Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında medya konferans tekniği ile evvelki gün yapılan yapılan AK Parti MYK’da toplumsal medya konusu gündeme geldi. Kaynak ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ve ailesine yönelik haince akınların, bu sahada bir düzenleme yapılmasına ne kadar gerek olduğunu bir sefer daha ortaya koyduğunun altı çizildi. Hususun özgürlük istikrarları de dikkate alınarak “yasaklama değil müeyyide” ile ele alınması benimsendi.
Içtimada, “Sosyal medya dünya için sıkıntılar yaratıyor. Mevcut hukuk sistemi gereksinimlere yanıt vermiyor. Almanya ve Fransa başta olmak üzere tüm dünya yeni bir hukuk inşa etmeye çalışıyor. Bizim de toplumsal medya ile ilgili yeni bir hukuk inşa etmemiz gerekiyor” denildi.
DEVRANA KARŞI YARIŞ
Dertler şöyle sıralandı:
“Sosyal medyada hatalar sonrasında bir muhatap bulunamıyor. Hata işleyenler ile ilgili süreç yapılması mühlet alıyor. Meğer vakit çok değerli. Yapılan şeyler büyük bir süratle yayılırken siz yargı boyutunu devreye sokmaya çalışıyorsunuz. Oradan karar çıkana kadar algı gerçeğin önüne geçiyor ve yeni bir gerçeklik meydana geliyor. Buna gerçeğin bükülmesi deniyor. Hata niteliği taşıyan paylaşımların büyük süratle kaldırılmasını sağlayacak düzenleme yapılmalı.”
DÜNYADAN ÖRNEKLER
Toplumsal medya yeni bir alan olduğu için memleketler kendi kurallarını koymaya çalışıyor.
Amerikan hukuk sistemine nazaran toplumsal medya ağlarının içeriğe ait rastgele bir müdahalede bulunma, editoryal süreçlerden kaçınması mecburiliği getiriyor. Bu kurallara uyulduğu sürece ağlara müdahale edilmiyor. Avrupa Birliği’nin internet ortamına ait “terör ve dezenformasyon” üzere iki al çizgisi var. Platformlarda bu ikisine münafi içeriklerin derhal kaldırılmasına yönelik düzenlemeler bulunuyor. Münhasıran nefret hatalarında çok daha süratli davranılıyor. Fransa hata oluşum eden içeriklerin 60 dakikada kaldırılmasına ait bir düzenleme yaptı.
TWİTTER HUKUK TANIMIYOR
Twitter’ın Türkiye’deki hatayla kontaklı sicili epey kabarık. PKK ve öteki terör örgütlerinin propagandasını yapan içeriklere ait alınan bin 429 duruşma kararını bugüne kadar uygulamayan Twitter, PKK’nın propaganda hesaplarından 14’üne erişimin engellenmesi için alınan kararları da uzun vade uygulamadı. Bu durum sonrası şirkete Haber Teknolojileri ve Muhabere Kurumu (BTK) tarafından 2016’da yekun 2 milyon 208 bin 810 lira idari para cezası verildi. Twitter bu ceza üzerine dava yoluna gitti. Davaların tamamı reddedildi. Twitter cezayı hâlâ ödemedi. 2007’de ‘İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Kabahatlerle Uğraş Edilmesi Hakkında Kanun’ kapsamında 9 başlıktaki katalog kabahatlerle savaş başlatılmıştı. Bunlar arasında intihara yönlendirme, evlatların cinsî istismarı, uyuşturucu yahut uyarıcı unsur kullanılmasını kolaylaştırma, sıhhat için tehlikeli husus temini, müstehcenlik, fuhuş, kumar oynanması için bölge ve imkân sağlama, ve Atatürk aleyhine işlenen kabahatler mekan alıyor.
Toplumsal ağların Türkiye’de temsilci bulundurmamaları nedeniyle işlenen cürümler bahislerinde önemli bir muhabere sorunu yaşanıyor. Muhabere konusunda muhatap bulunamadığı, bu ortamlarla sonlu salahiyete sahip vekalet verdikleri ve temsilci vasfı taşımayan bir kısım avukat üzerinden muhabere kurulduğu biliniyor.
DÜZENLEME ÜÇ AYAK ÜZERİNE KURULACAK
Toplumsal medya ile ilgili düzenlemenin üç ana ayak üzerine oturması gerektiğinin altı çizildi. Bunlar, “Hıza karşı süratli karşılık, Türkiye’de muhatap, ceza kanunları toplumsal medya için de muteber olması” olarak sıralandı. MYK’da da ele alınan düzenlemenin detayları şöyle:
İNTERNET YASASI: 5671 Sayalı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınların Yoluyla İşlenen Cürümlerle Uğraş Edilmesi Hakkında Kanunu toplumsal ağlar ile ilgili hususlar eklenecek.
SÜRATLI OLACAK: Toplumsal medyada işlenen kabahatlerde hukuk sistemi yavaş kalıyor. Düzenleme ile duruşma kararına rağmen 24 saat içinde içeriği kaldırmayan şirketler tazminat ödeyecek. Zatî hakların ihlali ve toplumsal hayatin kapalılığı kapsamındaki içeriklerin kaldırılması için yapılan başvuruyu (mahkeme kararı olmadan) en geç 48 saat içinde yanıtlamak zorunda olacak. Kabahat oluşum eden içerik kaldırılmazsa bir milyon liraya kadar varabilecek cezalar gelecek.
TEMSİLCİLİK: Kullanıcı sayısı bir milyonun üstündeki toplumsal medya şirketleri Türkiye’de temsilcilik açmak zorunda olacak. Temsilcilik açmayan kuruluşlara faaliyet olura verilmeyecek. Kullanıcı doneleri Türkiye’de barındıracak.
KABAHAT SAYILACAK: Terör, iftira, küfür, bayan ve evlat istismarı, hata ve hatalıyı övme, şiddeti özendirme, kamu tertibini bozma ve nefret hataları toplumsal medyada işlendiğinde yaptırımsız kalmayacak. Maddelerde hata sayılan her fiil toplumsal medya paylaşımları için beğenilen olacak.
ORTAK SORUN TEFTIŞ
Facebook, Twitter, Instagram, TikTok üzere toplumsal ağlar ile Netflix üzere dizi-film sağlayıcı platformların denetlenemeyen siyasetleri nedeniyle ortaya çıkan sıkıntılar, artık dünyanın ortak sorunu haline dönüşmüş durumda. Zatî haberlerin istihbarat ünitelerine verilmesi tartışması, paylaşılan yalan haberler, gerçekliği olmayan datalarla organize karalama faaliyetleri, ırkçılık ve nefretin körüklenmesi, gençleri mevte sürükleyen siber zorbalıklar ya da yaşlıları amaç alan dolandırıcılıklar…
INFODEMI: Dünya 6 aydır, Kovid-19 pandemisi ile boğuşuyor. Fakat bu süreçte bir de ortaya infodemi yani toplumsal ağlar üzerinden virüs hakkında yalan haberlerin yayılması çıktı. Dünya Sıhhat Örgütü Umum Yöneticisi Tedros Adhanom Ghebreyesus “Yalan haberler virüsten daha tehlikeli” dedi.
IRKÇILIK: Toplumsal medyada bilhassa kimliğini saklayan anonim hesaplar üzerinden ırkçılık ve nefret cürümlerinin önüne geçilemiyor. Müslümanlara, siyahilere ya da Asyalılara karşı ABD ve Batı’da çok sağcı Neo-nazi kümelerin körüklediği ırkçı paylaşımlar nedeniyle yüzlerce kişi öldürülüyor. Hükümetler bu hesapları anında kapatıp, sorumluları cezalandırıyor.
ŞAHSÎ HABERLER: ABD idaresi Avrupa’daki müttefiklerine Çin merkezli TikTok’u yasaklamaları konusunda basınç yapıyor. Washington, TikTok’taki kullanıcı haberlerinin Çin idaresine verildiğini ileri sürüyor. Çin ise “Demek ki ABD merkezli toplumsal ağlar bunu yapıyor” diyor. Batılı memleketler şahsî haberlerini öne sürerek birçok pratiğe yasak getiriyor.
ZORBALIK: Gündemden hiç düşmeyen bir husus da siber zorbalık. Yaşları 8 ile 18 arasında değişen internet kullanıcıları, toplumsal medyada karşılaştıkları basınçlar ve hakaretler nedeniyle ruhsal sıkıntılarla karşılaşıyor. Velev çok sayıda genç intihara yöneliyor.
SABAH – Zübeyde YALÇIN
Milliyet
