Şentop, TBMM’nin himayesinde Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ) ve İstanbul Üniversitesi (İÜ) iş birliğinde “Bir Asrı Geçen Birikimle Misak-ı Ulusal’a Yine Bakmak” temasıyla MSGSÜ Fındıklı Yerleşkesinde düzenlenen Misak-ı Ulusal Anma Programı’nda konuştu.
Şu anda her köşesi tarih kokan bir yerde bulunulduğunu lisana getiren Şentop, bulunulan yerin birinci parlamento olan Meclis-i Mebusan’a yedi yıl hizmet veren bina olduğunu söyledi.
Toplantının düzenlediği salonun, Meclis-i Mebusan’ın istikbale matuf sonuçları olan Misak-ı Ulusal’ın kabul edildiği salon olduğunu aktaran Şentop, “Misak-ı Ulusal’ın kabulü, ulusal gayret tarihimiz açısından son derecede değerli olmasına karşın maalesef mahiyeti ve tarihi kıymeti üzerinde hakkıyla durulmamıştır. Meğer Misak-ı Ulusal; milletimizin haklı uğraşının münasebetlerini ve usulünü açıkça ortaya koyduğu, tüm dünyaya ve bilhassa işgalci emperyal güçlere karşı ilan ettiği bir istiklal bildirisidir.” diye konuştu.
Şentop, Misak-ı Ulusal’ın ülkenin istiklal ve istikbalinin kuruluşunun resmi dokümanı olduğunu, milletin egemenliğini şahsında cisimleştiren Meclis tarafından alınmış bir karar olması sebebiyle de meşruiyetinin tartışmasız, eşsiz olduğunu söyledi.
O denli ki Misak-ı Ulusal ile ortaya konulan münasebet ve tekniklerin, milletin kendi varlığını ve bağımsızlığını muhafaza konusunda çizdiği hudutların, emperyalizmin zulmü altında yaşayan birçok millete örnek olduğuna işaret eden Şentop, ezilenler coğrafyasında özgürlük ve bağımsızlık ateşinin yanmasını sağladığını söyledi.
Şentop, “Milli çabamızın mazlum milletlere emsal olması, Cezayir, Fas, Tunus, Vietnam, Çin üzere çok değişik coğrafyada bulunan ülkelerde hala ders kitaplarında okutulması milletimizin ne kadar büyük bir iş başardığını göstermesi bakımından değerlidir.” tabirlerini kullandı.
“MİSAK-I ULUSAL İLE ULUSAL ÇABANIN AMACI VE GAYESİ BELİRLENMİŞTİR”
TBMM Lideri Mustafa Şentop, fertlerin, toplumların ve devletlerin tarihine ve talihine etki eden, kılavuzluk eden kıymetli anlar ve kararlar olduğunu belirterek, o anlardan birinin Meclis-i Mebusan’ın 28 ocak 1920 tarihli oturumu olduğunu söyledi.
Şentop, “Misak-ı Ulusal, ulusal yeminle ulusal çabanın maksadı ve gayesi belirlenmiştir. Meclis-i Mebusan üyeleri Misak-ı Ulusal ile yemin ettiklerinde dünya ve ülkemiz yangın yeriydi. tarihte kurduğumuz en kudretli devletimiz son demlerini yaşıyordu. Bir tarafta kaygı, öteki tarafta ümit hakimdi. Yüzlerce yıl kendini en güçlü gören milletimiz istiklalinden ve istikbalinden mahrumiyet tehlikesiyle karşı karşıya idi.” diye konuştu.
Birinci Dünya Savaşı sona erdiğinde, dünyada artık hiçbir şeyin eskisi üzere olmayacağının görüldüğünü söz eden Şentop, milletlerarası tertibin yine tanzim edilmesinin kelam konusu olduğunu söyledi.
Şentop, Anadolu’nun işgal edildiği yıllarda, yeryüzünde hür ve bağımsız tek bir Müslüman devlet olmadığını belirterek, şunları kaydetti:
“Kazandıkları Birinci Dünya Savaşı ile 850 yıllık bir hesabı toptan görme imkanı yakaladıklarını düşünüyorlardı. Bunun birinci adımını da 30 Ekim 1918’de imzaladığımız Mondros Mütarekesi ile attılar. Bizim ateşkes dediğimiz muahedeyi, onlar Anadolu’yu hiçbir dirençle müsabakadan işgal etmenin evrakı olarak pahalandırmak istediler. Maksatlarına ulaşmak için her aracı kullanmayı mübah gördüklerinden, Osmanlı Devleti’ne istedikleri koşulları kabul ettirmek üzere işgal ve istilayı baskı olarak kullandılar. Bunun için de ateşkes mutabakatından bir hafta sonra İzmir kıyılarına gemileriyle yanaştılar. İki hafta sonra gemilerini Dolmabahçe Sarayı’nın karşısında demirlediler. Devam eden süreçte de akın akın Anadolu’yu istila etmeye başladılar. Temelinde beklenen bir durumdu. İmza edilecek muahede ile vatanın işgal edileceği öngörülebiliyordu. Sorunun gelişme istikametini çabucak fark eden milletimiz de harekete geçti.”
“PARİS KONFERANSI’NI ÂLÂ PAHALANDIRMAK GEREKİYOR”
Bu doğrultuda birinci etapta mahalli kanaat başkanların, askerlerin, medrese hocalarının, tabiplerin, sivil yöneticilerin, eşrafın ileri gelenlerinin harekete geçtiğini, sivil direniş teşkilatlarını onlardan oburunun kurmasının mümkün olmadığını, devrin sosyolojisi diğer bir seçenek sunmadığını, birinci teşkilatlanmaya Trakya’da gidildiğini anlatan Şentop, Mondros Mütarekesi’nden üç gün sonra 2 Kasım 1918’de Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurulduğunu aktardı.
Şentop, akabinde Kars İslam Şurası, Ardahan, Trabzon, İzmir, Alaşehir, Balıkesir, Nazilli, Muğla kongrelerinin toplandığını, Mustafa Kemal Şaşanın ulusal çabayı başlatmak için Samsun’a ayak basmasından evvel başlatılan kongrelerin, devam eden süreçte Erzurum ve Sivas kongrelerinin yerini hazırladığını belirtti.
Şentop, Anadolu’da istiklal ve hürriyet uğraşı devam ederken, 18 Ocak 1919’da Paris Konferansının toplandığını, bu konferansı ulusal ve milletlerarası boyutuyla iyi kıymetlendirmek gerektiğini lisana getirerek, “Ulusal boyutu bizi ve bizimle birlikte yaşayan Rumları, Kürtleri, Arapları, Ermenileri ve Musevileri ilgilendiriyordu. Memleketler arası boyutu bütün dünyayı ilgilendiriyordu. Zira Ocak 1920’ye kadar süren konferansta devletlerin ve milletlerin geleceği, yeni dünya tertibinin asılları görüşüldü. Bu sebeple Ocak 1919’dan, Haziran 1919’a kadar devletlerin ve milletlerin gözü, kulağı Paris’teydi.” diye konuştu.
“ERZURUM KONGRESİ’NDE ANADOLU’YU ORTALARINDA HİSSE EDENLERE BİLDİRİ VERİLMİŞTİR”
Misak-ı Ulusal’ı anlamak için Paris Konferansı ve sonrasında toplanan Londra Konferansı görüşme ve kararlarını bilmek gerektiğine vurgu yapan Şentop, Osmanlı Devleti’nin mirasına konmak isteyen Rumlara, Ermenilere, Araplara, Musevilere ne istediklerinin sorulduğunu söyledi.
Şentop, Yunanistan’ın, isteklerini 3-4 Şubat 1919’da 10’lar Kurulu’na sunduğunu, Batı Anadolu, Trakya ve Ege adalarını istediğini, isteklerini de Wilson Prensipleri’ne dayandırdığını, Batı Anadolu ve Trakya’da nüfus çoğunluğuna sahip olduklarını tez ettiklerini söz etti.
Konferansta yaşanan öteki gelişmeleri de anlatan Şentop, Ulusal Uğraş’ın safhalarının Paris Konferansıyla paralel bir süreci takip ettiğini söyledi.
Mustafa Kemal Paşa’nın ulusal çabayı başlatmak üzere Samsun’a gidişini, Amasya’da yayımlanan genelgeyi, Erzurum ve Sivas Kongresi kararlarını Paris Konferansı görüşmeleriyle birlikte pahalandırmak gerektiğine işaret eden Şentop, 22 Haziran 1919’da yayımlanan Amasya genelgesinde “Milletin istiklalini, milletin azim ve kararı kurtaracaktır” kelamının, Paris Konferansından sonuçları prestijiyle lehe bir sonuç çıkmayacağına kanaat getirilmesi sebebiyle söylendiğini aktardı.
Şentop, “23 Temmuz 1919’da toplanan Erzurum Kongresi’nde alınan kararlarla Anadolu’yu ortalarında hisse edenlere bildiri verilmiştir. ‘Milli sonlar içinde bulunan vatan bir bütündür. Birbirinden ayrılamaz.’ ‘Manda ve himaye kabul olunamaz.’ ‘Hristiyan azınlıklara siyasi hakimiyet ve toplumsal istikrarımızı bozacak imtiyazlar verilemez.” tabirlerini kullandı.
Milliyet
