2020 yılı bütün dünya için sıkıntı geçti. Koronavirüs salgınının denetim altına alınmasına yönelik önlemler nedeniyle işgücü piyasalarında 2020 yılının ikinci çeyreği ile birlikte iş kayıpları yaşandı.
Tele çalışma ve uzaktan çalışma prosedürleri ile üretim ve hizmetlerin devamı sağlanmaya çalışıldı. 2020 yılı sona ererken koronavirüs aşılarının dağıtımlarının pek çok ülkede başlaması ile birlikte 2021 yılı için umutlar yeşerdi.
2020 neler getirdi?
2020 yılı bütün dünyada çalışma hayatları açısından çok kıymetli bir imtihan yılı oldu. Bilhassa salgının birinci günlerinde çok sıkı bir halde uygulanan sokağa çıkma kısıtlamaları nedeniyle üretim ve hizmetlerde aksamalar yaşandı.
İşte tam bu süreçte birtakım ülkelerin uzaktan çalışma ve tele çalışmaya ait tüzel çerçeveleri ve pratikleri sayesinde bu sürece daha kolay adapte olduklarını gördük.
Başka yandan Japonya ve ABD üzere ülkelerde doğal afetlerde bir müdafaa süreci olarak daha evvel tecrübelenen planların hayata geçirilmesi ile sürecin tesirleri sonlandırıldı. Ülkemizde de pek çok şirketin salgının birinci günlerinde uzaktan çalışma konusunda utangaç davranmadan üretim ve hizmetlere devam etmesi kelam konusu oldu.
Salgına karşı
Koronavirüs hadiselerinin Türkiye’de görülmesi ile birlikte çalışma hayatında süratli bir halde iki ayaklı bir siyaset bileşeni hayata geçirildi.
25 Mart 2020 tarihinden itibaren koronavirüs nedeniyle kısa çalışmaya müracaat yapma hakkı getirildi.
Bu sayede salgının denetim altına alınmasına yönelik önlemler çerçevesinde kapatılan ya da çalışma müddetleri azalan işyerlerindeki emekçilerin işlerinin korunması ve gelir kayıplarının muhakkak ölçüde telafi edilmesi kelam konusu oldu. Bu sayede işgücü piyasasında istihdamın korunması hedeflendi.
Ana siyaset bileşeni
Kısa çalışma olağanda üç aylık süreksiz bir programken, koronavirüs salgını mühletince ana siyaset bileşeni olarak uygulanan kısa çalışmadan salgından etkilenen bütün çalışanların ve işyerlerinin yararlanması ismine kısa çalışmanın uygulanma müddeti uzatılarak uygulama devam ettirildi.
25 Mart’ta hayata geçen kısa çalışma uygulaması, 29 Haziran’da Ağustos 2020’ye kadar, 30 Temmuz’da Eylül 2020’ye kadar, 30 Ağustos’ta ise Kasım 2020’ye kadar uzatıldı.
Bu sayede Marttan itibaren kısa çalışmadan yararlanan işyerlerinde kısa çalışma ödenekleri müddet hududu olmaksızın ödendi.
Öteki yandan bu süreçte ödenen kısa çalışma ödeneklerinin ödenek alan bireylerin işsizlik sigortasından hak ettikleri işsizlik ödeneği mühletinden mahsup edilmemesi de sağlandı.
Bu sayede emekçiler kısa çalışma mühletince işyerlerinde ayrılsalar bile işsizlik ödeneği alabilir hale geldiler.
Ayrıyeten kısa çalışmanın sonlanması sonrası emekçilerin işsizlik ödeneği hak etmeleri halinde rastgele bir hak kaybı yaşamaması da sağlanmış oldu.
Yeni müracaat hakkı
Kısa çalışmaya 30 Haziran 2020’ye kadar başvuran işyerlerinde müddet uzatımları ile birlikte kısa çalışmadan yararlanma hakkı sağlandı. Başka yandan 30 Kasım 2020 tarihinde yine kısa çalışmaya müracaat yapma hakkı getirildi.
Salgının suratını kaybetmesi ile birlikte başlayan olağanlaşma sürecinin sonunda, sonbahar aylarına girilmesi ile birlikte yine salgında artış görülünce önlemlerin sıkılaştırılması kelam konusu oldu.
Bu süreçte kapatılan ya da çalışma mühletleri azalan işyerleri için 1 Aralık 2020 prestijiyle kısa çalışmaya müracaat hakkı getirildi. Daha evvel yararlanan personeller için yararlanmaya devam edilmesi sağlanırken, daha evvel kısa çalışmadan yararlanmayan çalışanların de yararlanması sağlandı.
Yeni yılda da devam
Kısa çalışmaya 1 Aralık 2020 prestijiyle yine müracaat hakkının sağlanması ve müracaatların bu kere e-devlet üzerinden alınması süreci hızlandırdı.
Öbür yandan müracaat muhtaçlığının da kısıtlamalar ile artması sonrası 22 Aralık 2020 tarihinde yeni müracaat yapma hakkı 31 Ocak 2021’e kadar uzatıldı.
Hali hazırda kısa çalışmadan yararlanmakta olan işyerlerinde ise kısa çalışma ödeneklerinin müddeti 28 Şubat 2021’e kadar uzatıldı. Bu sayede 25 Mart 2020’den 28 Şubat 2021 tarihine kadar kısa çalışmanın salgınla uğraşta ana siyaset bileşeni olarak uygulanması kelam konusu oldu.
2021 nelere hamile?
2020 çalışma hayatı açısından salgınla gayret ile geçti. Bu süreçte kısa çalışmanın bir yıla yakın bir müddet uygulanması nedeniyle ortaya kimi sıkıntılar çıktı.
Kısa çalışmadaki emekçilerin kıdem tazminatı hakkı bakımından kısa çalışmada geçen mühletin nasıl kıymetlendirilmesi gerektiği, yıllık müsaade bakımından bu müddetin müsaade hak edişine dahil edilip edilmeyeceği üzere sıkıntılar patronların karşısına çıktı.
Öbür yandan kısa çalışmadaki çalışanların emeklilik tarihlerinin de uzaması kelam konusu oldu. Bütün bu sıkıntılara salgın sonrasında net bir halla tahlil üretilmesi sağlanmalı.
Kısa çalışmada geçen müddetlerin kıdem tazminatı ve yıllık müsaade hak edişi bakımından nasıl değerlendirileceği mahkeme kararları ile netleşecektir. Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun da kısa çalışmada geçen müddetlerin borçlanılmasına yönelik bir düzenleme yapması kelam konusu olursa personellerin bu süredeki hakları bütünüyle korunmuş olur.
Pek çok patron salgın sonrası süreçte işgücünü korumak için bu istikamette düzenleme yapılırsa emekçilerin borçlanmalarını karşılamak isteyecektir.
2021 yılında çalışma hayatı salgın sürecindeki siyaset bileşenlerinin tesirlerinin ortadan kaldırılması ve üretimde yeni devrin planlanması için bir fırsat olacaktır.
Bu süreçte uzaktan çalışmaya ait uygulamaların artırılması ile önümüzdeki süreçte yaşanabilecek bu tip acil durumlara karşı tecrübe elde edilmiş olacaktır.
Milliyet
