirlerinin yılın ikinci çeyreğinde hissedileceğini bildiklerine dikkati çeken Albayrak, “Kötümser tabloların bilakis GSYH oranımız dünya ülkelerine kıyasla iyi bir sonuç verdi. Türkiye iktisadının temelleri sağlam, dinamikleri kuvvetli” değerlendirmesinde bulundu.
Albayrak, ulusal iktisat amaçları, istihdama dayalı üretim, vatandaşının yanında olan bir iktisat modeliyle Türkiye’nin yılı olumlu ayrışarak kapatacağını vurgulayarak, “2021’e pandeminin izlerini silerek girmekte kararlıyız. İnşallah ‘V’ çıkışı GSYH bilgilerinde de göreceğiz” sözlerini kullandı.
Harcamalar azaldı
Bu yılın ikinci çeyreğinde, geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla zincirlenmiş hacim endeksi olarak tarım yüzde 4, bilgi ve bağlantı faaliyetleri yüzde 11, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 27.8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 1.7 arttı. Sanayi yüzde 16.5, inşaat dalı yüzde 2.7, hizmetler yüzde 25, mesleksel, idari ve dayanak hizmet faaliyetleri yüzde 16.5, kamu idaresi, eğitim, insan sıhhati ve toplumsal hizmet faaliyetleri yüzde 2.4 ve başka hizmet faaliyetleri yüzde 18 azaldı.
Cari fiyatlarla en yüksek büyüme suratı, yüzde 27.8 ile “finans ve sigorta faaliyetleri” bölümünde görüldü. Hane halkı kesin tüketim harcamaları yılın ikinci çeyreğinde, geçen yılın tıpkı devrine nazaran zincirlenmiş hacim endeksine nazaran yüzde 8.6 azaldı. Devletin son tüketim harcamaları yüzde 0.8, gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 6.1 geriledi. Mal ve hizmet ihracatı, yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın tıpkı devrine nazaran zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 35.3, ithalatı da yüzde 6.3 azaldı.
En iyi performans Türkiye’den geldi
Bakan Albayrak’ın paylaşımında, ülkelerin ikinci çeyrek GSYH oranları da yer aldı. Buna nazaran, ABD yüzde 31.7’lik daralmayla listenin birinci sırasında. Birleşik Krallık’ın ikinci çeyrek küçülme oranı ise yüzde 22.8 oldu.
Listede AB ortalaması yüzde 14.1, G7 ülkeleri ortalaması yüzde 11.9 ve OECD ortalaması da yüzde 10.9’luk küçülme oldu. Yüzde 9.9’luk daralma ile listenin son sırasında yer alan Türkiye’yi, yüzde 10’luk daralmayla Japonya izledi.
ANALİSTLER NE DİYOR?
‘Türkiye iyi imtihan verdi’
Ekonomistler, yüksek frekanslı göstergelerin üçüncü çeyrekte büyümenin hızlanacağını, ikinci çeyrekteki yüzde 9.9’luk daralma ile Türkiye iktisadının koronavirüs sürecinden “V” tipi bir büyüme ile çıkacağını varsayım ediyor.
Kovid-19 nedeniyle dünya ticaretinde görülen çift haneli daralmalar göz önüne alındığında Türkiye iktisadının atılan proaktif adımlarla görece olumlu ayrıştığını söz eden ekonomistler, öncü dataların ise 3. çeyrek toparlanmasına ait umut verdiğini kaydetti.
Besbelli toparlanma
AA Finans Analisti ve Ekonomist Haluk Bürümcekçi, 2. çeyrekte ulusal gelirin yüzde 9.9 ile piyasa beklentisinin altında daraldığını söyleyerek 3. çeyrek görünümüne ait Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Önümüzdeki devir görünümünü ele aldığımızda birinci sinyaller ulusal gelir büyümesinin 2020 yılının üçüncü çeyreğinde bariz toparlanacağına işaret etmekte. Şimdiki sinyaller, karantinaların kaldırılması ile birlikte haziran ayında yakalanan ivmenin üçüncü çeyrekten itibaren büyüme bilgilerine olumlu yansıyabileceğini düşündürmektedir.”
Spinn Danışmanlık Kurucu Ortağı ve ekonomist Hasret Derici Şengül de yılın ikinci yarısına dair hudutlu sayıda data yayınlandığını lakin RKGE, PMI üzere ankete dayalı dataların iktisadın süratli bir toparlanma içinde olduğuna ve hatta pandemi öncesi periyoda dönüldüğüne işaret ettiğini söyledi. Şengül, şunları kaydetti:
“3. ve 4. çeyreklerde düşük tek taneli büyüme oranları bekliyor ve 4. çeyrekte evvelki yılın tıpkı ayında görülen yüzde 5.96’lık yüksek baz nedeniyle üçüncü çeyrekten daha düşük bir büyüme oranı görebiliriz. Beklentilerimize paralel bir ikinci yarı performansı yılın tamamında GSYH’nin yüzde 1.2’lik bir daralma göstermesine neden olacaktır.”
Milliyet
