Senim TANAY KARAKUŞ
[email protected]
Hakikat beslenme ne işe fayda?
Öncelikle bu mevzuyu ele alan yabancı kaynaklardaki bilgilere nazaran anti-enflamatuar (iltihap karşıtı) besinlerin yahut C vitamini üzere desteklerin Kovid-19 aşısını daha tesirli hale getireceğini destekleyecek kâfi araştırma yok. Lakin genel olarak besleyiciliği yüksek besinler tüketmek ve C vitamini almak bağışıklık sistemine yardımcı oluyor.
Beslenme ve beden ortasındaki ilişkiyi ortaya koyan çalışmalarıyla ismini duyuran Harvardlı Dr. William Li, “Herhangi bir şeyin Kovid-19 aşısının daha tesirli olmasını sağladığına dair kesin datalar yok. Zira Kovid-19 aşıları, nasıl besleniyorsa o denli beslenmeye devam eden insanlarda test edildi. Bu nedenle beslenmeyle ilgili özel bir hazırlık olmadan tesirli olduklarını biliyoruz. Beşerler, aşının bedendeki cevabını artırdığını sav eden rastgele bir destek yahut eser konusunda dikkatli olmalılar” diyor.
ABD’li İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Louis Malinow’a nazaran de uzun vadede sürdürülen sağlıklı bir beslenme biçimi, bağışıklığın gücünü artırıp enfeksiyonlarla daha iyi savaşmaya yardımcı olabilir.
Dr. Malinow “Sadece aşı sebebiyle değil tüm yıl boyunca işlenmiş besinlerin tüketimini azaltın. Fast food üzere işlenmiş besinler, atıştırmalık olarak tercih ettiğimiz paketli eserlerin içerdiği yağlar bedende enflamasyona yol açıyor.
Bunun yerine fındık, sızma zeytinyağı, badem, ceviz, balık, meyve ve zerzevat üzere besinlere odaklanın. Aşıyı olduktan sonra da anti-enflamatuar yiyecekler tüketebilirsiniz fakat bu aşının yan tesirlerini azaltmayacaktır.
Aşıdan sonra tüketebileceğiniz kolay ve rahatlatıcı bir yemek arıyorsanız şehriyeli tavuk suyu çorbası bunun için en ideali” tavsiyesinde bulunuyor.
Aşıya giderken aç mı olunmalı yoksa tok mu?
Kaynaklar, Kovid-19 aşısına aç gitmenin bir kıymeti olmadığını vurguluyor. Şayet iğne korkusu yüzünden mide bulantısı yaşayan biriyseniz açlık, başınızı döndürüp bayılma olasılığınızı artırabilir.
Dr. Malinow, “Benim tavsiyem yoğurt ile meyve, yumurta ile meyve üzere konutta hazırlanan, mümkün olduğunca az süreçten geçirilmiş bir şeyler yemek” diyor.
Aşıdan sonra kol ağrısı, hafif ateş yükselmesi yahut beden ağrıları üzere yan tesirler yaşayabilirsiniz. Uzmanlar, bunların bağışıklık sisteminizin çalıştığı manasına geldiğini söylüyor. Bu belirtileri hafifletmek için hekiminizin önereceği ağrı kesicileri kullanabilirsiniz.
Pekala, ya su tüketimi?
Uzmanlar, Kovid-19 aşısı yaptırmadan evvel ve sonra gereğince su tüketmenin son derece değerli olduğu konusunda hemfikir. Kâfi su tüketimi tüm beden istikrarlarını sağlamada olduğu üzere aşı sürecinde de bedene dayanak oluyor. Ayrıyeten bağışıklık sistemini güçlendirmek için meyveler, sebzeler ve et suyu bazlı çorbalar üzere yiyecekler de tüketilebilir. Aşının bir yan tesiri olarak ortaya çıkan ateş durumunda da su, bedeniniz için kalkan olacaktır.
Alkol almayın çünkü…
Aşıdan bir gün evvel ve sonra alkolden kaçınılmasını öneriliyor zira alkol bağışıklık sistemini baskılayıp bedeni susuz bırakabilir.
ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi (CDC) “Alkol kullanımı, bazen Kovid-19 ile ilişkilendirilen akut teneffüs külfeti sendromu ve zatürre riskini artırabilir. Genel olarak alkol kullanmak bedeninizin enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini zayıflatır, komplikasyon riskini artırır ve hastaysanız iyileşmeyi daha da zorlaştırır” açıklamasında bulunuyor.
Harvardlı Dr. William Li ise şunları söylüyor: “Hafif alkol tüketimi bile nispeten susuz kalmanıza neden oluyor ve bu, mRNA aşılarının ikinci dozundan sonra ortaya çıkan beden ağrılarını daha da kötüleştirebilir.”
Düzgün bir gece uykusu alın
Sağlıklı bir beslenme programının yanı sıra aşı olmadan evvel iyi bir gece uykusu almak da kıymetli. Zira makus bir gece uykusu bağışıklık gücünü yüzde 70 oranında azaltabilir.
Uzmanlar bunu “Vücudunuz savunmasını tekrar inşa etmek için uykuyu kullanıyor ve kronik uykusuzluk bağışıklık sistemini baskı altına alıyor. Uygun uyuyamadıysanız endişelenmenize gerek yok, kaliteli bir uyku çekmenin yollarını arayın” formunda açıklıyor.
Spor yapılabilir mi?
Dinlenme son derece değerlidir, bilhassa aşı olduktan sonra kendinizi iyi hissetmiyorsanız kesinlikle dinlenin. Lakin kendinizi iyi hissediyorsanız uzmanlar, tempolu bir yürüyüşe çıkılabileceğini belirtiyor. Bu, kan dolaşımınızı hızlandırarak bağışıklığınızı güçlendirmek için en iyi yol olarak tanımlanıyor.
Pekala, bu bahisle ilgili Türk uzmanlar neler söylüyor ve hangi tekliflerde bulunuyor?
İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Acil Dahiliye Kısım Lideri Prof.Dr. Osman Erk
‘Sağlıklı bir hayat antikor yanıtını etkiliyor’
Beslenme içeriği ve formu, uyku tertibi , fizik antrenman, sigara ve alkol kullanmama, gerilim ve hijyen şartlarına uyma üzere ömür şekli değişiklikleri, bağışıklık sistemini hasebiyle aşı sonrası antikor yanıtını değerli derecede etkileyen ögelerdir.
Koronavirüs aşısı öncesi ve sonrası beslenme biçimi antikor yanıtı bakımından belirleyicidir. Taze, pak, mevsiminde mahallî olarak üretilmiş, rengarenk, mümkünse organik zerzevat ve meyvelerden oluşan bitkisel yüklü bir diyet antikor karşılığını olumlu tesirler. Günde en az 10 porsiyon zerzevat ve meyve tüketimi bağışıklığın teminatıdır.
Yapılan bilimsel çalışmalarda günde 5 porsiyon ve daha fazla zerzevat ve meyve tüketenlerin antikor yanıtı, günde 3 porsiyondan daha az zerzevat ve meyve tüketenlere nazaran çok daha yüksek bulunmuştur.
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayça Kaya
‘Katkı hususlarından uzak durun’
Aşı yaptırmaya aç yahut tok gitmemizin bir kıymeti yoktur, kaçınmamız yahut bilhassa tüketmemiz gereken bir besin olduğunu da söyleyemem. Fakat aşı olduktan sonra nasıl maske ve ara kurallarımıza uymaya devam etmemiz gerekiyorsa birebir formda bağışıklık sistemimizi güçlü tutmak için kâfi ve istikrarlı beslenme konusunda da ihtimamlı olmayı sürdürmeliyiz.
Bu açıdan vitamin-mineral yetersizliklerimiz varsa onları kesinlikle tabip teklifiyle destek etmeye, bağışıklık sistemimizi düşürücü işlenmiş ve katkı unsurlu besinlerden uzak durmaya ve temel besin öğeleri açısından istikrarlı beslenmeye dikkat etmeliyiz. Tüm bunların yanında güçlü bir bağışıklık sisteminin olmazsa olmazı antrenmanı nizamlı olarak hayatınıza katmayı ve kaliteli bir uykunun ne kadar kıymetli olduğunu unutmayın.
Gözetici Sıhhat Uzmanı ve Mikrobiyolog Prof.Dr. Oğuz Özyaral
‘Vücudu kale üzere koruyorlar’
Kovid-19 süreci bizlere kâfi beslenmenin doymak olmadığını öğretti. Doyuran lakin beslenmeyen besinlerden uzak kalalım. Bunları daima söyledik: Ne yersen o’sun. Aşıdan evvel de sonra da yapılacaklar tıpkı. Kâfi ve istikrarlı beslenme, kaliteli ve kâfi bir uyku, antrenman yapmak, hobilerimizle uğraşmak bizi nitekim bir kale üzere koruyor.
Tek taraflı beslenme, fast food üslubu beslenme, vitamin destekleri ile bağışıklık sistemimizi güçlendirmemiz pek mümkün değil. Her vakit için tencere yemeklerine yönelmek gerekir.
Mutlaka şekerli ve yağlı besinlerden uzak kalalım. Doğal yollardan çiğ ya pişmiş olarak tüketilen meyvelerden ve kuru meyvelerden yeterinde besin şekeri almak mümkündür. Ayrıyeten sofralardan doğal balı eksik etmemeliyiz.
Kesinlikle mevsim zerzevat ve meyveleri yemeliyiz zira onlar suda çözünen B ve C ile yağda çözünen A, D, E, K vitaminlerinin bir deposu üzeredirler. Her biri iyi birer antioksidan kaynağıdır ve bağışıklığımızı güçlendirirler.
Yeşil besinler bilhassa büyük yapraklı yeşil sebzeler, havuç ve brokoli A vitamini zenginidir. Öte yandan limon, kuşburnu, yeşil biber, mandalina, portakal, greyfurt, mürdüm eriği, siyah üzüm, böğürtlen, ıspanak, turp, maydanoz tam bir C vitamini deposudur. Yine yeşil yapraklı sebzeler ve yağlı tohumlar fındık, fıstık, ceviz ile balık birer doğal E vitamini kaynağıdır.
Balık ayrıyeten Omega-3 ve 9 ile B12 ve B6 zenginidir. Haftada 2 sefer tüketilmesi gereksinimimizi karşılar. Bağışıklığı güçlendirmede sıvı tüketimin rolü tartışılmaz, bilhassa bol ölçüde su içelim.
Bunun yanı sıra ayran, doğal sıkılmış taze meyve suları sıvı gereksinimimizin bir kısmını karşılar. Ayrıyeten “Suyunu ye” diyoruz yani bir elma, portakal, mandalina, salatalık ve marul üzere bol sulu besinler tüketerek bunu sağlamak mümkün.
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Yasemin Akkoyunlu
‘Vücuttaki yapı taşlarının tamam olması gerekir’
Hem Kovid-19 hastalığı geçirirken hem de hastalığı önlemek için aşılama yapılacakken sağlıklı beslenmeye bilhassa dikkat etmek gerekir. Aşı ile sağlanması hedeflenen bağışıklık için bedendeki yapı taşlarının tamam olması gerekir. Öncelikle yapılan çalışmalarda D vitamini eksikliği saptananlar hastalığı daha ağır geçirdiği için seviye denetimi yapılarak yerine konulmalı.
Bununla birlikte şahısta varsa B12 üzere öbür vitamin eksiklikleri de giderilmeli ve depolanmadığı için narenciye, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve taze meyveler üzere C vitamini içeren besinler günlük olarak tüketilmeli yahut dışarıdan destek olarak alınmalı.
Bağışıklığı arttırdığı bilimsel çalışmalarla kanıtlanmış soğuk sıkım çörek otu yağı akşamları, yemeklerden sonra 1 çay kaşığı olacak biçimde kullanılabilir yahut salata, kahvaltılık ve soğuk hazırlanan çorba üzere yemeklere çörek otu tohumları eklenerek tüketilebilir.
Mantarlar da beta glukan içeriği ile bağışıklığı desteklemektedir, beslenmeye eklenebilir yahut besin desteği olarak alınabilir.
Arıların hem kovanlarını hem de kendilerini korumak için ürettiği propolis de antibakteriyel ve antiviral aktifliği olan, birebir vakitte bağışıklığı güçlendiren bir öbür husustur.
Dini açıdan hassasiyet gösterenler, alkol bazlı damlaları küçük bir kesim ekmeğin üzerine damlattıktan sonra 20-30 dakika bekleyip alkolün uçmasını sağlayarak kullanabilirler. Ayrıyeten bal ile karıştırılıp tüketimi kolaylaştırılan hazır macunlar da tercih edilebilir.
Milliyet
