Mecliste düzenlenen “5. Yılında 15 Temmuz Paneli”nin açılışında konuşan Şentop, 15 Temmuz gecesi şehit olan 251 kişiyi rahmetle andığını, zira o geceyi manalandıran, ruh veren, onu değerlendiren şeyin büyük ölçüde şehitlerin akıttığı kan olduğunu lisana getirdi.
Şentop, 2 binin üzerindeki gazilere de Allah’tan şifalar ve uzun ömür diledi.
15 Temmuz’un iki boyutundan birisinin bu teşebbüsün hain ve alçak bir darbe teşebbüsü niteliği; öbür bir boyutunun ise bu teşebbüse karşı milletin gösterdiği kararlılık, cüret ve fedakarlık olduğunu lisana getiren Şentop, “Bir taraftan cereyan eden o hadiseye dikkat çekmek, onu hatırlamak, onu unutturmamaya çalışmak değerli lakin bir taraftan da onun kadar hatta daha fazla değerli olan milletimizin ona karşı göstermiş olduğu duruş ve haldir. Bu ikincisi bizim geleceğimiz bakımından çok daha kıymetli, bize büyük ümit ve özgüven verici bir tablodur.” dedi.
Dünyada halk hareketlerinin her vakit siyasi iktidara, devlete karşı gerçekleştiğini vurgulayan Mustafa Şentop, “15 Temmuz bunun istisnasıdır. 15 Temmuz siyasi iktidara, devlete karşı değil tam aksine devletin, siyasi iktidarın, anayasal tertibin yanında durmak için gerçekleştirilen bir halk hareketiydi. Bu tarafı prestiji ile 15 Temmuz biriciktir.” değerlendirmesini yaptı.
Darbe teşebbüsünde amaç alınan milletin bizatihi kendisi olduğunu lisana getiren Şentop, milletin bunun farkında olduğunu ve kendisini temsil eden TBMM ve Cumhurbaşkanlığı Külliyesi üzere yerleri özellikle müdafaa altına alma hissiyatı içinde hareket ettiğini kaydetti.
Devlet ve millet bütünleşmesinin kıymetli olduğunu söz eden Şentop, “Halk ile siyasi iktidar ortasında ne kadar büyük ölçüde bir bütünleşme kelam mevzusuysa, devlet ne kadar milleti, halkı temsil ediyorsa, halk ne kadar siyasi iktidar ve devleti kendisine ilişkin hissediyorsa, o vakit buna sahip çıkma dileğini, iradesini gösterebiliyor. Türkiye’de sağlanan esasen budur. Bizim geriye dönük tarihimize baktığımız vakit, büyük ataklar yaptığımız devirlerde devlet ve millet bütünleşmesinin en kamil manada, en büyük yoğunlukta gerçekleştiği periyotlar olduğunu görürüz.” diye konuştu.
Devletin kıymetleriyle milletin bedellerinin bütünleşmesinin kıymetine dikkati çeken Şentop, şöyle devam etti:
“Devlet millet bütünleşmesi sağlandığı vakit ‘milletin devleti’ anlayışını geliştirmek kelam konusu olabilir. ‘Devletin ülkesi’ tanımlaması kullanılır kimi yerlerde, aslında devletin milleti olmaz. Milletin devleti olur. 27 Mayıs 1960 sonrasında yaşanan süreçlerde devleti temel alan ve devlet imkanlarıyla milleti yönetmeyi temel alan bir bakış açısı, yerini vakit içerisinde gelişen, Cumhurbaşkanımızın liderliğinde başlayan süreçle birlikte, millet ismine milleti temsilen devleti yönetme perspektifine dönüşen bir idare anlayışı ve milletin bedellerini devletin bedelleriyle bütünleştirme süreci var. Devlet millet bütünleşmesinin özü aslında budur. Bu gerçekleştiği vakit millet, siyasi iktidara, devlete yapılan taarruzlara karşı ona sahip çıkma zaruretini hissediyor ve iradesini bu istikamette kullanıyor. Canı değerine yapıyor. 251 şehidimizin bize tabir etmiş olduğu mana budur.”
“Siyasetin gücü arttıkça bürokratik oligarşik yapının gücü de azalmaya başladı”
Devlet idaresinin, siyasetin, iktisadın, toplumsal siyasetlerin, kültürel siyasetlerin, eğitim siyasetlerinin temel temellerinin anayasaya konulması sorunu olarak baktığının altını çizen Şentop, şunları kaydetti:
“Anayasalar çıkışından itibaren iki temel mevzuyu düzenliyor: Birisi temel haklar ve özgürlükler, oburu de devletin yapısı ve işleyişi. Siz siyasetin alanına giren birçok mevzuyu anayasada şöyle ya da bu türlü bir kapsamda düzenleyerek aslında iktidara kim gelirse gelsin aşikâr sonların dışına çıkamayacakları, bir idaresi anayasal birtakım temellere bağlamış oluyorsunuz. İkinci dünya savaşının galipleri, ikinci dünya savaşının mağluplarının anayasalarını yapmışlardır. İtalyan Anayasası ABD işgal kuvvetlerinin nezaretinde yapmışlardır. Alman Anayasası tıpkı şekilde… Japonya’nın Anayasasını ABD işgal kuvvetleri kumandanı ordudaki sivil hukukçulara hazırlatıp düzenletiyor. Bunu sembolik olarak söylüyorum. Yani anayasalar üzerinden ülke siyasetini, siyasetini sınırlayan, çerçeve içerisine alan bir yaklaşım var.
Emekli ABD Merkez Kuvvetleri Kumandanı 15 Temmuz darbe teşebbüsünün olduğu günlerde ‘Bütün partnerlerimiz içeride’ biçiminde bir açıklama yapmıştı. Kim senin partnerin? Cumhurbaşkanı, başbakan, bakanlar, seçilmiş siyasetçiler dışarıda; senin partnerlerin nasıl içeride olabilir? Sizin partneriniz fakat ülkeyi yönetenler olabilir. Demek ki temel partnerleri onlar değilmiş. Memleketler arası tertip, seçilmişleri hiçbir vakit gerçek manada bir partner olarak görmedi. Onların gerçek partnerleri o bürokratik, oligarşik yapının partnerleri olmuştur. Tasvir ettiğim tertibe 27 Mayıs 1960 darbesiyle geçildiği kanaatindeyim. Türkiye, 27 Mayıs 1960 darbesiyle, ikinci dünya savaşının mağlupları ortasına kendi kendini sokmuştur. Bu mağluplara uygulanan memleketler arası tertibin muamelesini, kendisine, kendi eliyle uygulamıştır. 1961 Anayasası’yla temel siyasetler belirlenmiş, siyasi iktidar ikiye bölünmüştür. ‘Vesayetçi’ dediğiniz, bürokratik oligarşik yapı temel partneri olarak sistemi belirlemiş ve bu sistem 2000’li yılların başına kadar devam etmiştir. Siyasetin gücü arttıkça bürokratik oligarşik yapının gücü de azalmaya başladı.”
“Millet, oyu ile bir şeyleri değiştirebileceğini gördü”
TBMM Lideri Şentop, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğiyle başlayan sürecin, millet iradesini gerçek manada iktidara yansıtma uğraşıyla yürütüldüğünü söyledi.
Bu durumun ortaya konan kararlılık sayesinde başarılı olduğunun altını çizen Şentop, “27 Nisan’da e-muhtıraya verilen yanıt bu türlü bir karşılıktı. Bunun millete yansıması da bir şeylerin değiştiğinin görülmesi oldu. Millet, oyu ile bir şeyleri değiştirebileceğini gördü. Siyasete, siyasal iktidara, anayasal sisteme, devlete sahip çıkmaya başladı.” dedi.
Şentop, daha evvel siyasetin, devletin gücüyle milleti yönetmek dileğiyle yapıldığını, artık işe millet ismine devleti yönetmek ismine yapıldığını aktardı.
Siyasetle ilgili son 20 yılda değişen en kıymetli mantalitenin bu olduğunun altını çizen Şentop, bu manada daha çok çalışılması gereken alanın bulunduğunu kelamlarına ekledi.
Necdet Ünüvar: “Bombalar, silahlar vardı lakin kaygı yoktu”
Ankara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Ünüvar, herkesin hayatında gurur duyduğu olaylar olduğunu belirterek, kendi hayatında en onur ve gurur duyduğunun tekrarlanmamasını diledi. Ünüvar, “Çünkü en onur duyduğum gün, 15 Temmuz hain darbe teşebbüsü esnasında bu gazi meclisin çatısı altında bulunmaktı.” dedi.
Milletvekillerinin o gece Meclise gelerek Meclisi koruduklarını lisana getiren Ünüvar, “Bombalar, silahlar vardı fakat endişe yoktu. Türkiye adeta o gece topyekun adeta yine dirilmişti.” sözlerini kullandı.
Panelin ikinci oturumunda, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi Hasan İşgüzar, 24 Televizyonu Parlamento Muhabiri Nagehan Akbulut Varol ile Türkiye Foto Muhabirleri Derneği Lideri (TFMD) ve Hürriyet Gazetesi Foto Muhabiri İstek Özel, FETÖ’nün 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsü sırasında TBMM’de vazife başındayken yaşadıklarını anlattı.
Milliyet
