Son günlerde çok sayıda yangınla uğraş eden Türkiye’de bu sabah prestijiyle 208 yangından 196’sı denetim altına alındı. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi’nde yapılan çalışmaya nazaran, orman yangınları tüm Akdeniz havzası için çok önemli bir tehdit haline gelirken, büyük yangınlar hayatın bir kesimi olmaya başladı. 2017’de sadece Portekiz’de yarım milyon hektardan fazla arazi yanarak hem sivil hem de itfaiyeci olmak üzere 118 kişinin vefatına neden oldu. 2018’de Yunanistan’da, orman yangınları nedeniyle 102 kişi öldü.
Klasik olarak orman yangınlarına yatkın olmadığı düşünülen ülkeler bile ağır biçimde etkilendi. İsveç’te 23 bin hektardan fazla alan yandı. Akdeniz’de orman yangını dönemleri son yıllarda uzadı, beklenenden daha erken başladı ve daha uzun sürdü, yangın sayısı ve yanan alan sayısı uzun devir ortalamalarını aştı. Bu yıl ise çok daha berbat geçiyor. Tüm Akdeniz coğrafyasında ortalamanın üzerinde, Türkiye’deyse çok daha üzerinde bir yangın dönemi geçiyor. 1 Ocak-5 Ağustos yanan alan ortalaması (2008-2020 dönemi) 17 bin 578 hektar iken bu yıl tıpkı devirde 157 bin 482 hektar alan yandı. Buna nazaran son yangınlarla bu yıl yanan alan büyüklüğü ortalamanın 8,9 katına çıktı.
Çalışmayı AA muhabirine pahalandıran İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yusuf Serengil, Türkiye’nin son yılların en büyük orman yangını felaketini yaşadığına değinirken, afet idare sürecinin “güven yaratıcı” yani “veri ve bilgiye dayalı”, birebir vakitte “şeffaf” olması, “gönüllüleri kapsaması” ve hem alanda çalışanların hem de onları destekleyen halkın, yangın yöneticilerine tam manasıyla güvenmesi gerektiğinin altını çizdi.
Orman yangınlarının süratli artışında iklim değişikliğinin değerli hisse sahibi olduğunu belirten Serengil, şunları söyledi:
“İklim değişikliğinin tesirlerini varsayım edilenden çok daha sert ve erken görmekteyiz. Artan sıcaklıklar buharlaşmayı artırmakta, yağışlardaki düzensizliklerle birleştiğinde yangın döneminin uzamasına yol açıp yangınla çabayı zorlaştırmaktadır. Ayrıyeten yerleşim alanlarının genişlemesi nedeniyle mesken ve sanayi ünitelerinin ekosistemlere (doğal ekosistemlere yahut bitki ve yaban hayvanlarının doğal ömür alanlarına) yakınlaşması, artan nüfus nedeniyle ormanlara olan talep ve kullanım baskısının artması (piknik vb.), orman içi ve yakınından geçen yeni yollar ve yeni altyapı yatırımları da yangın riskini artırmaktadır (yüzey altı ve havai elektrik, doğal gaz, petrol vb.). İklim değişikliğinin ortaya çıkardığı riskler ile orman yakınında artan insan faaliyetleri yangınları tetiklemiştir.”
‘YANGINLARI ÖNLEMEDE ESAS’
Dr. Ufuk Özkan da önleyici önlemlerle felaketin büyümesinin önüne geçilebileceğini vurgulayarak, şu teklifleri sundu:
“Yangınla gayret eden birçok ülke yangın söndürmenin ortaya çıkardığı maliyetler ve riskler nedeniyle artık önleyici çalışmalara yatırım yapmaya başladı. Bu çalışmalarda gaye yangının oluşumunu önleyici ve azaltıcı tedbirler yanında yangına dirençli ormancılık ve orman içi/yakını yerleşimler oluşturulmasıdır. Öncelikle, yangın dönemi içerisinde orman yangını riski kritik olan devirlerde insanların ormanlara giriş çıkışları önlenmeli yahut azaltılmalıdır. Orman içerisindeki her insan potansiyel bir yangın riski manasına gelir. Bu bazen bir ateş, bazen bir izmarit, bazen egzozdan çıkan bir kıvılcım, bazen de bir cam kesimidir.
İkincisi, yangını önleyici yahut zorlaştırıcı bir orman idaresi uygulamalarıdır. Bunlar yöreden yöreye değişmekle bir arada orman yolları, emniyet şeritleri, yangın gözetleme kuleleri ve kameraları, yakıtın azaltılmasını yahut yangının zirve tacına ulaşmasını engelleyici teknik ormancılık uygulamalarıdır. Üçüncü değerli husus ise orman içi ve yakınındaki yerleşimlerdir. Bu yerleşimlerin yangın çıkarma riski (çatıdan çıkan kıvılcımlar, ateş vb.) ve yangından etkilenme riskleri en aza indirilmelidir. Ayrıyeten yaban hayvanlarının yangından kaçış güzergahları ve yaban hayvanlarını bu kaçış güzergahlarına yönlendirecek teknikler acil durum planlarında yer almalıdır. Bunlar ulusal yangın tedbire sistemi içerisine eklenmeli ve her yıl güncellenerek geliştirilmelidir. Kelamın özü: Yaklaşmakta olan orman yangını tehlikelerin farkında olmak ve dumanı vaktinde tespit edip müdahale etmek, orman yangınlarını önlemede temeldir.”
Milliyet