Şentop, Jandarma ve Kıyı Güvenlik Akademisinde, “Katılımcılık ve Çoğulculuk Ekseninde Türkiye’nin Cumhurbaşkanlığı Sistemi” bahisli Çarşamba Konferanslarına katıldı.
Akademisyen kökenli olduğundan bu ortamlarda bulunmaktan keyif aldığını tabir eden Şentop, yalnızca akademik birikim olarak değil, temel temelleriyle Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemini kaleme alanlardan biri olduğu için bu bahiste konuşmaya ehliyetli olduğunu düşündüğünü belirtti.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçişin, Türkiye’de yalnızca bir siyasi partinin yahut bir siyasi başkanın, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ferdî talebiyle olmuş üzere algılanmaması gerektiğini tabir eden Şentop, bu çeşit hükümet sistemi tartışmalarının Türkiye’de yeni olmadığını söyledi.
Şentop, 1970’lerde Ulusal Nizam Partisi ve Ulusal Selamet Partisi’nin parti programında başkanlık sisteminin yer aldığını söz etti.
Merhum Cumhurbaşkanları Turgut Özal ve Süleyman Demirel’in de başkanlık sistemi teklifinde bulunduğunu anlatan Şentop, bilinen politikler içinde başkanlık sistemi yahut yarı başkanlık sistemini önermeyen tek kişinin merhum Bülent Ecevit olduğunu lisana getirdi.
“Vesayetçi sistemi bütünüyle tasfiye etmek istiyorsak hükümet sistemi değişikliği yapmalıyız kanaati bizde hakimdi.” diyen Şentop, şunları söyledi:
“Öğrencilik yıllarımızda, 1988-1991 yıllarında Teklif isminde bir hukuk mecmuası çıkarttık, hukuk fakültesinde. O mecmuanın yayın direktörüydüm. 10 binin üzerinde aylık satışı vardı. Mecmuanın 1988 Nisan sayısı başkanlık sistemi üzerinedir. O sayıda, o vakit partisinin İstanbul Vilayet Lideri olan Cumhurbaşkanımız Erdoğan’dan görüş almışız. Cumhurbaşkanımız o vakit ‘Türkiye için gerçek ve ülkü sistem başkanlık sistemidir’ diyor. 3 Kasım 2002’de seçim olmuş. Ondan sonra bir açıklaması var. O vakit da ‘Türkiye için hakikat sistem başkanlık sistemi.’ diyor. Bunu müteaddit seferler söyledi. 2010’da Meclis’te Anayasa Uzlaşma Kurulu kuruldu. O komitede bütün partilerin süreç içinde tam bir anayasa önerisi hazırlayıp kurula verdiğini görüyoruz. Kurulda AK Parti’yi temsil eden 3 arkadaşımızdan birisiydim. Verdiğimiz teklifteki hükümet sistemi başkanlık sistemiydi. Oradaki hükümet sistemi kısmını 16 Nisan 2017’de kimi revizelerle referanduma sunduğumuz metne dönüştürdük.”
“Parlamenter sistem şoför eğitim aracı gibi”
Şentop, Türkiye’de 1961’den sonra uygulanan “vesayetçi” dedikleri sistemin şoför eğitimi için kullanılan araçlara benzediğini tabir etti. Bu araçlara dışarıdan bakıldığında başka araçlar üzere olduğunu anlatan Şentop, şunları söyledi:
“Bu araçların sağ tarafında aracı kumanda eden sistemler da var. Debriyaj, fren, gaz var. Acemi eğitilen araçlar. Bir düşünceli durum ortaya çıkarsa sağ taraftaki eğitmen araca müdahale ediyor. Türkiye’deki sistem bu eğitim verilen araçlar üzere bir sistem. Sol tarafa oturuyor, seçilmiş siyasetçi, fiyakası da yerinde birinci oturduğu vakit, aracı kullandığını düşünüyor, yola çıkıyor lakin bir yere giderken birden araç duruyor. Farkında değil niçin durduğunun fakat sonra yavaş yavaş öğreniyor. Sağ taraftaki adam kullanıyor aracı. Türkiye’de bir taraftan solda oturup ülkeyi yöneteyim diyen siyasi hareketler var. Bir de sol tarafla ilgilenmeyen, araç temel sağdan yönetiliyor deyip, sağ tarafa oturmaya meraklı birtakım siyasi, ideolojik hareketler var. Bunlara askeri, darbeleri yapan anlayışları, zihniyetleri örnek verebiliriz. FETÖ’yü de buraya koyabiliriz. FETÖ’nün de amacı sol tarafa oturmak değildi. O denli olsa siyasi parti kurardı.
Tayyip Erdoğan, geldikten sonra sağdaki adamla tartışmaya başladı, ‘Müdahale etme, arabayı ben kullanıyorum.’ dedi. Sonra yavaş yavaş iş kızıştı, kapıyı açtı, sağdaki adamı aşağı attı. Sağ tarafı boşalttı süreç içinde fakat bu kâfi değil. Aracı kumanda etmeyi sağlayan o sistemler varsa sağda, kesinlikle birileri oraya oturmaya çalışmışlar. Onun için sağ taraftaki mekanizmayı sökmemiz lazım. İşte hükümet sistemi değişikliği bizde o mekanizmayı söken değişikliktir. Bu ortada motoru da değiştirmiş olduk. Artık isteyen sağa oturabilir lakin aracın denetimine müdahale edemez.”
“Parlamenter sistemin suyunun çıktığı bir ülke İtalya”
Şentop, yeni hükümet sistemini anlamakta sorun yaşayan siyasalların gensoru uygulamasının neden olmadığını sorduklarını tabir etti.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde, hükümetin Meclis’ten çıkmadığını anımsatan Şentop, şunları kaydetti:
“Yeni sistemde bir oyla Meclis seçiliyor, öbür bir oyla da hükümet, Cumhurbaşkanı seçiliyor. Direkt halktan yetki alan bir hükümet var. Gensoru demek inanç oyunun geri alınması demek. ‘Gensoru olmayan sisteme ben sistem demem’ diyen arkadaşlar var. Sistemin tabiatı gereği gensoru üzere parlamenter sisteme mahsus sistemler yok. Sistemin kabulünden itibaren bunu daima söylüyorum. Bir seçimden sonraki öbür seçime kadar ki 5 yıllık devir bu sistemin anlaşılması ve yerleşmesi için gerekli olan bir devirdir. Yavaş yavaş bu sistemi anlamaya çalışacağız. Türkiye’deki hükümet sistemi değişikliği, yakın vakitteki bir iki olay üzerine ortaya çıkmış bir hükümet değişikliği değildir. Dünyada bilhassa salgın süreci net olarak gösterdi ki güçlü, yönetilebilir demokrasilere, hükümet sistemlerine muhtaçlık var. Salgın süreciyle en makûs idarelerin olduğu ülkelerden biri İtalya’dır mesela. İtalya, hükümet kuramaması ve kurduğu hükümetleri sürdürememesiyle meşhur bir ülke. Parlamenter sistemin suyunun çıktığı bir ülke İtalya.”
İçişleri Bakan Yardımcısı Tayyip Sabri Erdil’in de katıldığı programda, Şentop’a günün anısına plaket takdim edildi.
Milliyet
