Psikiyatri kompetanı Prof. Dr. Mehmet Sungur’a nazaran yaşanan global pandemi herkes için bir manada ferdî toplumsal deney işlevi görüyor. Sürecin uzamasının global tasayı, devirle çökkünlüğe bırakacağını lisana getiren Prof. Dr. Sungur, “Kayıpların olduğu, alışılagelmiş hayatın tepetaklak hale geldiği bir buhranda global çökkünlük safhası kesinlikle yaşanacaktır. Başlangıçtaki belirsizliğin vakitle hudutlu sıradan yaşama tarafını bırakmış olmasına rağmen, ruhsal badirelerden arınabilmiş değiliz” dedi.
‘Belirsizlik kaygısı’
Prof. Dr. Sungur’un tespit ve teklifleri şöyle: “Pandeminin ne vakit sonlanacağı ve eski alışkanlarımıza ne devir döneceğimizin meçhullüğü dert yaratıyor. Salgının başlangıç ve bitiş vadesi muayyen olsa herkes tüm zorluklara karşın tolare ederdi. Belirsizlik kişiye tehlike meali yüklüyor. Tehdit ve tehlike olduğunda, kaygı ve depresif ruh hali ortaya çıkabiliyor. Bugün tatile giden beşerler, toplumsal alışkanlıklarını devam ettiremiyorlar. Her attığımız adımda virüsün her yanda olabileceğini bilmek tehlike algısını artırıyor. Çaresizlik, umutsuzluk geliştikçe dert depresyon haline dönüşüyor. Global pandemi toplumsal, siyasi ve ekonomik boyutları olan bir süreç. Yalnızca ferdî belleğe değil, toplumsal belleğe de yaşadıklarımızı kaydettik. Ferdî bellekte kaydedilen travmalar iyi bir ortam varsa çabuk unutulur. Kişisel travma aslında bireyin yaşadığı itimat meselesidir.”
‘Uzmanlara kulak verin’
Süreç içerisinde birçok defa haber kirliliği yaşandığını, bu durumun da kişilerin tasavvur ve his dünyasında olumsuz tesir yarattığını lisana getiren Prof. Dr. Sungur; “Yeni vaka sayısı sıfır olana dek tehlike devam edecek. Huzurla, inançla değil tasayla hareket ediyoruz ve aklımızdaki fikirler kendimizi bırakmamıza, rahatlamamıza engel oluyor. Dışarı çıktığımız andan itibaren birçok evhamlı sorular aklımızı çeliyor. Zihnimiz daima meşgul olduğundan yaşadığımız vakit diliminin tadını çıkartamıyoruz. Olağandışı ömür, bireylerin başa çıkamadığı günlere neden olur ve bu durum içsel uyumsuzluğu tetikler. O halde ne yapacağız? Vatandaşlar olarak bilirkişilerin ikazlarına katiyen kulak kesilip, hayata geçireceğiz. Illeti engellemek mümkün olmasa da riski azaltmamız bizim elimizde. Virüsün bize ulaşma mümkünlüğü yüksek mi hayır. Tehditi azaltmak yahut sönümlendirmek için ilmî olgular var. Ilmî olgulara nazaran hareket ettikten sonra ortaya çıkan meçhullüğü kabullenmemiz gerekiyor” diye konuştu.
Prof. Dr. Mehmet Sungur tekliflerini şöyle sıraladı: “Unutmayalım nereye gidersek gidelim başımızdakileri de birlikte götürüyoruz. Binaenaleyh aklımıza soru işaretleri gelince, reaksiyon vermeden, oradaki gerçeğe odaklanarak yaşamayı öğrenmemiz gerekiyor. Bizlerin yapacağı ferdî arayı korumak, maske takmak, hijyen kurallarına uymak. Dayanışma içinde, nazik formda ve nezaket protokolü içinde birlikte yaşamayı, bu gerçeği daima birlikte kucaklamayı kavramamız gerekiyor.”
‘İçsel seyahatler’
“Aman virüs bana gelir mi dediğiniz noktada, ‘Şu an sağlıklıyım, bugün bu tatili yapacak yahut yemeği yiyecek imkanlara sahibim’ demeyi yani farkındalığı oluşturmamız gerekiyor. Hayatın bize verilen en büyük armağan olduğunu, yalnızca tatile gitmeyi hayal etmenin bile nimet olduğunu kanıksamalıyız. Aklınıza gelen her soruya balıklama atlayıp soruların kölesi olmayın. Zira aklımıza pandemi hakkında gelen sorulara yanıt bulma sürecine girdiğimizde, kendi ürettiğimiz soruların kölesi olduğumuz üzere içinde yaşadığımız devir dilimini ıskalamış oluyoruz. Vefat yanı başımızdaki bir gerçek. Koronavirüsün bizlere hayatı fark etmek, gözden geçirmek için bir fırsat sunduğunu unutmayalım. Her vakit fizikî seyahatlere çıkmamız gerekmiyor. Kimi vakitlerde içsel seyahatlere çıkmayı da bilmemiz gerekiyor. Yaşadığımız anlara odaklanarak, elimizdeki imkanların kıymetini bilerek, kendimizi gerçekleştirmek için okuyup araştırmamız gerekiyor.”
‘DİJİTALE ADAPTE OLANLAR SORUN YAŞAMAYACAK’
Prof. Dr. Kemal Arıkan, psikologlar Hamide Laçin Yavuz ve Taha Esmeray, pandemi süreciyle birlikte dijital hayat kültürünün başladığını belirtirken, “Dijital dünyaya adapte olanlar bu devri arızasız atlatacaklar. Adapte olmayanlar yahut adapte olmakta direnenler ise dert yaşamaya devam edecekler. Geçmişte ruhsal sorunu olanların rahatsızlıkları bu devirde maatteessüf tekrarlayacak. Ruhsal illetlere yeri olanlar ile hastalanma riski yüksek bireylerin profesyonel yardım alması gerekiyor. Pandemi süreciyle birlikte ruhsal tedaviler de dijital platformlar üzerinden yürüyor” haberlerini paylaştılar.
‘DOĞAL AFET ÜZERE KABULLENMEK DURUMUNDAYIZ’
Sürecin avantajlarının da olduğunu belirten Prof. Dr. Kemal Arıkan şunları söyledi: “Bu süreç aslında her vatandaş için öğretici oldu. Haberin iyisini, kötüsünü ayırt etmeyi öğrendik. Kompetan sıfatıyla TV’lere çıkıp konuşanların, halka ne kadar zarar verdiklerine, gözetici hekimliğin ehemmiyetine şahit olduk. Pandemide ailenin ehemmiyetini kavradık. Gereksinimlerin ve ömür algımızın yan değiştirmesi gerektiğini kabullenmek zorundayız. Maça yahut kahvehaneye gitmenin ne kadar gereksiz olduğunu keşfedenler, bunların mahalline yürüyüş, aile ile daha fazla vakit geçirme, zatî gelişim üzere meydanlara yönelmeli. Pandemi sürecinde ‘ben’ diyecek bir durum yok. Yaşanan süreç yalnızca Türkiye’ye mahsus değil. Yeni süreç ve hayat koşullarına alışıyoruz. Devir geçtikçe kanıksamaya başlayacağız. Kovid-19 sürecini doğal afet olarak kabullenmek durumundayız. Birey olarak dünyayı kasıp kavuran bir pandemiye karşı savaş açıp, durumu değiştirecek gücümüz yok. Kurallara uyarak mümkün olduğunca kendimize yeni ortamlar açmamız gerekiyor. Biz bu devirde herkese yoga ve meditasyon öneriyoruz. Depresyona girenler kesinlikle profesyonel yardım almalılar.”
YARIN: “RUTİN HAYAT FORMUNU DEĞİŞTİRMEYE BAŞLAMAMIZ GEREKİR”
Milliyet
