Kuvel Kalesi, birinci olarak 10. yüzyıl kaynaklarında yer aldı. Günümüzde büyük oranla deforme olan kale, Gürcistan hududuna yakın olan Türkiye’nin kuzeydoğusunda bulunur. Birçok savaş ve kuşatmalar yaşayan Kuvel Kalesi, Selçuklu sultanı Alp Arslan tarafından ele geçirildi.
KUVEL KALESİ NEREDE?
Kol Kalesi bugün Türkiye sonları içinde bulunan Yalnızçam Dağları’nın eşi bulunmayan tepesinde, Kolköy köyünde bulunan Orta Çağ Gürcü kalesidir. Kveli Kalesi yahut Kuveli Kalesi olarak da bilinir. Türkçe “Kol” ismi “Kveli” ya da “Kueli”den gelir. Günümüzde Gürcistan hududuna yakın olan Türkiye’nin kuzeydoğusundaki Ardahan ilinin Posof ilçesinde Kolköy köyündedir.
KUVEL KALESİ TARİHİ
Kol Kalesi, artık büyük ölçüde harap oldu. Birinci defa 10. yüzyılın başlarında Gürcüce yazılan haber metninde Stepane Mtbevari’nin Gürcü kaynaklarından Azerbaycan Buyruğu Yusuf Ibn Abi’l-Saj-Abu l’K’asim’in işgal ordusuna direniş yeri olarak Gobron’un tutkusu bahsedilir. Bu kaynağa nazaran, Kol Kalesi 28 günlük kuşatma sonrasında düştü ve ayrıcalıklı bir Hristiyan olan Gürcü kumandanı Gobron, İslam’a geçmeyi reddettiği için öldürüldü. Kol Kalesi, 920’li yıllara gelindiğinde, Constantine Porphyrogennetos’un (VII. Konstantin) De Ceremoniis’inde Kouel (Κουελ) olarak isimlendirilen ve kaleden sonra isimlendirilen bir Gürcü dükkanı olan Javakheti’nin baş kalesi olarak ortaya çıkmıştı. Bu pasajda VII. Konstantin, Profesör Cyril Toumanoff’a nazaran Gürcistan Bagratid Prensi II. David olabilecek “Kouel’in Arkonu” na atıfta bulunmaktadır. Kol Kalesi, diğer yerlerde VII. Konstantin tarafından Yunan Tyrokastron muadili tarafından anılır ve daha sonra David’in uzaktan kuzeni, II. Gurgensahip olur. II.Gurgen, daha sonra Kol Kalesi ve Acara Özerk Cumhuriyeti’ni kayın babası Ashot Kiskas’a Klarceti’nin karşılığında verdi ve daha sonra onu da bu durumdan yoksun etti. II. Gurgen 941’de öldükten sonra Kol Kalesi, kuzenlerine geçti ve sonuçta 1008’de Gürcistan Krallığı’ın birinci hükümdarı olan III. Bagrat tarafından öbür Bagrat sülalesine miras kaldı.
Stratejik pozisyonu nedeniyle Kol Kalesi, tarih boyunca birçok askeri çatışmalara savaşlara ve kuşatmalar gördü. Kol Kalesi 1040’lar da, isyancı Gürcü savaş ağası IV. Liparit’in denetimi altına girdi. IV. Liparit, sonunda 1059 yılında Gürcistan Hükümdarı IV. Bagrat tarafından yok edildi. Görünen o ki, görünüşte kaleye Murvan Cakeli Hanedanı sahipti. 1060’lar da Kol Kalesi’nin Eristavisi ( Paradan sorumlu kişi). 1065 yılında Gürcistan kampanyaları sırasında Selçuklular Sultanı Alp Arslan tarafından ele geçildi. 1080’de, Muhtemelen Memlûk Sultanlığından mezarlı Amir tarafından yönetilen Türkler, Kol Kalesi’ndeki Gürcistan Hükümdarı II. Giorgi’yi şaşırtmış ve mağlup etmiştir. 16. yüzyılda, Kol Kalesi, güneybatı Gürcistan’ın birçoklarıyla birlikte Osmanlı idaresine girmiş ve geçmiş değerini yitirmiştir.
Milliyet
