Toprağın tüm zenginliğini sergilediği eylül ayı, Anadolu’nun dört bir tarafında bağ bozumu vakti demek. Mitolojide Dionysos ile ilişkilendirilen, yaradanlara şükran ve minnetin bir göstergesi haline gelen bağ bozumu, antik çağlardan bu yana süregelen bir gelenek. Günümüzde ise rahmetin simgesi olan bağ bozumu, Bozcaada başta olmak üzere Trakya’dan Nevşehir’e, farklı bölgelerde ekim ayına kadar bir şölen havasında kutlanıyor. Lakin bu yıl koronavirüs nedeniyle kimi şenlikler iptal edildi, kimi etkinliklere de sınırlama getirildi. Seyahat acentalarının şenlikler kapsamında düzenlediği tipler da yapılamıyor lakin bu bölgelere yakın yerlere düzenlenen kültür çeşitleri kapsamında hasat vakti görülebiliyor.
Meydanda sergileniyor
Her ne kadar yöre halkının kol kola yürüdüğü kortejler, danslar, yarışlar, konserler, sabahlara kadar süren eğlenceli etkinlikler eşliğinde bağ bozumu kutlanmasa da tüm emeklerinin karşılığını alan üreticiler, bölgeye gelen ziyaretçilerle bu özel anı birlikte yaşıyor. Tabiatın sunduğu eşsiz tecrübesi elde etmek isteyen ziyaretçiler, gittikleri bölgelerde yöre insanını ve kültürünü yakından tanımanın yanı sıra en hoş fotoğraf karelerini de çekme fırsatı yakalıyorlar.
Bir ritüel havasında bağlardan tek tek toplanan üzümler, kent meydanında sergilendikten sonra pekmez, üzüm şırası, pestil ve şarap imalinde kullanılıyor. Bağ bozumu tarihleri bölge bölge değişiyor. Türkiye’de kaliteli üzümün adresleri şöyle:
Çanakkale’de Bozcaada ve Trakya’da üzüm hasadı eylül ayının başlarında yapılıyor. Bozcaada’da yetişen çavuş üzümü, bu yıl Türk Marka ve Patent Kurumu tarafından tescil edilerek, coğrafik işaret onayı aldı. Ünlü isimlerin de tanıtımına takviye verdiği bu özel üzümün, bölgeye gelen turistlerin beğenisine sunulmasına ehemmiyet gösteriliyor.
Trakya’da tadı ve aromasıyla benzerlerinden ayrılan Tekirdağ üzümünün de hasadına başlandı. Koronavirüs gölgesinde Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nde düzenlenen bağ bozumu etkinliğinde, öbür hiçbir yerde tadına bakılamayacak 30 üzüm çeşidi iştirakçilerin beğenisine sunuldu. Bölgede hasat devam ediyor.
Manisa da çekirdeksiz olma özelliğine sahip Sultaniye üzümüyle öne çıkan adreslerden. Eşsiz tarihi, kültürel geçmişi, Sultaniye üzümü başta olmak üzere özgün eserleriyle dikkat çeken Manisa’da her yıl Alaşehir Üzüm Şenliği düzenleniyor. Aktiflik bu yıl iptal edildi fakat hasat büyük bir ihtimamla yapıldı; eserler satışa sunuldu.
Dönem yeni başladı
Güneydoğu Anadolu’da her yıl klâsik hale getirilerek yaşatılmaya çalışılan bağ bozumunun en bilindik adresi Adıyaman’da da dönem başladı. Üzüm üreticiliğinin yanı sıra üzümlerin sıkılarak suyunun kaynatıldığı, kış aylarının vazgeçilmezi pestil, kesme ve cevizli, bademli sucuk üretiminde öne çıkan vilayette, Gölbaşı ve Kahta bu hususta en bilindik adresler.
Van Erciş’te Urartular’dan miras kalan bağcılık kültürünü yaşatan üreticiler, kendine has tadı ve özellikleri bulunan üzümleri yurdun dört bir yanına gönderiyor. Bölgede yürütülen çalışmalar sırasında Urartu hükümdarlarının üzüm bağlarının tahrip edilmemesi, korunmasına ait tabirlerin yazıldığı kitabelerin ortaya çıkarıldığı bölgede, asırlardır üzüm yetiştiriciliği en kıymetli ekonomik faaliyetler ortasında yer alıyor. İlçenin verimli topraklarında oluşturulan bağlarda üretim yapan çiftçiler, tadı, aroması, yaprak yapısı, iri taneleri ve ince kabuklarıyla öbür çeşitlerinden ayrılan Erciş üzümünün bağ bozumuna başladı. Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün takviyesiyle bu yıl daha fazla alana endemik Erciş üzümü çeliği diken çiftçiler, elde ettikleri üzümleri, asma yapraklarını, pekmez ve üzüm pestillerini satarak ilçe iktisadına katkı sunuyor.
İri taneli üzümler
Türkiye’nin en iri taneli üzümü olan Öküzgözü’nün ana vatanı Elazığ’da da eylülün sonlarına yanlışsız bağ bozumu yapılıyor. 110 dönümlük alanda yıllık 85 bin ton civarında rekoltenin elde edildiği Elazığ’da birinci hasadın adresi Hoşköy. Bağlarda coğrafik işaret tescilli Öküzgözü ve Boğazkere üzümleri başta olmak üzere 60 çeşit kaliteli üzüm yetiştiriliyor. Elazığ’a gelenler hasada katılabildiği üzere tadım da yapabiliyor.
Tadım ve seyahat bir ortada
Nevşehir’in Ürgüp ilçesinde 3700 yıllık bir geçmişi olan bağcılık, günümüzde çağdaş tarım uygulamalarıyla devam ediyor. Türkiye’nin dört mevsim turizmde öne çıkan bölgelerinden Kapadokya’da her yıl düzenlenen şenliklerle kutlanan bağ bozumu, binlerce turist çekiyor. Bu yıl şenlikler iptal edildi lakin bu, hasat vaktini görmek için pürüz değil. Üretici, kaliteli üzümü ve bu üzümden elde ettiği yan eserleri bölgeyi ziyarete gelenlerle buluşturuyor. Sonbaharda Kapadokya’ya gelen gezginler, üzümleri tatmanın yanı sıra tabiatın da tadını çıkarıyorlar. Ayrıyeten UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası Listesi’ne aldığı volkanik tüften oluşmuş yapısıyla herkesi kendisine hayran bırakan Göreme Açık Hava Müzesi’ni de görme fırsatı yakalıyorlar.
Milliyet