Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, tükenmişlik sendromu ile depresyonun birbiriyle çok karıştırıldığını söyledi.
Tükenmişlik sendromu nedir?
Tükenmişlik sendromunun “profesyonel bir kişinin mesleğinin manası ve maksadından kopması, hizmet verdiği beşerler ile artık nitekim ilgilenemiyor olması” biçiminde tanımlandığını belirten Gülçin Şenyuva, “Tükenmişliğin ana özellikleri güç kaybı, motivasyon eksikliği, başkalarına karşı negatif tavır ve etkin olarak başkalarından geri çekilmeyi içerir. Tükenmişliğin duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve ferdî başarısızlık hissi olmak üzere üç boyutu bulunuyor” dedi.
Tükenmişlik sendromunun üç boyutu var
Gülçin Şenyuva, üç boyutu şöyle açıkladı:
Duygusal tükenme: Kişinin yaptığı iş nedeniyle emosyonel olarak kendini çok yüklenmiş, tükenmiş hissetmesidir ve tükenmişliğin en kıymetli belirleyicisidir.
Duyarsızlaşma: Kişinin hizmet verdiklerine karşı –bu bireylerin birer birey olduklarını dikkate almaksızın- histen mahrum biçimde tavır ve davranışlar sergilemesidir.
Şahsî başarısızlık hissi: Sorunun muvaffakiyet ile üstesinden gelememe ve kendini yetersiz görme olarak tanımlanır.
Tükenmişlik sendromunda 6 belirtiye dikkat!
Uzman Klinik Psikolog Gülçin Şenyuva, tükenmişlik sendromu belirtilerini şöyle sıraladı:
Yorgunluk: Birinci kademelerde sıradan bir yorgunluk üzereyken tükenmişlik ilerledikçe, gündelik işleri sürdürmek hatta ferdî bakımını sağlamaya kadar gidebilen fonksiyonellikte bozulma görülebilir.
Uykusuzluk: Artmış gerilime bağlı olarak tükenmişlik yaşayan kişi, yorgun hissetmesine rağmen uykuya dalmakta zorlanabilir ya da uyandığında dinlenmiş hissetmeyebilir.
Unutkanlık, dikkat dağınıklığı: Gerilimle bir arada tükenmişliğin erken kademelerinde ortaya çıkan bir belirtidir. Tükenmişlik ilerledikçe unutkanlık ve dikkat meseleleri kişinin işini yapmasını engelleyebilmektedir.
Bedensel şikâyetler: Göğüste daralma hissi, çarpıntı, boğazda daralma, kolay irkilme, baş, omuz, karıncalanma ve gastrointestinal problemler üzere bedensel gerilim bulguları gözlenebilir.
Sık hastalanma: Kronik gerilim nedeniyle bağışıklık sistemi problemlerine yahut hastalıklarına yer hazırlar.
Ruhsal yansılar: Sonluluk, depresif duygulanım, keyif alamama, çaresizlik hissi, karamsarlık, hastalara karşı duyarsızlık ve özsaygının azalması üzere bulgular görülebilir.
Tükenmişliğin evreleri var
Gülçin Şenyuva, tükenmişliğin kademelerini da şöyle sıraladı:
1- Kişinin kendini kanıtlamaya dair muhtaçlığı
2- Daha çok çalışma
3- Kendi ihtiyaçlarını ihmal etme
4- Çatışma ve ihtiyaçların yer değiştirmesi
5- İş dışı ihtiyaçlar için hiç vakit kalmayışı
6- Sorunun inkârının daha da artması, niyet ve davranış esnekliğinde azalma
7- Geri çekilme, hedefsizlik, boş vermişlik
8- Davranışsal değişiklikler, ruhsal yansılar
9- Duyarsızlaşma
10- İçte boşluk hissi, telaş
11- Anlamsızlık duygusu ve ilgi kaybının derinleşmesi
12-Hayatı tehdit edebilecek seviyede fizikî yıpranma
Tükenmişlik sendromu ve depresyon birbirinden farklı
Tükenmişlik sendromunun depresyonla karıştırabildiğini kaydeden Gülçin Şenyuva, depresyon ve tükenmişlik sendromunun emsal belirtileri olmasına karşın farklı sıkıntılar olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Tükenmişlik sendromu ve depresyon ortasındaki münasebet araştırıldığında tükenmişliğin depresyonla bağlantılı olduğu lakin kendine has özelliklerin olduğu ve tükenmişliğin depresyonun bir alt tipi olmadığı belirlenmiştir. Depresyonu tükenmişlikten ayıran en değerli özellik, depresyonun çalışma hayatıyla alakalı bir kavram olmaması ve her türlü yaşamsal hadiseden kaynaklanabilmesidir. Halbuki tükenmişliğe neden olan yalnızca iş ömrüdür. Çalışmalarda duygusal tükenme ile depresyon ortasında bağlantı olduğu tespit edilmiştir. Bireyde var olan depresyonun iş ortamını olumsuz tarafta etkileyerek tükenmişliğin daha da artmasına neden olabileceği bilinmektedir.”
Depresyon belirtileri nelerdir?
Depresyonun, tüm yaş kümelerinde en sık rastlanan psikiyatrik rahatsızlıklardan biri olduğunu kaydeden Gülçin Şenyuva, depresyonun bilişsel, fizyolojik-davranışsal ve duygusal belirtileri olduğunu söyledi. Gülçin Şenyuva, bu belirtileri şöyle sıraladı:
Bilişsel belirtileri: Konsantrasyon düşünceleri, kararsızlık, öz hürmetin azalması, ümitsizlik, intihar fikirleri üzere belirtiler kapsamaktadır.
Fizyolojik ve davranışsal belirtileri: Uyku ve iştah sorunları, psiko-motor sorunlar, yorgunluk, hafıza sorunları üzere belirtiler kapsamaktadır.
Duygusal belirtileri: Hüzün, çöküntü, sakinlik, isteksizlik, ümitsizlik, karamsarlık ve çaresizlik üzere belirtiler kapsamaktadır.
Belirtiler 2 hafta sürüyorsa dikkat!
Belirtilerin en az iki hafta müddetle çabucak hemen her gün olması durumunda depresyon tanısı konulabildiğini kaydeden Gülçin Şenyuva, depresyonun uygun bir tedavi sonucunda bireylerde yüzde 80-90 ortası başarılı sonuçlar elde edildiğini lisana getirdi.
Gülçin Şenyuva, “Depresyonun tedavisi için farmakolojik tedaviler, elektro konvülsif tedaviler ve psikoterapiler yer almaktadır. Psikoterapi sürecinde çeşitli kognitif ve davranışçı teknikler kullanılarak bilişsel, duygusal ve davranışsal depresif yapılanma değiştirilir. Delile dayalı araştırmalar, KDT’nin depresyon tedavisinde tesirli bir terapi olduğunu göstermektedir” diye konuştu.
“Depresyon kesinlikle tedavi edilmeli”
Depresyon belirtilerinin olması ve kişinin hayatını besbelli olarak etkilemesi halinde kesinlikle tedavi edilmesi gerektiğini kaydeden Gülçin Şenyuva, “Tedavide emel akut periyotta iyilik halinin sağlanması, sürdürme periyodunda iyilik durumunun devamı, idame devrinde tekrar hastalanmasının engellenmesidir” tabirlerini kullandı.
Milliyet
