Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki bu hastalığa “multipl” denmesinin nedeni, beyin ve omuriliğin birçok farklı alanını etkilemesindendir. Ansızın ortaya çıkabilir ya da kaybolabilir. Belirtileri çok çeşitlidir. Hastadan hastaya değişiklik gösterebileceği üzere birebir hastada da vakit içinde farklılaşabilir.
“Skleroz” denmesinin nedeni ise hastalığın beyin ve omuriliğin hasarlı alanlarında sklerozan plaklar yani sertleşmiş dokular oluşturmasıdır. Özetle MS, merkezi hudut sistemini oluşturan beyin ve omurilik üzerinde yıkıcı tesirleri olan, kişinin yaşamsal işlevlerini bozan ve ataklarla seyreden bir hastalıktır.
MS en çok kimlerde görülüyor?
Hastalık daha çok genç erişkinlerde görülür. Çocuklarda ve ileri yaştaki bireylerde ise daha enderdir. MS’de aileleri en çok üzen, genç yaştaki çocuklarının en verimli olmaları gereken yaşta bu hastalığa yakalanmalarıdır.
Buna rağmen hastalığı hafif seyreden MS’li bireyler meslek edinebilir, hayatını devam ettirebilir. MS, travmalardan sonra genç insanlarda en sık görülen ikinci nörolojik bozukluk tipidir.
MS, bedenin bağışıklık sistemindeki olağan işleyişi bozar. Bilindiği üzere olağan kurallarda bağışıklık sistemi bizi hastalıklara karşı korur. Değişik nedenlerle bazen bu sistem bedendeki olağan dokuları da yabancı görmeye başlar ve onlara hamle eder.
Hastalık hudut sisteminin farklı bölgelerini farklı vakitlerde etkileyebilir. İlerleyen hastalık kişinin görme, yürüme, konuşma üzere yaşamsal ehemmiyete sahip işlevlerini bozar.
Sigara içmek ve D vitamini eksikliği riski yükseltiyor
Erken teşhis edilmesi durumunda hastalığın ilerlemesi geciktirilebilir ve atakların felçler üzere kalıcı tesirler bırakması engellenebilir.
Sigara içmek ve D vitamini eksikliği, MS’e neden olan risk faktörlerinin başında gelmektedir.
Değişik virüsler, hava ve etraf kirliliği, ağır gerilime maruz kalmak üzere faktörler de hastalığın oluşmasına taban hazırlayan etkenler ortasındadır. Şimdi hastalığı önlemenin bir yolu bulunmadığından riski artıran faktörlerden kaçınmak en tesirli korunma yolu olacaktır.
MS hastalığının belirtileri nelerdir?
Hareket sistemi tutulunca: Yalnızca tek bir kolda ya da bacakta, bir beden yarısında, her iki bacakta yahut tüm kol ve bacaklarda kısmi felçler, kasılmalar, çok yorgunluk, konuşma bozuklukları, mesane ve bağırsak denetim kayıpları.
Duyu sistemi tutulunca: Kol ve bacaklarda uyuşma, yanma, duyu azalması, duyuların artması, gövdede duyu azalması.
Beyincik tutulunca: Dengesizlik, ellerde titreme, sarhoş üzere yürüme ve konuşma, süratli göz hareketleri, ayakta dik duramama.
Göz hududu ve beyindeki görme yolları tutulunca: Bir beğenilen görme kaybı, renkli görmede bozulma, çift görme, görme alanlarında kayıplar oluşabilir.
MS belirtilerinin alevlenip kaybolması ne manaya gelir?
MS’in tek bir tanısal tekniği yoktur. Çoklukla hastanın hikayesi, nörolojik muayene bulguları, beyin ve omurilik MR sonuçları, kimi durumlarda belden sıvı alınarak bakılan beyin ve omurilik sıvı bulguları ve bazen de elektrofizyolojik testler bir ortada incelenerek teşhis konur.
Bazen belirtiler hafiftir kendi kendine kaybolabilir. Bu nedenle birçok kişi, doktora gitmeye gerek duymaz. Birinci belirtilerden sonra şikayetlerin tekrar ortaya çıkması yıllar alabilir.
Tıpkı vakit içinde belirtiler sıklaşıp tablo ağırlaşabilir. Münasebetiyle birden fazla kişi, birinci belirtiler görüldükten bir müddet sonra MS hastası olduğunu öğrenir.
MS nasıl tedavi edilir?
MS tedavileri, mevcut klinik tablonun düzeltilmesi ve ataklardan korunmaya yöneliktir. Birçok hastada ilaç kullanımı ile muvaffakiyet sağlanabilmektedir. Buna karşın iyileşmeyen ve ilerleyen hastalık kelam konusu ise tedavi de buna uygun olarak tekrar değerlendirilmelidir.
Gereği halinde plazmaferez tedavisi düşünülebilir. Bunun için de hastaneye yatmak gerekmektedir. Burada şahıstan kan alınır. Diyaliz makinesine benzeri bir makinede filtreden geçirilir.
Böylelikle vücutta dolanımda olan kimi antikorlar temizlenerek kişinin iyileşmesi hedeflenmektedir. Tedaviye ayrıyeten hastanın şikayetleri ile temaslı olarak kas gevşeticiler, mesane sorunlarına yönelik ilaçlar, fizyoterapi ve depresyon ilaçları da eklenebilir.
Fizikî idmanlar hastaların kaslarının çalıştırılması açısından kıymetlidir. Tıpkı halde ruhsal manada tedavi de büyük ehemmiyet taşır. Hastalığın devirlerinin belgisiz seyretmesi, iyileşmelerin ya da alevlenme periyotlarının ne kadar süreceğinin bilinmemesi, hastalarda korku oluşturan durumların başında gelmektedir.
Ruhsal tedavi ve rehabilitasyon her hastalıkta olduğu üzere MS’te de değer taşır. Rehabilitasyon genel manada işlevsel olarak kısıtlanmış bireyi, en uygun metal, fizikî ve toplumsal işlevsel duruma ulaştırmayı gayeler.
MS’de Manyetik Ihtar (TMS) tedavisi işe yarıyor mu?
Birçok bilimsel araştırma, MS’de TMS uygulamalarının müzmin yorgunluk, güç kayıpları, kas kasılmaları ve mesane denetimi üzerinde hasebiyle tüm hayat kalitesinde önemli olumlu düzelmeler yaptığını göstermiştir.
Ayrıyeten TMS’nin atak sıklığını da azalttığı düşünülmektedir. TMS uygulamaları MS’te 15 seans olarak uygulanmalıdır. Tedavi müddeti 15-45 güne yayılabilir.
Seanslar bittikten sonra 1-2 aylık ortalar verilerek yapılacak birer seans idame tedavileri ile hem tedavi pekiştirmeli hem de seyir takip edilmelidir.
Milliyet
