Türkiye’de bayanlara yönelik ‘dijital’ şiddet de artıyor. Koronavirüs devrinde internet ve toplumsal medya kullanımındaki artış, olayları üst çekmiş durumda… Yapılan son çalışmalara nazaran bayanların dijital şiddete maruz kalma oranı erkeklere nazaran 27 kat fazla.
İstanbul Barosu Bilişim Hukuk Komitesi Lideri Şebnem Ahi, toplumsal medya, cep telefonu iletileri ve internet üzerinden bayana yönelik şiddetin de son vakitlerde önemli boyutlara ulaştığını belirterek, Türkiye’de 18 – 24 yaş aralığındaki bayanların dijital şiddete daha fazla maruz kaldığını söyledi.
Koronavirüs periyodunda internet kullanımının artmasının dijital şiddeti de artırdığına işaret eden Ahi, “Kadınlar, internet üzerinde üçüncü bireyler tarafından en ufak bir baskıya uğruyorsa, kaygı hissettirecek formda kendilerine yönelik içerikler yahut telaffuzlar paylaşılıyorsa dijital şiddetin varlığından bahsedebiliriz” dedi.
İşyerinde bile olabilir
Ahi, bayanların en çok karşılaştığı problemlerle ilgili, şu bilgileri verdi:
“Özü intikam alma duygusu olan bu hareketlerde genelde edinilmiş bilgi, makus niyetle bayan aleyhine kullanılıyor. İntikam pornosu üzere hadiselerde kimi vakit mağduru intihara dahi sürükleyen örnekler mevcut ya da bazen yalnızca bu bilginin ifşa edileceğine dair tehdit bile dijital şiddetin var olduğunu gösteriyor. Bunun yanında ısrarcı takip, tehdit, hakaret, taciz, huzuru bozmaya yönelik tabirler kullanma yahut içerikler paylaşma üzere aksiyonlarda bulunulmaktadır. Bazen bu hadiseler iş yerinde çalışanlar ortasında yahut patron tarafından dahi yapılabilmektedir. Fakat çoklukla eski sevgili, eski eş, onun bir aile üyesi yahut istenmeyen bir münasebetin tarafı tarafından da yapılabilmektedir. Kimi vakit da büsbütün bir yabancı tarafından bu hataların işlendiği görülmektedir.”
Neler yapılabilir?
– Bu usul bir tehditte çabucak ekran manzarasını alın.
– Data belgeleri, fotoğraf ve görüntüler, sunucu kayıt evrakları, e-posta içerikleri, yazışma kayıtları, internet geçmişi kanıt olarak sunulabilir.
– Toplumsal medya platformlarının ‘bildir/şikayet et’ özelliğini kullanıp hesabının kapatılmasını sağlayabilirsiniz.
İşte bu tekniklerle şiddet uyguluyorlar
– Isminize toplumsal medya hesapları açılması,
– Eski erkek arkadaş, eski eşin sizinle ilgili paylaşımları,
– Anonim hesaptan tehdit, taciz iletileri. Maille ya da toplumsal medyadan fizikî yahut cinsel tehdit,
– Aile ve akrabaların toplumsal medya hesaplarına ulaşılıp sizinle ilgili karalayıcı bilgiler verilmesi,
– E-posta, toplumsal medya paylaşımları, iletiler ve internet yoluyla takip, ‘stalk’lama,
– Kişinin isteği olmadan cinsel içerikli fotoğraf ve görüntülerin paylaşılması,
– İstenmeyen bildiriler yoluyla cinsel zorbalık.
Kesinlikle yasal yola başvurun
Şebnem Ahi, dijital şiddet görenlerin yapması gerekenlerle ilgili de şunları söyledi:
“Dijital ortamda kanıtlar süratle kaybolabildiğinden gecikmeksizin yasal yollara başvurulması gerekiyor. Burada kesinlikle beyanların tutanaklara hakikat halde ve eksiksiz geçirilmesi sağlanmalı. Bu müracaat basamağında dijital şiddetin varlığını ispatlayan tüm kanıtlar sağlanmalı ve gerekiyorsa uzaklaştırma kararı alınmalı. Bunun için kuşkunun varlığı kafidir. Ayrıyeten aile danışmanlık merkezleri, vakıflar, belediyeler, bayan hak savunucusu STK’lardan rehberlik dayanağı alınabilir. Elbette maddi ve manevi ziyan varsa tazminat davası da açılabilir. Ayrıyeten ilgili içeriğe erişimin engellenmesi talebinde de bulunulabilir.”
Dijital şiddetin yaygın olmasının nedenleri ortasında, failin anonimliğini koruyabilmesi, daha az efor ve vakit gerektirmesi, internetin kolay erişilebilir olması ve kabahatin uzaktan gerçekleştirebilmesi sıralanıyor.
Dijital şiddetin cezası nedir?
Şebnem Ahi, dijital ve sanal şiddetin cezasıyla ilgili de şöyle konuştu:
“Dijital şiddet maddede tanımlanmış bir kabahat değil. Lakin birebir gerçek hayatta olduğu üzere kimi aksiyonların internet üzerinden işlenmesi hata teşkil edebilir ve bu durumlarda yaptırımların uygulanacağını düzenleyen farklı yasal düzenlemeler mevcut. Alışılmış şüphelinin bulunması, kanıt karartma üzere külfetler da yok değil. Hakaret, tehdit, söz özgürlüğüne müdahale, nefret söylemi, cinsel taciz, özel hayatın kapalılığını ihlal üzere hak ve hürriyetlere müdahale ya da hata biçiminde bu hareketlerle karşılaşılabilir. Kaldı ki şahsî bilgiler de bu tehdit içerikli hareket ve telaffuzlara bahis edilebilir. Bu cürümlerin da maddelerde mahpus, güvenlik önlemi ve isimli para cezası üzere yaptırımları bulunmaktadır.”
Pandemi periyodunda ‘siber taciz’ çoğaldı
Dijital Irtibat Araştırmacısı Doç. Dr. Ali Murat Kırık, pandemi devrinde toplumsal medya ve internete olan ilginin arttığını ve kullanım müddetlerinin 10 saat civarına çıktığını belirterek, “Sosyal aralık kuralları nedeniyle beşerler sanal ortamda bağlantı kurmaya başladı. Ama bu durum beraberinde birtakım problemleri getirdi. Bunların başında bayana yönelik şiddet gelmekte. Bayana yönelik şiddet bilhassa toplumsal medyada cereyan etmiştir. Cinsel şiddet içeren tehditler ve nefret söylemi bu devirde yaygınlaşmıştır. İnternet ortamında cinsiyetçi dijital şiddetle uğraş büyük kıymet taşıyor. Amaç haline getirilen bayanlar üzerinden rant sağlayan birtakım bölümler de mevcuttur. Elbette kanun ve hukuk bu sıkıntıyla gayrette kıymetli lakin özdenetim ve farkındalığın artırılması son derece mühim” dedi.
Milliyet