1-Makattan kan gelmesi hemoroid hastalığına işaret eder, fazla önemsenmemeli: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Hastaların birçok makûs bir hastalık çıkacak korkusu ile “Bende hemoroid var, kanama nedeni herhalde odur” telaffuzuyla tabibe başvurmuyor, komşunun tavsiyesine uyup alternatif tıbba yöneliyor. Bazen de tabip bilhassa genç ve kronik kabızlığı olan hastalarda muayenede hemoroid ya da fissür (çatlak) varsa kanamayı bu duruma bağlıyor. Meğer makattan kan gelmesi bir kanserin ya da büyükçe bir polipin habercisi olabilir. Kesinlikle detaylı inceleme gerekiyor.
2-Bu hastalık genetik, benim ailemde kanser yok: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Kanserlerin yüzde 15’i genetik tabanda oluşur. Kişinin birinci derece yakınında kolon kanseri olması ya da ailevi kolon polipozisi bulunması kansere yakalanma riskini artırır. Lakin ailesinde hiç kanser olmayan şahıslarda de kalın bağırsak kanseri gelişebilir. Son yayınlarda ailesel olmayan kolon kanserlerinde de tümör dokusunda genetik tarama yapılması öneriliyor.
3-Uzun periyodik kabızlık daha sonra kansere yol açar: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Kronik kabızlık ya da hassas bağırsak sendromunun kolon kanserine yol açtığı konusunda bir bilgi yoktur. Fakat kolon kanseri ya da büyükçe bir polip bağırsak boşluğunu daraltacak kadar büyüdüğünde kabızlık, bağırsak tıkanması ya da makattan kanama görülebilir. Bağırsak alışkanlığı bu tarafta değişen şahısların kesinlikle bir gastroenteroloğa görünmesi gerekir.
4-Kolonoskopi çok sıkıntı ve sancılı bir süreç, ölümcül bile olabilir: YANLIŞ!
DOĞRUSU: Kolonoskopi uzman ellerde riski hayli düşük bir süreçtir. Kolonoskopi esnasında bağırsağın delinmesi ya da kanama 1000’de 1’den azdır. Kolonoskopi öncesi hasta eşlik eden hastalıklar açısından kıymetlendirilir, ilaçları ayarlanır. (Örneğin; kalp kapağı değiştirilmiş olanlarda antibiyotikler, kan sulandırıcı ilaçlar, anti-diyabetikler vs.), bilinen hastalıklarına ya da beden yapısına nazaran bağırsak paklığı yapılır, süreç derin sedasyon (uyku) altında yapıldığı için hasta ağrı duymaz ve süreçte özel durumlar dışında genel anestezi uygulanması gerekmez.
5-Hiçbir şikayetim yokken neden kolonoskopi yaptırayım ki: YANLIŞ!
Bir insanın hayatı boyunca kolon kanserine yakalanma riski yüzde 6 üzere hiç de küçümsenmeyecek bir olasılıktır. Yani her 18 şahıstan 1’inde kolon kanseri gelişebilir. Kolon polipleri ve kolon kanserine obez şahıslar ve sigara içenlerde, tertipli alkol kullananlar, işlenmiş besin ile beslenenler, ailesinde kolon kanseri olanlar ve antrenman yapmayanlarda daha sık rastlandığı bilinmektedir. Halbuki kolonoskopi ile kolon kanserinden vefat riski yüzde 45 oranında azalmaktadır.
6-Kolon kanserini önleyen ilaçlar var: YANLIŞ!
Bu bahiste çok çalışılmış olmasına karşın net bir sonuç yok. Kimi çalışmalarda non steroid antiinflamatuar ilaçlar, kalsiyum, magnezyum, folik asid, B6 ve B12 vitamini, D-vitamini, statinler ve aspirinin kanseri önleyici tesirinden bahsedilse de bu tesir geniş serilerde doğrulanmamış. Diğer gayeyle aspirin kullananlarda tahminen marjinal bir iyilik elde edilebilir deniliyor. Bu mevzuda alınacak çok ara var. En iyisi sağlıklı ve liften güçlü beslenmek, idman yapmak, sigara ve alkolden uzak durmak ve kilo almamak.
Dışkıda zımnî kan testi ya da tercihen kolonoskopi sürecini yaptırmak kolon kanserinden korunmada en faal ve akılcı yol olarak gözüküyor. Pekala kimlere tarama yapılmalı?
Genelde tarama yaşı, ortalama risk kümesinde olan şahıslar için 50 yaş olarak kabul ediliyor. Tarama, hassas teknikle her 2 yılda bir dışkıda bâtın kan bakılarak ve testi müspet çıkanlara kolonoskopi uygulanarak yapılıyor. Bulgulara nazaran kolonoskopi 1-3-5 ya da her şey olağansa 10 yıl sonra tekrarlanıyor. Taramanın sonlandırma yaşı 75 olarak belirlendiyse de bu mühlet bireye nazaran uzatılabiliyor.
Son yıllarda erken yaş kalın bağırsak kanserinin artış göstermesi üzerine taramaya 45 hatta 40 yaşında başlanması öneriliyor. Birinci derece yakınında kolon kanseri olan ya da ailevi polipozis sendromlarından biri bulunan bireylerin taranmasına daha erken yaşta başlamak gerekiyor.
Milliyet
