CİHAT ASLAN / İSTANBUL
İstanbul Valiliği, hırsızlık cürmüne mevzu çalıntı eşyaların çabuk el ve yer değiştirmesi, ikinci el piyasasında rastgele bir kayıt tutulmadan ve evrak olmadan alış/satışının yapılabilmesinin eşyalara ulaşılmasını, şüphelilerin tespitini zorlaştırdığını belirterek ikinci el eşya alım-satımına yönelik yeni bir düzenleme getirdi. Düzenlemenin ikinci el piyasasını nasıl etkileyeceğini öğrenmek üzere Milliyet olarak ikinci el eşya satan iş yerlerini ve hurdacıları gezdik. İkinci el eşya alım satımı yapan işletmelerin çabucak hemen hepsi yeni düzenlemeden habersiz.
‘Bilgilerimi vermem’
Bağcılar’da birinci gittiğimiz Ela Spot’un ismini vermek istemeyen sahibi, kapıya dünya kadar mal geldiğini belirterek, bu uygulamanın tutmasının sıkıntı olduğunu argüman ediyor:
“Kimden aldığımı kime sattığımı nasıl her gün kayıt altına alayım. Bu uygulama tutmaz. İkinci el eşya satıyorsun, alıcı neden TC’sini, adresini sana versin. Müşterilerimiz kabul etmez, esasen pandemi nedeniyle iş yapamıyoruz. Bir de TC adres istedik mi tamamıyla iş yapamaz hale geleceğiz” sözlerini kullanırken, bu sırada içeriye giren bir müşteri de, “Bilmediğim birine neden kimlik numaramı vereyim. Bu periyotta TC kimlik numarasından kişinin üzerine şirket bile kurulabiliyor.”
Bahçelievler’de ikinci el eşya alım satımı yapan Mustafa Katmış da 10 yıldır bu işi yapıyor. Beş şubesi bulunan Katmış, “Okullar açılmadı, öğrenciler gelmedi. Eşya alan yok. Bu kural iyice işleri yokuşa sürecek” diyerek pandemi devrinde darbe yiyen işlerinin daha da zora sokulacağını söyledi. Kendi sorduğu “Adam konutundaki eşyaları satacak, bir de üzerine şahsî bilgilerini mi verecek” soruyu Mustafa Katmış, “Vatandaşa bunu imzalatmamız sıkıntı. Çok lüks eşya olur anca o denli olur. Kameralarımız zati takılı” diye yanıtladı. Tıpkı bölgede 8 yıldır spotçuluk yapan Mustafa Sakınç ise uygulamadan yana. Alıcı-satıcı ortasında karşılıklı inancın pekişebileceğini belirten Sakınç, “Biz de isteriz ki her şey kayıtlı olsun. Fakat hem alıcı hem de satıcılar şahsî bilgilerini vermek istemeyebilir. Kamera da iyi önlem” dedi.
Bayrampaşa’da 40 yıldır hurdacılık yapan İbrahim Ç. de “Ben hurda eşya getiren şahıstan tek tek nasıl liste tutayım. Adam bakır hurda yahut akü getiriyor, nereden getirdiğini, seri numaralarını nereden çıkarayım. Bu bize anca iş yükü olur” uygulamayı eleştirdi.
Kimlikle alım satım
Düzenlemeye nazaran, hurda alım ve satımı üzerinden faaliyet gösteren kişi/kişilerin kimlik ve adres bilgileri, eşya ölçü ve özellikleri belirtmesi, tanzim edilmesi bulundurması mecburî hale getirildi. Elektronik ve beyaz eşya olarak tabir edilen eşyaları ikinci el olarak alım ve satım üzerine faaliyet gösteren iş yerlerinde, eşyayı satan ve satın alan kişi/kişilere ilişkin kimlik ve adres bilgileri ile alışveriş sürecini gerçekleştirdiği tarih bilgileri, eşya ölçü ve özellikleri evrakta yer alacak. Kontroller sırasında bilakis hareket edenlere isimli ve idari süreçler yapılarak para cezası kesilecek.
Annesinden habersiz TV sattı
Topkapı İş Merkezi, öbür ismiyle Topkapı Spotçular Çarşısı, İstanbul’da ikinci el eşya denilince akla gelen birinci yer. İkinci el buzdolabından, televizyona, mutfak materyallerinden, bilgisayara, çamaşır makinesinden, bulaşık makinesine kadar herşeyi buradan bulabilirsiniz. Buradaki esnafın düzenlemeden haberi yok. İsmini açıklamak istemeyen bir iş yeri sahibi, “Hiçbirimizin haberi yoktu. Burada zati faturalı çalışıyoruz. Binlerce alışveriş yapılıyor, hangi birine alım-satım dokümanı imzalatacağız. Kameralar esasen bu bölgede var” dedi. Eyüpsultan’daki ikinci el eşya satıcısı Menderes Çam 4 yıldır bu işi yapıyor. Çam, şüphelendikleri bireylerden kimlik fotokopisi aldıklarını belirterek başına gelen bir olayla durumu özetledi:
“Bu işi yapanların birçok malzemeyi gayri legal aldıklarını için doküman imzalatmak istemez. Ancak biz imzalatırız hem kendimizi itimada alırız. Alıcı da teminata alınmış olur. Evraklı olursa almadım-satmadım durumu da ortadan kalkar. Daha evvel bağımlı bir genç konuttaki televizyonu alıp arkadaşımıza sattı. Daha sonra ailesinin haberinin olmadığını öğrendik. Babası da arkadaşımızı mahkemeye verdi. Bu türlü durumları da mahzurlar. En azından kimden alıp kime sattığımızı bilirsek daha sağlıklı olur.”
Milliyet
