Dünyanın en aktif zelzele nesillerinden birinin üzerinde bulunan Türkiye’de her yıl 1-7 Mart ortası, Sarsıntı Haftası olarak kutlanıyor. Sarsıntı Haftası münasebetiyle İstanbul’da beklenen mümkün sarsıntı hakkında konuşan Jeolog, Prof. Dr. Naci Görür, İstanbul’da en az 7, azamî 7.5 büyüklüğünde bir sarsıntının olacağını ve en çok Avrupa Yakasının kıyı kısımlarının etkileneceğini söyledi. Uzun yıllardır zelzele araştırmaları yapan ve İstanbul’da beklenen büyük sarsıntıyla ilgili her fırsatta ikazlarda bulunan Prof. Dr. Naci Görür, sarsıntıya karşı hazırlıklı olmasının sağlanması, depremden korunma yollarının anlatılması ve toplumda afete hazırlık şuurunun yaygınlaştırılmasının amaçlandığı Zelzele Haftası’nda DHA’ya konuştu.
“BURALAR ŞU ANDA BİLE KAYIYOR, HAREKET EDİYOR”
Prof. Dr. Görür, beklenen sarsıntı öncesinde acil olarak müdahale edilmesi gereken yerlerin bilhassa Avrupa yakasında bulunan kıyı ilçeler olduğunu belirtti. Bilhassa Büyükçekmece ve Küçükçekmece bölgesine dikkat çeken Prof. Dr. Görür, “Büyükçekmece-Küçükçekmece ortası heyelanların olduğu yerler. Buralar şu anda bile kayıyor, hareket ediyor. Sarsıntıda haliyle bu kayma hareketi heyelanlara dönüşecektir. Zelzeleyle birlikte burada önemli yıkımlar meydana gelecektir. Zelzele heyelanları tetikleyecektir. Şu anda zelzele yokken bile yavaş yavaş deformasyon, hareket var yerde. Yılda birkaç santim hareket ediyor. O nedenle İstanbul’da bu bölge üzerinde kesinlikle çalışmak gerekir” diye konuştu.
AVRUPA YAKASINDA SARSINTININ TESİRİ 5 KAT ARTACAK
Avrupa yakası için kritik ihtarlarda bulunan Prof. Dr. Görür şöyle konuştu:
“İstanbul zelzeleye yaklaşıyor. Beklediğimiz sarsıntı de küçük bir zelzele değil. En az 7.2, azamî 7.5 büyüklüğünde bir zelzele. Muhtemelen birinci kırılacağını düşündüğümüz yer de Silivri açıklarıyla Yeşilköy açıkları ortasında Kumburgaz Kolu. Hasebiyle bu sarsıntıda İstanbul genelde etkilenecek lakin en fazla Avrupa yakası etkilenecek. Bunun nedeni, hem sarsıntı üretecek faya yakın olması hem buradaki yer ve jeolojik formasyon zelzelenin tesirini büyütecek nitelikte. Yani yeri sağlam bir yerde sarsıntının tesirini bir olarak düşünürsek, Avrupa yakasında kimi yerlerde zelzele tesiri beş katına kadar çıkabilir. Buradaki yer çoklukla çürük olan yerlerdir. İçinde su olan, çimentolaşmamış, kaya niteliği göstermeyen, gevşek, yumuşak yerlerdir. Münasebetiyle sarsıntı olduğu takdirde bu cins tabanın içerisine giren sismik dalgaların suratları yavaşlayarak bu taban içerisinde oyalanır ve daha fazla hareket ederek yıkıma neden olurlar. Bu tıp tabanlarda yer ivmesi daha fazlasıdır en büyük yer sürat daha fazladır. Avrupa yakasında bilhassa kıyıdan itibaren birinci 10 kilometrelik şerit içerisindeki alanların birçoklarında sarsıntının suratı ve ivmesi daha fazla olacaktır.”
“MİLYONLARCA TON MOLOZ ORTAYA ÇIKACAKTIR”
Sarsıntının öteki bir sorunu da etraf sorunu; milyonlarca ton moloz ortaya çıkacaktır” diyen Prof. Dr. Görür kelamlarını şöyle sürdürdü:
“25 milyon ton deniyor ancak bundan daha fazla olabilir. Bu o denli bir şey ki, binlerce kamyonla senelerce taşısanız bu molozu bitiremezsiniz. Şimdiden bu molozların nasıl bertaraf edileceği, nasıl iktisada kazandırılacağının düşünülmesi lazım. Moloz toplama ve sürece tesislerinin kurulması lazım. Yoksa daha evvel yaptığımız yanılgıya düşüp de bu molozları götürüp derelere, denizlere, çukurlara gömüp üzerini örtmememiz lazım. Molozlar evseli kimyasal atıklardır. Bunlar hava ve suyla temas ederek fizikokimyasal değişimlere uğrayarak zehirli toksik hususlara dönüşür. Bunlar akarsularla, yeraltı sularıyla tarlalarımıza sarfiyat yahut denize sarfiyat. Besin zinciri vasıtasıyla beşere geri döner. Bunları tükettiğimiz vakit da o ülkede uzun devirde hastalıklar insanları öldürmeye devam eder.”
“HALKA UYGUN FAİZLİ KREDİ VERİLMELİ”
Sarsıntıyla gayrette halkın da kendi meskenlerini güçlendirmesi gerektiğini, bu noktada devletin vatandaşlara uygun faizli krediler verilmesi gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Görür, “Kentsel dönüşüm demek altyapıyı, halkı, yapı stokunu, çevreyi ve ekonomiyi tümüyle hazırlamaktır. Resmi binaları, okulları, hastaneleri yapıyoruz lakin halkın oturduğu yerlere gereğince el atılmıyor. Hükümet ya da devlet ne kadar bina yapabilir? İstanbul’da 400-500 bin binanın yıkılıp yine yapılması gerekiyorsa devletin ne bunu yapacak vakti ne de parası var. Bu durumda halkı da seferber etmesi gerekir. Halk kendi göbeğini kendi kesmeli ancak onu yapabilmesi için halka kredi vermek durumundasın. O nedenle ulusal ve memleketler arası finans kaynaklarını harekete geçirip. Uygun faiz, uygun vakitte halkın buyruğuna verirseniz bu işi hızlandırırız” dedi.
YUNANİSTAN’DAKİ SARSINTI İSTANBUL YA DA İZMİR’İ ETKİLEMEDİ
Yunanistan’da meydana gelen 6.3 büyüklüğündeki zelzeleyle ilgili olarak da Prof. Dr. Görür, “Bizim Kuzey Anadolu Fayı’nın devamı noktasında değil. Orada olağan bir fayın hareketi yani Yunanistan’ın kendi tektoniği ile ilgili. Yalnızca hissettik. O zelzeleden ötürü Ege’de ya da İzmir etrafında bir tetiklenme, etkilenme beklemiyorum” diye konuştu.
Milliyet
