Hürriyet’ten Noyan Doğan’nın yazısına nazaran; Kısa çalışma ödeneğinin emeklilik mühletine tesiri konusunda okuyuculardan çokça soru alıyorum. Yalnızca kısa çalışma ödeneği değil, patronu tarafından fiyatsız müsaadeye çıkartılarak nakdi fiyat dayanağı alanlardan da benzeri sorular geliyor.
Koronavirüs tedbirleri kapsamında mart ayının sonlarında hem çalışanları hem de patronları desteklemek için çalışanlara kısa çalışma ödeneği ödenmeye başladı.
Kısa çalışma ödemesinin müddeti ise 3 aydı ve haziran sonunda bitti. Fakat salgın nedeniyle bu müddet evvel temmuz ayına, son düzenlemeyle de ağustos ayı ortasına kadar uzatıldı.
Bu kapsamda beş aydır işletmeler kısa çalışma ödeneğinden yararlanıyor, bu işyerlerinde çalışanlara da beş aya yakındır İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödeme yapılıyor. Emsal durum fiyatsız müsaadeye ayrılanlara ödenen nakdi fiyat takviyesi için de geçerli. Kısa çalışma ödeneğinden yararlananların sayısı 3.5 milyonun üzerinde, nakdi fiyat takviyesinden yararlananların sayısı da 1.7 milyonu üzerinde. İşte bu 5.2 milyon kişi, emeklilik konusunda kaygılı. Pekala, kaygı ne?
EMEKLİLİK PRİMLERİ YATMIYOR
Okuyuculardan gelen sorulara bakıyorum; bazıları kısa çalışma ödeneği müddetince emeklilik primlerinin yatmadığını, bu durumun emeklilik mühletini uzatıp uzatmayacağını soruyor. Bazıları ise, prim yatmayan mühletlerin ileride borçlanılıp borçlanılamayacağını merak ediyor. Gerek kısa çalışma ödeneği alanlar, gerekse de nakdi fiyat takviyesinden yararlananlar bu telaşlarında haklı.
Zira bu süreçte emeklilik primleri, bir öteki tabirle de malullük, yaşlılık, mevt primleri yatmıyor. Şöyle anlatayım. Salgın periyodunda kimi işyerleri faaliyetini büsbütün durdurdu, çalışanlar da kısa çalışma ödeneği aldı ve bu müddette çalışanların emeklilik primleri yatmadı.
Kimi işyerleri ise kısa çalışma ödeneği alabilmek için haftalık çalışma müddetlerini süreksiz olarak en az üçte bir oranında azalttı ve bir ay içinde çalışılmayan günler için kısa çalışma ödeneği alındı, çalışılan günler için de patron çalışanına hem maaş yatırdı hem de yalnızca çalışılan günlerin emeklilik primlerini ödedi.
Örneğin, işyeri kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için faaliyetini azaltmışsa ve 30 gün içinde yalnızca 10 gün çalışılmışsa; çalışan 20 günün parasını kısa çalışma ödeneğinden aldı, kalan 10 gün için de patrondan maaşını aldı, patron de 10 günlük prim yatırdı.
Bu da çalışanın bir ay içinde 20 gün priminin yatmadığı manasına gelir. İşyeri kısa çalışma ödeneğinden 3 ay yararlanmışsa, 3 ay içinde de çalışanın 60 gün primi yatmaz. Bu durum da çalışanın emeklilik müddetini tesirler ve daha geç emekli olmasına neden olur. Birebir durum nakdi fiyat dayanağı alanlar için de geçerli; emeklilik primleri yatmadığı için emeklilik mühleti uzar.
YAŞI BEKLEYENLER İÇİN SORUN YOK
Şayet çalışanın emeklilik için prim gün sayısı sorunu yoksa, prim gün sayısı fazlaysa, emeklilik için yaşı bekliyorsa kısa çalışma ödeneği yahut nakdi fiyat dayanağından ötürü eksik prim yatması sorun olmaz.
Fakat çalışanın emeklilik için yaşı tutuyorsa, prim gün sayısı eksikse; işte o vakit kısa çalışma ödeneği ve nakdi fiyat dayanağı müddeti büyük sorun olur, çalışanın emekli olma mühleti uzar. Yalnızca çalışan değil bu durum çalışanın eş, çocuk üzere hak sahiplerini de tesirler.
Pekala, prim yatırılmayan mühletler borçlanılarak, tamamlanabilir mi? Maalesef, iş kanunu, kısa çalışma ödeneği ve nakdi fiyat dayanağı müddetince ödenmeyen primler için çalışanlara bu primleri borçlanarak ödeme imkanı tanımıyor.
Bunun için yasal düzenleme yapılıp, kısa çalışma ödeneği ve nakdi fiyat takviyesinin borçlanabilecek mühletler içine eklenmesi gerekir. Bu türlü bir yasal düzenleme gündemde mi? Şimdilik değil. Hal bu türlü olunca da çalışanların, emekli olabilmesi için, prim ödenmeyen müddet kadar çalışması gerekir.
DOĞUM VE ASKERLİK BORÇLANMASI YAPABİLİRSİNİZ
KISA çalışma ödeneği ve nakdi fiyat dayanağı alan ve bu müddetlerde emeklilik primleri yatmayıp da emeklilik mühleti uzayanlar ne yapmalı? Her ne kadar kısa çalışma ve nakdi fiyat takviyesi müddetleri için borçlanma imkanı olmasa da iş kanunu emeklilik için prim gün sayısı yetmeyenler için borçlanma imkanı tanıyor. Nedir bunlar? Çalışan bayanlar doğum borçlanması, erkekler de askerlik borçlanması yaparak prim gün sayılarını artırabilirler. Tıpkı halde er, erbaş, yedek subay okulunda geçen müddetler de borçlanılabilir.
Milliyet
