TBMM, Kovid-19 “biyolojik” pandemisinin, “siber” pandemiyi tetikleme muhtemelliğine dikkat çeken bir araştırma gerçekleştirdi. Global pandeminin dijitalleşme süreçlerini hızlandırdığı, siber alanda legal-illegal faaliyetleri arttırdığı belirtilen araştırmada, biyolojik pandeminin dijital pandemiyi beraberinde getirdiği sonucuna ulaşıldı.
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı’nın hazırladığı ve Milliyet’in ulaştığı, “siber pandemi” araştırmasında, iktisattan, siyasete, spordan cümbüşe kadar hayatımızdaki alışkanlıkları değiştiren Kovid-19 salgınının, dijital süreçleri de hızlandırdığı tespiti yapıldı. Bir çok insanın iş ve özel hayatında elektronik araçlar ve dijital hizmetleri daha çok kullandığı, bu nedenle bilgi irtibatının inançlı olması gerektiğine dikkat çekilen şöyle denildi:
Pandemi dönüşüyor
“Dijitalleşme sürecinde gündelik hayattaki toplumsal etkileşim en aza inerken dijital ortamdaki toplumsal etkileşim ölçüsü ise en üst düzeye ulaşmaktadır. Etkileşim yoğunluğunun dijital ortamda bu derece artması, gerçek hayatta gördüğümüz bir biyolojik pandemiyi dijital bir pandemiye dönüştürme potansiyelini beraberinde getirmektedir. Artık gündelik hayatın daha çok dijital olarak devam ediyor olması, dijital ortamda toplum gündemi belirlenirken ortaya çıkan bilgi havuzunun güvenilirliğini de kuşkuya düşürmektedir. Çünkü doğrulanması hayli güç haberler, bilgiler, popülist akımlar denetimsiz bir biçimde sonları aşmakta ve internete erişen tüm dünya insanları ve işletmeleri bu durumdan olumsuz etkilenmektedir. Bunun yanında tüzel olarak sonları aşan ticari işletmelerin siber uzayda faaliyet göstermesi ve bu durumun ülkelerin mevzuatlarında şimdi gereğince düzenlenmemesi nedeniyle siber uzayda uyuşmazlıklar ve tüzel belirsizlikler ortaya çıkmaktadır. Siber pandemi olarak da isimlendirilebilecek bu hukuksal ve bilgi karmaşasının yaşandığı periyodun, Türkiye üzerinde de tesirleri görülmektedir.”
Enteresan karşılaştırma
Araştırmada, Kovid-19 kaynaklı, “biyolojik pandemi” ile “siber pandemi” karşılaştırması da yapıldı. Kovid-19 pandemisinin bilinen kesin tahlilinin aşı olduğu ve Türkiye’de de genel aşılama çalışmalarına başlandığı hatırlatılan araştırmada, “Siber pandemi ise tabiatı gereği dijital aygıtların ve büyük datanın oluşturduğu siber uzayın sonları dahilinde oluşmakta. Anlık data bağlantının çok süratli ve ağır yaşandığı, devletlerin, şirketlerin, bireylerin ve artık eşyaların dahi rutin işlerini yürüttüğü bu alandaki oluşabilecek bir ‘hastalanma’, saatler içerisinde bile tüm dünyayı tesiri altına alabilme ve kritik faaliyetleri sekteye uğratma potansiyelini taşımakta” değerlendirmesi yapıldı. Araştırmada, biyolojik ve siber pandemi, “virüs enfeksiyon suratı ile tedbirler” açısından ise şöyle karşılaştırıldı:
“Biyolojik pandemide, enfeksiyonu engellemede en iyi tedavi; aşı, karantina izolasyon ve filyasyon (virüs takibi). Siber pandemide ise enfeksiyon engellemede en iyi tedavi; gerçek vakitli müdafaa, karantina, izolasyon, izlemedir. Biyolojik pandemide en iyi önlemler ‘maske, hijyen, fiziki mesafe’dir. Siber pandemide ise en iyi önlemler, ‘farkındalık, siber hijyen ve dağıtık mimari’dir.”
Siber hatalarda artışlar oldu
Salgın sürecinde Türkiye’de konuttan çalışma, eğitim, toplumsal medya kullanımı ve e-ticarete yönelim nedeniyle internet kullanımının hatırı sayılır halde arttığı, bunun da siber kabahat artışlarını beraberinde getirdiği tabir edilen araştırmada, siber güvenlik ihlallerine, “davranış değişiklikleri, durum değişiklikleri ve teknolojik değişikliklerin” yol açtığı kaydedildi. Kovid-19 sürecinin siber uzaydaki yasal yahut yasa dışı faaliyetleri arttırdığı tespiti yapılan araştırmada, “Birbirine bağımlı olan kamu kesiminin ve özel bölümün, bağlantı ve etkileşimin hayli ağır olduğu siber uzayda çeşitli akınlara maruz kalma ihtimali kaçınılmazdır” denildi.
‘Büyük sıfırlama’
Araştırmanın “genel değerlendirme” kısmında şu tespit yer aldı: “Pandemi sürecinden en çok etkilenen dallardan olan global iktisatta de yeni alışkanlıklar ve yeni tehlike alanları baş göstermektedir. Biyolojik pandeminin bir siber pandemiyi tetiklemesi muhtemelliğine karşı Dünya Ekonomik Forumu ‘büyük sıfırlama’ ismiyle bir kavram ortaya atmıştır. Ayrıyeten yaptığı Siber Poligon Konferansı ile mümkün bir siber pandemi sürecinde bölümlerin nasıl davranacağı ve tehlikeleri nasıl bertaraf edeceği üzerine çalışmalar yapmıştır. Kamu ve özel kesimin planlama, aksiyon ve eğitim manasında bu sürece hazırlık yapması gerektiği kaçınılmazdır.”
Milliyet
