Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deniz Bilimleri ve Teknoloji Enstitüsünün Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı dayanağı ile yürüttüğü “Türk Batık Envanteri Projesi: Mavi Miras (TUBEP)” çalışması kapsamında oluşturulan batık haritasına, yaklaşık 250 yıl evvel battığı bedellendirilen bir savaş gemisi eklendi.
Koca Piri Reis Gemisi’nde, sonar teknolojisiyle uzaktan kumandalı su altı robotu kullanarak yapılan çalışmalarda savaş gemisi batığına ulaşıldı. Yaklaşık 55 metre derinlikte tespit edilen gemide 20 demir ve bronz top, çok sayıda gülle ile yelken donanımına ilişkin kesimler bulundu.
Deniz tabanında geminin karinasına ilişkin ahşaplar ve kahverengi hamurlu ve boyalı İtalyan kökenli mutfak kaplarına da rastlandı. Buluntular ortasında yer alan tabak, sürahi, pipo ve ahşap makara kesimi çıkarılarak Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi’ne teslim edildi.
Osmanlı Periyodunda kıymetli bir deniz üssü olan Foça’daki buluntu ile İzmir bölgesinde tespit edilen savaş gemisi batığı 5’e yükseldi. Geminin hangi ülke tarafından ne emelle kullanıldığına ait dataların tespiti için detaylı çalışma başlatıldı.
“TARİHE IŞIK TUTACAK”
DEÜ Rektörü Prof. Dr. Nükhet Hotar yaptığı açıklamada, Türkiye’nin su altı batık envanterini araştıran birinci yerli ve ulusal projenin 2005’te TÜBİTAK dayanağı ile başladığını, çalışmalar kapsamında Koca Piri Reis Gemisi ile değerli çalışmalara imza atıldığını söyledi.
Hotar, Doğu Akdeniz’de uzun yıllar Türk bayrağı altında kıymetli araştırmalarda misyon almış Koca Piri Reis Gemisi’nin bu kere Mavi Miras Projesi’ne hizmet verdiğini aktardı. DEÜ bilim insanlarının Koca Piri Reis ile yaptıkları son su altı çalışmalara ait bilgi veren Nükhet Hotar, “Bu çalışmaların hepsi yerli, ulusal ve birinci olarak yapılmakta.” dedi.
Hotar, Foça açıklarında tespit edilen batığa ait, “Batığın ayrıntılarına erişmek çok heyecan verici. O bölgede deniz savaşı olmadığını bildiğimiz halde bir savaş gemisinin tespit edilmesi tahminen tarihimize ışık tutacak.” diye konuştu.
FOÇA’DAKİ SÜRPRİZ BATIK
DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Harun Özdaş ise jeofizik mühendisi Dr. Öğretim Üyesi Nilhan Kızıldağ, Kültür ve Turizm Bakanlığı proje temsilcisi Emre Savaş ve gruptaki bilim insanlarıyla tarihi açıdan kıymetli bir çalışmaya imza attıklarını belirtti. Foça’daki batığın tam bir “sürpriz” olduğuna dikkati çeken Özdaş, şunları kaydetti:
“Osmanlı literatüründe bugüne kadar bölgedeki bir savaşa ait data bulunmamakta. Yaptığımız çalışmada 50-55 metre derinlikte iyi korunmuş durumda bir savaş gemisine ilişkin kalıntılar tespit ettik. Üzerinde 20 tane bronz ve demir top yer almakta, çok ölçüde top güllesi, mutfak kapları, geminin ana karinasına ilişkin modülleri belirledik.
Gemi aslında 25 metreye 7 metre boyutlarında fakat 250 metrekarelik alana dağılmış durumda. Muhtemelen 18. yüzyılın sonunda o bölgede bir gayret batırılmış bir gemi.” Özdaş, bir kısmı gömülü geminin 35-40 metre uzunluğunda olduğunu düşündüklerini tabir etti.
GEMİNİN KİMLİĞİ KONUSUNDA SORU İŞARETLERİ VAR
Savaş gemisinde hem Osmanlı hem İtalyan kökenli kaplar olduğunu vurgulayan Özdaş, “Belki bir korsan gemisi ya da Osmanlı-İtalya ortasındaki bir uğraş sırasında batırılmış bir gemi olma ihtimali var.
Denizlerde savaş alanları dışında çok savaş gemisine rastlamıyoruz. Buluntu bize devrin günlük ömrü, gemi imal teknolojisi, askeri mühimmatın dağılımı, kullanım alanları ve biçimi üzere çok detaylı bilgileri sağlayacak.” diye konuştu.
Özdaş, Foça’nın, Osmanlı Devri’nde kıymetli bir askeri deniz üssü olduğuna dikkati çekerek şu bilgileri verdi:”O devirde birçok savaş için lojistik takviye Foça’dan sağlanmış.
İzmir bu batıkla birlikte savaş tarihi ve gemileri açısından merkeze oturmakta. Çeşme ve Koyun Adası civarında batan gemilere son batığı da eklediğimizde somut olarak bugüne kadar en fazla batık geminin bulunduğu ilimiz. Deniz savaş tarihi açısından ön plana çıkıyor.”
“Türkiye, bilhassa su altı kültür mirası alanında dünyanın merkezinde yer alıyor.” diyen Özdaş, Tunç Çağı’ndan bugüne kadarki sürecin izlerini Türkiye kıyılarında sürmenin mümkün olduğunu kelamlarına ekledi.
Milliyet
