Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla yayımlanan kararda, müsaadelerin devredilebileceği belirtildi.
Kelam konusu kararda “Ekli ‘Kamu İşçisi Çalıştırılmasına Ait Temellerde Değişiklik Yapılmasın Dair Temeller’in yürürlüğe konulmasına, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4’üncü hususunun (B) fıkrası yeterince karar verilmiştir” denildi.
‘SÖZLEŞMELİ ÇALIŞANLARIMIZIN YILLIK MÜSAADE HAKLARINI KORUMUŞ OLDUK’
Hususla ilgili açıklama yapan Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, kamu kurumlarında 4B’li olarak çalışan kontratlı çalışanın çeşitli sebeplerle kullanamadığı yıllık müsaadelerini, bir sonraki yılda kullanabileceğini aktardı.
Bakan Selçuk, Resmi Gazete’de yayımlanan kelam konusu Cumhurbaşkanı Kararı ile değerli düzenlemelerin hayata geçirildiğini belirtti. 2020 yılının yıllık müsaadelerinin bu yıl da kullanılabileceği bilgisini veren Bakan Selçuk, “Böylece Covid-19 salgını ile gayret sürecinde gecesini gündüzüne katarak çalışan kontratlı işçimizin yıllık müsaade haklarını korumuş olduk” dedi.
Avans müsaade fiyatı talep edilebilir mi?
Milliyet’ten Cem Kılıç’ın yazısına nazaran yıllık fiyatlı müsaade hakkı, İş Kanunu’nda çalışanın bir yıllık çalışma müddetini doldurmasına bağlanmıştır. Emekçinin çalıştığı mühletlere nazaran kullanacağı müsaade hakkı ise minimum olarak belirlenmiş, personellere bu mühletlerin üzerinde de müsaade hakkı tanınmasına imkan verilmiştir. Ayrıyeten bazen patronlar bir yılını doldurmayan çalışanlarına da avans müsaade kullandırabilmektedir.
En az bir yıl
İş Kanunu çalışanlara işyerinde bir yılını doldurmadan yıllık müsaade kullanma hakkı tanımıyor. Emekçi bir yılını doldurduktan sonra ikinci yılı içinde hak kazandığı yıllık müsaadesi kanunun öngördüğü sisteme uygun halde kullanmak zorunda. İş Kanunu’muza nazaran; bir yıldan beş yıla kadar çalışmış personele 14 günden, beş yıldan fazla on beş yıldan az çalışmış personele 20 günden, on beş yıl ve daha fazla çalışmış emekçiye 26 günden az müsaade verilemez.
Belirttiğimiz üzere bu müddetler taban sürelerdir. Patron isterse gayeleri tutturan emekçilere ilave müsaade verebileceği üzere, toplu iş kontratıyla daha uzun müsaadeler belirlenebilir. 18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük çalışanlara ise 20 günden az müsaade verilemez.
Kanuna nazaran…
Yıllık müsaadenin kullanımında kanun yalnızca müddetleri değil, bunların ne biçimde kullanılabileceğini de düzenliyor. Bütün işyerleri için öncelikli prensip hak kazanılan yıllık müsaadenin ilgili olduğu yılda kullanılması ve büsbütün tüketilmesi. Zira gaye çalışanın dinlendirilmesi olduğundan yıllık müsaadenin büsbütün kullandırılması düzenlenmiş durumda. Hatta bunu sağlamaya yönelik patrona tanınan değerli bir hak var, o da patronun yıllık müsaadenin tamamını kullandıracağı durumlarda, işçiyi yıllık müsaade kullanmaya zorlayabilmesi. Yıllık müsaade bölünmeyecekse, personel yıllık müsaadenin ilişkin olduğu devri aşmamak kaidesiyle zorla müsaadeye çıkartılabiliyor.
Bununla birlikte patron yıllık müsaadesi bölerek kullandıracaksa, personel ile hem kullanılacak periyot, hem de müddetler konusunda muahedesi gerekiyor. Zira yıllık müsaadenin bölünmesi tarafların mutabakatına bağlı. Yıllık müsaadenin bölünmesi de sınırsız bir hak değil, bir modülünün kesintisiz 10 gün olarak kullandırılması zarurî. Geriye kalan müddetler bölünebiliyor.
Avans müsaade mümkün
Belirtildiği üzere kanunda belirlenen müsaade müddetlerini kullanabilmenin temel şartı o işyerinde en az bir yıldır çalışmaktır. Bazen patronlar bir yılını doldurmayan çalışanlarına da çalışan memnuniyeti ismine avans müsaade kullandırma yoluna gidebilmektedir. Patronun emekçiye peşinen yani bir yılı doldurmadan yıllık müsaade vermesi mümkündür.
Bu uygulama büsbütün patronun inisiyatifinde. Münasebetiyle, patron istemezse bir yılı doldurmamış emekçisine müsaade vermeyebilir. Bir yılı dolmadan emekçisine müsaade veren patron, personeli bir yıl dolmadan işten ayrılırsa bu mühletlere ait ödediği fiyatları geri alma imkanının bulunup bulunmadığı tartışmalıdır. Yargıtay yakın tarihli verdiği bir kararında, “İşverenin çalışana kullandırdığı yıllık fiyatlı müsaadenin hak edilenden fazla olduğu öne sürülerek karşılığında nakdî iade talep etmenin yasal bir desteği yoktur” biçiminde karar kurdu.
Avans müsaade de iş kontratının bir yıl dolmadan sona ermesi halinde fazladan kullanılan müsaade niteliği taşımaktadır. Karar doğrultusunda düşünüldüğünde patronların ileride hak kazanılacak müsaadeden düşürülmek kuralıyla kullandırdığı avans müsaade uygulamasından vazgeçmeleri mümkündür. Zira avans müsaade uygulamasında gaye ek bir müsaade hakkı yaratmak değil, personelin gereksinimini gözeterek hak edilecek müsaadesi makul hudutlarla erken kullandırmaktır.
Geri talep edilmesi…
Yargıtay kararında fazladan kullandırılan müsaadenin nakdî iadesinin talep edilmesinin yasal desteği olmadığını söz etmiştir. Bununla birlikte avans müsaade, berbata kullanılmadığı sürece temelinde personelin lehine olan bir uygulamadır. Bu bağlamda taraflar ortasında kurulan kontrat yahut geçerli olarak yürürlüğe konulmuş mukavele eki niteliğinde bir evrakta avans müsaade kaideleri belirtilmiş, çalışanın bunu kabul ettiği açıkça anlaşılabiliyorsa, patronun bu evraka dayanarak çalışandan kullandırdığı avans müsaadenin erken sona erme nedeniyle karşılığının istenmesine imkan tanınması yerinde olacaktır. Tersine bir tavır patronların bu tarafta inisiyatif kullanmalarını engelleyecektir.
Müsaade kullanım kültürü
İşyerlerinin büyük bir kısmında yıllık müsaadeler birikiyor. Emekçi şayet yıllık müsaadelerini kullanmadan ayrılırsa birikmiş bu müsaadelerin parasını işten ayrıldığı tarihteki fiyatı üzerinden alabilir. Bu da emekçilerde dahi yıllık müsaade kullanmama eğilimi yaratıyor. Ama temel olan yıllık müsaadelerin hak edildiği devirden sonraki yıl içerisinde büsbütün kullandırılmasıdır. Yıllık müsaade bir hak olduğu kadar çalışanın dinlendirilmesi açısından bir iş sıhhati ve güvenliği tedbiridir. Bu nedenle yıllık müsaade kullanım kültürünün yerleştirilmesi, bunun mali alacağa dönüşmesinin istisnai bir durum olduğunun vurgulanması yerinde olacaktır.
Milliyet
