Menisküs, diz eklemi üzerinde oluşan yüklenmelere ve darbelere karşı direnç sağlar. Ayrıyeten yükü dağıtmaya ve stabilizasyona da katkıda bulunur.
Menisküslerin yapısı femur kondilleri ve tibia platosu ortasında bulunan dairesel kama formlu fibro-kartilajinöz olmak üzere 2 adet yapıdır. Temel olarak su ve Tip 1 kollajen liflerinden oluşmaktadır. Ayrıyeten, menisküsler eklem kıkırdağının lubrikasyonu (kayganlık), beslenmesi ve propriyosepsiyonundan eklemlerin, uzuvların, bağların, beyin tarafından algılanıp, bu bölgelerin en inançlı pozisyonda tutulacağı karşılıkların oluşturulması sürecinin ismidir. Proprioseptif süreç derin duyular tarafından yönetilir. Aksiyel yüklenmeyi karşılayan çevresel lifler ile bu lifleri bir ortada tutan ve vertikal (dikey) ayrışmalarını engelleyen radiyal lifler bulunur. Bu bilgi çok kıymet arz etmektedir.
Diz ağrısının birçok nedeni ortasında menisküs yaralanmaları yer alır.
Diz ağrısı ile birlikte, şişlik, hareket kısıtlılığı, takılma, klik sesi, kilitlenme, yürümede ve istikrarda bozulmalar bile görülebilir. Ana dokudan ayrılan yırtıklar, eklem ortasında yer değiştirerek kilitlenmeye neden olur.
Hasta mediya (iç) ve lateral (dış) eklem çizgisi sınırında hassasiyet ve ağrıları tanım eder.
Bilhassa diz ekstansiyon (dizi doğrultma) hareketinde kayıp ve takılma saptanabiliyor. Sıklıkla atletlerde görüldüğü için bir sportmen hastalığı olarak bilinse de ani dönme hareketleri ve çok yüklenme sonucu ortaya çıkar.
Diz travmaları ile yaşlanmanın bir sonucu olarak da karşımıza çıkabilmektedir.
“Uzman ile yapılan tedavi seçilmelidir”
Menisküs yırtıklarında, muayene ve manyetik rezonans (MR) görüntüleme ile teşhisin konmaktadır. Fakat hiçbir diz şikayeti olmayan bireylerde de yüzde 20 MR’da menisküs yırtıkları saptanabilmektedir. Buradan şu mana çıkar. Yırtığın olmasına bakılarak çabucak ameliyat edilip bu değerli dayanak doku çıkartılıp atılmamalıdır. Tedavide emel yalnızca ağrıyı kesmek olmamalıdır. Zira yalnızca ağrı kesilmesi hedeflenir ise gelecek vakitlerde dizdeki bozulmanın yolu da açılmış olacaktır. Tedavide ameliyatsız sistem sayısı hayli çok olsa da uzman ile yapılan tedavi seçilmelidir. Bunlar ortasında en kıymetli seçenek yeni gelişen ve rejeneratif yaklaşım olan kök hücre kombinasyonudur. Buna destek olarak osteopatik manuel terapi, kinezyobantlama, proloterapi, nöralterapi, ozon terapi kullanılabilmektedir. Ayrıyeten gerekli antrenmanlar verilmeli ve gerekli kısıtlamalar (en başta kilo verme) yapılmalıdır. Zira bir ömür uzunluğu gerekli olan bu değerli dokuyu muhafaza altına almamız gerekiyor. Aksi takdirde düşük dereceli yırtıklar ilerleyerek cerrahi tedavi gerektirebiliyor. Kolaylıkla alınması halinde eklem kayganlığı, ve durum algılanması bozulacak. Ayrıyeten diz kireçlenmesine taban hazırlanmış olunacaktır. Menisküs yırtığı bulunan hastalarda, artan kilo ile kıkırdak hacminde süratli kayıp ve diz ağrılarında artış saptanmıştır. Ayrıyeten, yüzde 1 kilo vermenin kıkırdak kaybında ve diz ağrılarında azalma ile sonuçlandığı gösterilmiştir.
“Artan yaş ile birlikte, diz ekleminde artroz değişiklikleri başlar”
Ayırıcı teşhiste, kıkırdak hasarları üzere öteki bozukluklar kesinlikle gözden geçirilmelidir. Artan yaş ile birlikte, diz ekleminde artroz değişiklikleri başlar ve ilerler. Daha ileri yaş hastalarda, şayet menisküs yırtıklarına kıkırdak hasarı da eşlik ediyorsa, yırtığa yönelik uygulanacak cerrahi usullerden gereğince iyi sonuçlar alınamamaktadır. Bu hastalarda cerrahi ile fizik tedavi ortasında fark bulunmamaktadır. Tedavide asıl maksat gelecek yıllarda tekrarlamasını önlemektir. Tedavide yırtığın yılı, tipi ve yeri göz önüne alınmalıdır.
“Kronik yırtıklar ise yıllar içinde yıpranma sonucunda ortaya çıkar”
Menisküs yırtıkları, lokalizasyonuna nazaran avasküler (kanlanma olmayan) ve vasküler (kandan beslenen) bölgelerde bulunabilir. Vasküler bölgedeki yırtıkların konservatif olarak iyileşme kabiliyeti vardır. Avasküler bölgedeki yırtıkların, cerrahi tamir sonrasında bile iyileşme yeteneği epey düşüktür. Yeniden akut yırtıklar birdenbire meydana gelirken kronik yırtıklar ise yıllar içinde yıpranma sonucunda ortaya çıkar. Yaşın ilerlemesi ile birlikte, menisküsün bozulma süreci başlar. Artan yaş ile birlikte menisküsün kalitesi azalmakta, su içeriği artmakta, hücresel içerik azalmakta, kollajen ve glukozaminoglikan oranları azalır. Bunun sonucunda, menisküs dejenerasyona ve yaralanmalara karşı dayanıksız hal almaktadır.
“Tedavi tercihinde çevresel liflerin devamlılığına kesinlikle dikkat edilmelidir”
Dejeneratif menisküs yırtıklarının yaşlı hastaların yanı sıra fizikî olarak etkin bireylerde de meydana gelebilir. 7-8 tip menisküs yırtığı vardır. Bunlar; vertikal, longitudinal, oblik, radyal, horizontal, kök, kova sapı ve kompleks olarak sıralanır. Radyal, oblik ve kova sapı yırtıkları dışındaki yırtıklara çabucak cerrahi önerilmemelidir. Bilhassa deplase kova sapı menisküs yırtığına bağlı kilitli diz varlığında cerrahi öncelikli düşünülmelidir. Cerrahi usuller içerisinde evvel tamir ikinci planda menisektomi düşünülmelidir. Menisküsün yüzde 15-34’ünün çıkarılması dizdeki şok emici tesirini azaltmakta ve temas basıncını yüzde 35 oranında artırmaktadır. Bu da dizde kireçlenme suratını artırmak demektir. Tedavi tercihinde çevresel liflerin devamlılığının bozulup bozulmadığı kesinlikle dikkate alınmalıdır. Günümüze kadar, stabil menisküs yırtıkları olan orta yaş ve üstü bireylerde cerrahi tedavilerin fizik tedaviye üstünlüğünü gösteren kâfi ispat bulunamamıştır.
Milliyet
