Fenerbahçe ve Türk sporuna ismini yazdırmış bir efsane… Kıbrıs’ta Türk halkının yaralarına ilaç olmuş kahraman bir hekim… En çetin yıllarda canını ortaya koyarak fedakar bir imaj çizen unutulmaz kumandan.. Türk tarihine geçmiş yurtsever bir ‘Mücahit Doktor’… Ayten Salih Berkalp, Türk sporunun lokomotifi Fenerbahçe’nin bayan basketbol ve voleybol şubelerinin kurucusu olarak topluluğun gönlünde taht kurmuş bir isim. Bununla bir arada atletizm ve kürekte de başarılarıyla sarı-lacivertli kalplerde yer etmiş bir sportmen… Fransızların tabiriyle ‘Complete athlete’ yani eksiksiz sportmen, hekim, kumandan Ayten Salih ile röportajımız için İstanbul Tuzla’da buluştuk. Fenerbahçe Müze Müdürü Alp Bacıoğlu ile Barış Eymen ve Livanur Engin’in de yardımlarıyla son derece keyifli bir röportaj gerçekleştirdik.
1949’da Türkiye’de
A Ulusal Bayan Voleybol Ekibimizin evvel Avrupa 2.’liği akabinde 2020 Olimpiyatları’nın vizesini aldığı bu günlerde Fenerbahçe ve Türk sporunda bayanlar için öncülük etmiş bir kaptanla geçmişe gittik. “Kıbrıs’ta Magosa’da ilkokul 3. sınıfta voleybol ve basketbol oynuyordum. Limasol’da 1946’da bir tek ortaokul ve lise vardı kızlar için. Yalnızca sınıf maçları yapabiliyorduk, zira öteki kız okulu yoktu. 1949’da Türkiye’ye İstanbul’a geldim Çamlıca Kız Lisesi’ne. Daha lise 1’de voleybol kaptanıydım, büyük sınıftaki kadro arkadaşlarıma abla diyorum lakin kaptanlarıyım. Akabinde basketbola da başladım. Basketbol, voleybol ve atletizm yaptım. Üniversitede, tıbbiyede de ekip kaptanlığı yaptım, hatta bir orta çalıştırdım da. 6 yıl şampiyon olduk daima.”
Dinçer’in takviyesi
Fenerbahçe’nin bayan branşlarını nasıl kurduklarını da şöyle anlatıyor Dr. Ayten Salih: “Liseden mezun olduğumuz günlerde; arkadaşlarım Güneş ve Oya Çapa kardeşler, babaları da Fenerbahçe’de hekimdi Selim Çapa.. Bir gün onlara yemeğe gittiğimde Selim Çapa’ya bu kulüp konusunu söyledim, yardım etmelerini rica ettim. Fenerbahçe o devir erkeklerde basketbol grubunda yeni yapılanmaya gitmişti. Modaspor ile Fenerbahçe’nin erkeklerde basketbol maçı vardı ve gittik. Maç bittikten sonra çabucak koştum, antrenör Samim Göreç’in yanına gittim, ‘Fenerbahçe’nin kızlar ekibini kurmak istiyoruz’ diye anlattım. Kendisi tıpkı vakitte ulusal ekibi da çalıştırdığı için kabul edemedi. Lakin o periyot grupta oynayan Altan Dinçer, ‘sizi çalıştırırım’ diye dayanak verdi. 1 Eylül 1954’te hem 10 kişilik grup hem Altan Dinçer, Kadıköy Halk Eğitim’de toplandık. Böylelikle kurulduk.”
‘Atatürk Kupası’nı bırakamazdım’
Ayten Salih’in atletizme başlama kıssasında de Atatürk’e olan sevgisi dikkat çekiyor:
“Gazetede gördüm atletizmde Atatürk Kupası koşusu olduğunu. Favori olarak Maria ve Marika diye iki atlet gösterildi. Biri Rum Şişli Kulübü’nden, oburu de Ermeni Kurtuluş Kulübü’nden. Sonra biraz milliyetçi hislerim kabardı. 27 Aralık 1957’de Atatürk Kupası’na katıldık kız arkadaşlarımla. Yeniden Fenerbahçe ile yaptık bunu. Yarış günü çok soğuktu, karlar temizlenmişti, 6 – 7 kulüp yarışa katıldık. İdmanımız yok lakin. Seta ve İnci diye arkadaşlarım vardı, Çiğdem dışarıdan geldi.
Koşuya başladık, Maria ve Marika’yı gördüm, rakiplerim onlar. Koşuya çıktığımda bir Mehmetçik bana ‘Abla sen sondan birincisin’ diye seslenince ben çabucak hızlandım. Son tıpta finişe giderken öne geçtim, bayrakları gördüm ve hızlandım. Arayı iyice açtım, bütün beşerler Şişli’de balkonlara çıktı, destekliyorlar bizi. Son 200 metrede birebir Mehmetçiği gördüm, ‘Abla ben sana sondan dedim ancak sen önden birinciymişsin’ deyince ben gülmeye başladım ve yürüyerek bitirdim, birinciliği aldım. Koşuda birinci ve ikinciliği aldık, kadro olarak birinci olduk.”
‘İlk kupa Teşvik Turnuvası’ndan’
Fenerbahçe’de bayanlarda basketboldan sonra voleybolun kuruluş hikayesi de Ayten Salih’in eşsiz anlatımıyla değişik ayrıntılar barındırıyor: “Spor Daire’nin kızlar için maçları ilan etmesini beklerken, voleybol ilan edildi. Kızlar ortası Voleybol Teşvik Turnuvası’nın başlayacağı belirtildi. Biz bunu öğrenince yalnızca bir ay sonra voleybol oynayacağız diye Altan Dinçer’in yanına gittik. Biz bize çalışırız dedik, tekrar Altan Dinçer bulunacaktı grubun başında..
Galatasaray, Modaspor, Atatürk ve İstanbul Üniversite kadroları kuruldu çabucak akabinde. Hepsi hazır gruplardı. Bu sırada Galatasaray beni çağırdı fakat gelemem dedim. Birinci maçta Galatasaray’a küçük bir farkla yenildik. Teşvik Turnuvası’nda ikinci maçta Galatasaray’a karşı farklı kazandık, kupayı aldık. Birebir vakitte basketbol da başladı. Hem basketbol hem de voleybolu tıpkı anda oynadık. Basketbolda Başkan Dai ile voleybolda da Alaattin Güneş’in antrenörlüğünde çalıştık.”
‘Kızlar için lisans verilmiyordu’
Dr. Ayten Salih, Fenerbahçe’nin bayan branşlarındaki adım adım ilerlemesini de tıpkı heyecanla anlatıyor: “Altan Dinçer, toplarımızı ve ekipmanlarımızı getirdi. Oya ve Güneş vardı, ben vardım. Bu sırada Seta Yağcıoğlu ortamıza katıldı, babası çok iyi Fenerbahçeli idi. Çamlıca Kız Lisesi’nden alt sınıftan arkadaşlar katıldı. Erenköy Kız Lisesi’nden Mahiru da geldi. Biz kurulduğumuzda 1954 yılında daha Voleybol Federasyonu yoktu. Federasyon 1958 yılında kuruldu. Biz kayıt olmaya gittik, Spor Dairesi Ajanlığı’na.. 1954’te lisans çıkarmaya çalışıyoruz. Böylelikle resmen grubumuz kuruldu. Lakin kızlar için lisans yok o periyot. Gençler ismi altında bir lisans verildi bize. 3 yıl bu türlü kızlar ismiyle değil, gençler lisansıyla oynadık. Sonra da Voleybol Federasyonu kurulunca lisans çıktı.”
Ayten Salih ömründen kesitleri Celal Umut Eren’e anlattı.
‘Cesareti erkeği gölgede bırakır’
Kıbrıs’ta “Cesareti bir erkeği gölgede bırakır” cümlesiyle tanınan Dr. Ayten Salih, unutulmaz bir kahraman olarak nam saldı. Kıbrıs’ın en güç günlerinde 1974’teki harekata kadar doktorluk, komutanlık ve istihbarat vazifeleriyle hizmet etti.
Her vakit yurtsever bir Türk olan Ayten Salih, Yunan kumandanlara bile esir olmasına rağmen “Türkiye 60 mil üstte lakin Yunanistan 600 mil üstte.. Sizce kim işgalci” yanıtını verecek kadar yürekliydi.
İşte Ayten Salih’in anlatımıyla o sıkıntı günler: “Kıbrıs’ta iki hadise oldu; 1963 – 67 ve 1974, ben daima görevdeydim. 1967’de terhis olup, iki yıl İngiltere’ye eğitim almaya gittim yalnızca. Mücahit tabip olarak, Beşparmak Dağları’nda misyon yaptım.
Köy köy gezerek yaralılara yardım ettik. Aç, susuz, dinlenmeden, uyumadan günlerce çalıştığımız oldu. Ateş altında hücuma uğradığımız vakitler oldu.
1970’te başhekim oldum ve Limasol’a tayinim çıktı.
Ben asla silah kullanmadım, ben hipokrat yemini ettim, ben iyileştiririm, silah almam, kullanmam, insan öldürmem. Fakat o sıralarda Limasol düştü, 24 saat dayandık. TMT (Türk Direnç Teşkilatı) tarafından istihbarat konusunda sancaktar olarak yani kumandan olarak görevlendirildim.
1974’te biz Limasol’da kaldık. O devir de Türkiye, İngiliz üslerine yakın yerlere çıkarma yapmayacağını belirtti ve Limasol’a çıkarma olmadı. Sabah bayram yaptık, 20 Temmuz sabahında lakin daha sonra Limasol’a çıkarma olmadığını öğrendik.
Esir kaldığımız devirler yaşadık.”
Milliyet
