Gece periyodunda çalışma, çalışanların sıhhatini etkileyebilecek bir durum olduğundan, bu periyotta yapılacak çalışmalar farklı kararlarla düzenlenmiştir. Çoklukla vardiyalı çalışma nizamında karşımıza çıkan gece çalışması, vardiyalı olmadan işin niteliği olarak da karşımıza çıkabilmektedir.
Milliyet’ten Cem Kılıç’ın yazısı:
Vardiyalı çalışmada işin kesintisiz devam etmesi nedeniyle işyerinin daima faaliyet göstermesi kelam konusu iken, kimi işler niteliği gereği yalnızca gece yapılmaktadır.
69. HUSUSA TABİ
Gece çalışması ister vardiyalı çalışma nizamından kaynaklansın, isterse işin niteliği gece çalışılmasını gerektirsin İş Kanunu’nun gece çalışmasına ait 69. unsuruna tabi olacaktır.
İş Kanunu’na nazaran gece en geç 20.00’de başlayıp, en erken 06.00’da biten devri söz etmektedir. Bir çalışmanın yarıdan fazlası bu mühletlere denk geliyorsa, ilgili çalışma bir gece çalışmasıdır.
Yargıtay’a nazaran bir çalışmanın yarıdan fazlası gece periyoduna denk geliyorsa, yalnızca gece devrine denk gelen çalışma kısmı değil, bütün çalışma gece çalışması sayılacak, tüm mühlet gece çalışmasının kurallarına tabi olacaktır.
7.5 SAATTEN FAZLASI YASAK
Yargıtay incelemesine husus olan olayda 18.00 – 08.00 saatleri ortasında 14 saat işyerinde bulunan emekçinin, iki saat orta dinlenmesi müddeti düşüldükten sonra 12 saatlik çalışmasının tamamı gece çalışması sayılmıştır. Çalışanların gece 7.5 saatten fazla çalıştırılmaları yasaktır.
Bu nedenle 7.5 saatten 12 saate kadar olan kısım direkt fazla çalışma sayılmıştır. Yapılan bu fazla çalışma hukuka ters olsa da Yargıtay personelin fiyatından yoksun kalmaması gerektiği emeliyle bu cins çalışmalara direkt fazla çalışma sonucunu bağlamaktadır.
İSTİSNA OLAN DALLAR
Gece periyoduna, gece çalışmasında çalışma mühleti üst hududu olana 7.5 saate ve bu saatten fazla çalışma yasağına ait kurallar hem vardiyalı çalışmalar, hem de niteliği gereği yalnızca gece yapılan çalışmalar için geçerlidir. Hasebiyle yalnızca gece işi yapan bir emekçi de 7.5 saatten fazla çalıştırılamayacaktır.
Ancak turizm, özel güvenlik ve sıhhat hizmeti yürütülen işlerde personelin yazılı onayının alınması koşuluyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir. Ayrıyeten zarurî ve fevkalâde fazla çalışmanın kelam konusu olduğu durumlarda da gece çalışması yedi buçuk saati aşabilecektir.
VARDİYALI ÇALIŞMA
Vardiyalı çalışmada gece çalışması ayrıyeten düzenlenmiştir. Düzenlenmenin temel emeli personelin daima birebir postada çalıştırılmasını engellemektir. Daima gece vardiyasının, çalışanın sıhhatini bozacağı açıktır.
Kanunda gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe personel postaları kullanılan işlerde, bir hafta gece çalışanın, ondan sonra gelen hafta gündüz çalıştırılması suretiyle sıraya konulacağı düzenlenmiştir. Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme temeli da uygulanabilir. Bu biçimde iki haftada bir vardiyanın değiştirilmesi mecburidir.
YÖNETMELİK NE DİYOR?
İş Kanunu’nun 69. unsurunda posta düzenlemesi yer alır. Öteki mevzular yönetmeliğe bırakılmıştır. Postalar Halinde Emekçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara Ait Özel Yol Ve Asıllar Hakkında Yönetmelik, postalar halinde çalışmada en az üç vardiyayı zarurî kılmıştır. Gündüz olduğu üzere gece çalışmasında da 11 saatlik üst sonu uygulayarak, iki vardiyalı düzenlemeler yasaktır.
İstisnalar hariç ikili vardiya tertibi kurulamayacaktır. Yönetmeliğe nazaran, patron gece çalışması nedeniyle sıhhatinin bozulduğunu raporla belgeleyen çalışana, imkanların elverdiği ölçüde gündüz postasında durumuna uygun bir iş vermekle yükümlüdür.
VARDİYALARIN DEĞİŞİMİ
Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe emekçi postaları çalıştırılarak yürütülen işlerde postalar birbirlerinin yerini alacak biçimde düzenlenir. Böylelikle en fazla iki iş haftası gece çalıştırılan personelin, takip eden iş haftasında gündüz çalıştırılması mecburidir. Postası değiştirilecek emekçi kesintisiz en az on bir saat dinlendirilmeden öteki postada çalıştırılamaz.
HAFTA TATİLİ MECBURİDİR
Postalar halinde çalışmada da kesintisiz en az 24 saat olmak üzere hafta tatili kullandırılması mecburidir. Çalışanın postalar halinde çalışması hafta tatili yapmamasının münasebetini oluşturmaz.
Ama vardiyası gece biten personelin takip eden günün birebir saatine kadar çalıştırılmaması kaidesiyle, işten gece ayrılmış olması hafta tatilinin kullandırılmadığı manasına gelmeyecektir. Kanun yirmi dört saat aslını getirdiğinden, hafta tatili müddetinin iki güne yayılması, kullandırılmadığı manasına gelmeyecektir.
Milliyet
