Kamuoyunda 15 yıl ve 3600 günle emeklilik olarak bilinen emeklilik biçimi daima merak edilir. Bu emeklilik için gerekli yaş dışındaki sigortalılık müddeti ve prim ödeme gün sayısı kurallarını sağladıktan sonra istifa ederek kıdem tazminatı alınması konusunda dikkat edilmesi gereken kimi noktalar var. Bu mevzuda Yargıtay’ın verdiği yakın tarihli kararlar emekçiler için çok değerli. Patronların de bu hususta nasıl hareket etmesi gerektiği kararlarda ortaya çıkıyor.
Yargıtay, daha evvel vermiş olduğu kararlarında 15 yıl, 3600 günle kıdem tazminatı alan şahısların yine çalışmaya başlamaları konusunda dürüstlük prensibine terslik yoksa ve hakkın berbata kullanılması kelam konusu değilse personel lehine kararlar vermişti.
Çalışma hürriyeti
15 yıl, 3600 günle çalışana ödenen kıdem tazminatının genel münasebeti emeklilik için gerekli yaş dışındaki kuralları sağlaması sonrası yaş koşulunu çalışmadan bekleyecek olmasıdır. Bu hak kapsamında kıdem tazminatı alanların yine çalışıp çalışamayacağı konusu farklı değerlendirmelere husus olabiliyordu.
Bu durumdaki emekçiler kısa bir müddet sonra yine çalışmaya başladıklarında tazminatı ödeyen patron “hakkın berbata kullanıldığı” savı ile dava açıp tazminat istiyordu. Öteki yandan Anayasa’da açıkça yer alan çalışma hürriyeti kapsamında bu şahısların tazminat aldıktan sonra tekrar çalışmasının “hakkın berbata kullanılması” olup olmadığı konusunda farklı kararlar da kelam konusuydu.
Herkes için geçerli değil
Emeklilik için yaş dışındaki başka kuralların sağlanması nedeniyle işyerinden ayrılıp kıdem tazminatı alınması mümkün. Lakin bu bütün çalışanlar için 15 yıl, 3600 gün değil. Kişinin birinci kere sigortalı olduğu tarih şayet 8 Eylül 1999 ve öncesi ise bu durumda 15 yıl, 3600 gün şartı geçerli.
Lakin 9 Eylül 1999 ve sonrasında birinci sefer sigortalı olmuş bireyler için bu kaide 25 yıl sigortalılık ve 4500 gün, ya da 7000 prim günü. Hasebiyle bu hakkı kullanmak isteyen bireylerin kesinlikle evvel kendi durumlarını gözden geçirmeleri ve SGK’ya (Sosyal Güvenlik Kurumu) başvurarak bu mevzuda yazı talep etmeleri yerinde olacaktır.
Patrona yazı
Birinci sefer sigortalı olunan tarihe nazaran değişen emeklilik şartlarından prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık mühletini dolduran şahıslar bu durumlarını tespit eden yazıyı bağlı oldukları SGK vilayet yahut ilçe müdürlüklerinden alıp patrona verdikleri takdirde patron bu şahıslara kıdem tazminatı ödemek zorunda. SGK gerekli denetimleri yaparak kişinin emeklilik için gerekli yaş dışındaki başka koşulları tamamlamış olması halinde çalışana “kıdem tazminatı alabilir” yazısı vermektedir.
Yargıtay’dan emekçi lehine karar var
15 yıl ve 3600 günle kıdem tazminatı alan bir emekçinin bu hakkını berbata kullandığı argümanı ile açılan davada Yargıtay açıkça, bu durumdaki personellerin tekrar çalışmaya başlamasının “hakkın berbata kullanılması” olmadığı tarafında karar verdi. Bu karar sonrası 15 yıl 3600 günle kıdem tazminatı alan bireylerin yine çalışmaya başlamalarının önünde bir mani kalmamış oldu.
Daha evvel birtakım durumlarda mahkemeler personelin çok kısa bir mühlet sonra tekrar çalışmaya başlaması halinde bu durumun “hakkın berbata kullanılması” olarak kıymetlendirilebileceği istikametinde kararlar verebiliyorlardı. Fakat kararda açıkça bu sözün yer alması tazminat alan şahısların tekrar çalışabileceklerini ortaya koymuş oldu.
İşte son örnek
2020 yılının Eylül ayında verdiği bir diğer kararında da Yargıtay bu ilkeyi hala koruduğunu gösterdi. Davaya bahis olayda personel 15 yıldır çalıştığı işyerindeki patronuna SGK’dan aldığı yazıyı vererek kıdem tazminatının ödenmesini talep etmiştir. Patron ise işyeri uygulaması olarak işten ayrılma tarihinden itibaren 3 aylık müddet içerisinde, diğer bir iş yerinde çalışılmadığı tespit edilirse kıdem tazminatı ödeneceğini belirtmiş
Personelin 6 gün sonra diğer bir işyerinde çalışmaya başladığının tespit edilmesi sonrası patron çalışana kıdem tazminatı ödemesi yapmamış ve emekçi de yargı yoluna gitmiştir. Birinci derece mahkemenin davayı reddetmesi sonrası emekçi Yargıtay’a başvurmuş ve Yargıtay işçiyi haklı bulmuştur.
Yargıtay kararında emekçinin kanunun kendisine tanıdığı bir hakkı kullandığını ve 6 gün sonra diğer bir iş yerinde tekrar işe başlamasının hakkın berbata kullanılması olarak değerlendirilemeyeceğini tabir etmiştir. Bu nedenle çalışana kıdem tazminatının ödenmesi gerektiğine hükmetmiştir.
Münasebetiyle Yargıtay yakın tarihli bu kararında da personelin 15 yıl, 3.600 gün hakkını kullanıp yine işe girmesinin hakkın berbata kullanılması olmadığı görüşünde devam etmektedir ve kararlarını bu istikamette vermektedir.
Milliyet
