Patron, iş yoğunluğu çok artınca, doğum müsaadesi kullanan ya da askere giden çalışanın yerine süreksiz iş ilgisi kurulabiliyor. Gelin, pandemide yaygınlaşan bu ‘meslek edinilmiş süreksiz iş ilişkisi’ni inceleyelim.
Günümüzde, bilhassa pandemi süreciyle birlikte ‘meslek edinilmiş süreksiz iş ilişkisi’ kurulması yaygınlaştı. Bu, fiyatlı olarak emekçi vermeyi meslek edinmiş bir patronun, yani yetkili özel istihdam ofisinin, yalnızca diğerine ödünç verilmek üzere işe aldığı işçiyi, süreksiz personel sağlama mukavelesi kapsamında başka bir patronun işyerinde görevlendirmesiyle kurulan bağdır.
Meslek edinilmiş süreksiz bağı İş Kanunu’nun 7. unsurunda düzenlenmiştir. Kurulan ilgi patronlara iş yoğunluğunun arttığı devirlerde ortaya çıkan süreksiz işgücü gereksinimini karşılama imkânı sunar, personellerin istihdamı için gerekli bürokratik süreç yükünü kaldırdığı için süreci hızlandırır ve maliyetleri azaltır. Bu formda çalışan çalışana de işgücü piyasasına kolay giriş imkânı sunar ve tecrübe kazanmasını sağlar.
Özel ofis kural
Meslek edinilmiş süreksiz iş bağlantısı lakin bu mevzuda özel yetkilendirilmiş bir istihdam ofisi aracılığıyla kurulabilmektedir. Bütün özel istihdam ofisleri süreksiz iş münasebeti kuramamaktadır.
İş Kanunu’nun 7. hususunda düzenlendiği için meslek edinilmiş süreksiz iş münasebetinin kurulması lakin İş Kanunu’na tabi işyerleri ve işler için mümkündür.
Bahsedilen süreksiz iş ilgisi patronun özel istihdam ofisi ile yaptığı muahede uyarınca, özel istihdam ofisinin kendi emekçisini süreksiz mühlet ile patronun işyerinde görevlendirmesi ile kurulur. Mümkün berbata kullanmaları önlemek için bu tıp süreksiz iş alakası kurulabilecek durumlar sonlandırılmıştır.
Süreksiz iş ilgisinin kurulabileceği durumların başında, hamilelik ve doğuma bağlı hakların kullanılması gelmektedir. Patron analık ve doğum müsaadesini kullanan çalışanlarının yerine ya da ebeveynlerden birinin doğum müsaadesinin bitiminden itibaren çocuklarının ilköğretim çağının başladığı tarihi izleyen aybaşına kadar kısmi çalışma yapması halinde bu müddetlerle hudutlu kalmak kaidesiyle özel istihdam ofisinden süreksiz emekçi çalıştırabilecektir.
Tıpkı halde askere giden çalışanının yerine yahut iş mukavelesinin askıya alındığı başka durumlarda süreksiz iş ilgisi kurulabilecektir.
Mevsimlik işler…
Kanun bütün mevsimlik işlerde süreksiz iş alakası kurulmasına imkan tanımamıştır. Fakat mevsimlik tarım işlerinde süreksiz iş bağlantısı kurulabileceğini düzenlemiştir.
Bunun dışında mevsimlik olmayan ve lakin dönemsellik arz eden iş artışlarında da süreksiz iş münasebeti kurulabilecektir. Mevsimlik tarım işleri için bu iş ne kadar devam ediyorsa o kadar müddet ile kurulabilirken, dönemsellik arz eden iş artışlarında süreksiz iş bağlantısı kurulması 4 ay ile sonlandırılmıştır.
İş hacmi artarsa 4 ay hududu var
İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde, iş sıhhati ve güvenliği bakımından acil olan işlerde yahut üretimi değerli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde, işletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin süreksiz iş bağlantısı kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen formda artması halinde de süreksiz iş alakası kurulabilmektedir.
Bu durumda süreksiz iş alakası birinci seferde dört aya kadar kurulabilecektir. Süreksiz iş ilgisi yenilemenin toplam mühleti sekiz ayı geçmemek kuralıyla en fazla iki sefer yenilenebilecektir.
Birinci seferde dört aydan az kurulan süreksiz iş münasebetinin birinci dört aydan kalan müddeti toplam yenileme mühleti olan sekiz aya eklenmeyecektir. Konut hizmetlerinde ise rastgele bir müddet hududu olmaksızın özel istihdam ofisi ile süreksiz iş münasebeti kurulabilecektir.
Ödemeyi kim yapar?
Süreksiz emekçi çalıştıran patron ile süreksiz personel ortasında iş bağı kurulmamaktadır. Personel özel istihdam ofisinin personeli statüsündedir. Bu nedenle süreksiz çalışanların fiyatlarının özel istihdam ofisi tarafından ödenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte görevlendirildiği mühlet ile hudutlu olmak üzere fiyatın görevlendirildiği patron tarafından ödeneceği de kararlaştırılabilir.
Ayrıyeten özel istihdam ofisi süreksiz personele iş sıhhati ve güvenliği ile toplumsal güvenlik yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadır. Süreksiz görevlendirilen patronun ise yalnızca ortalama mal yahut hizmet üretiminin öngörülemeyen biçimde artması nedenine dayalı kurulan süreksiz iş ilgilerinde, bir ayın üzerinde çalışan çalışanların fiyatlarının ödenip ödenmediğini denetim etme yükümlülüğü vardır.
Ödenmediğini tespit etmesi halinde üç aya kadar olan meblağı istihdam ofisinin alacağından keserek çalışanların banka hesaplarına yatıracaktır. Kanunda fiyat ve toplumsal güvenlik primlerinden birlikte sorumluluk düzenlenmemiştir.
Kendi çalışanıyla ayrım olmamalı
Meslek edinilmiş süreksiz iş alakasında süreksiz patrona getirilen temel yükümlülük, çalıştırdığı süreksiz emekçinin iş sıhhati ve güvenliğini sağlamaktır. Bunun için gereken her türlü tedbiri almak, eğitimleri vermekle yükümlüdür. Kendi personelleri ile rastgele bir ayrım yapmaksızın bütün iş sıhhati ve güvenliği tedbirlerini süreksiz emekçi için de almak, uygulatmak ve denetlemekle yükümlüdür.
Ya personel dönmezse?
Süreksiz iş ilgisinin müddeti bitmesine karşın süreksiz personel patronun yanında çalışmaya devam ederse süreksiz emekçi çalıştıran patron ile personel ortasında süreksiz personel sağlama kontratının sona erme tarihinden itibaren meçhul periyodik iş mukavelesi kurulmuş sayılır.
Milliyet