ÇED zorunluluğunun akabinde, 9 Ocak’ta, birinci başvuran 50 bin lira proje bedelli evrakla iş insanı Serveddin Gültek olmuştu. Gültek, Bilecik Kurtköy’deki yeri için müracaat yaptığını, “ÇED gerekli değildir” kararı aldığını fakat korona nedeniyle şimdilik aramadan vazgeçtiklerini anlattı.
Hürriyet’ten Aysel Alp’in haberine nazaran Tekirdağ Süleymanpaşa’dan Ali Murat Ersoy, Balıkesir İvrindi’den Ahmet Kaptan (iki başvuru), Kastamonu’dan İsmail Ilgaz (iki başvuru), Bartın Ulus’tan Aydın Ulukaya, Artvin Ardanuç’tan Fuat Boz (iki başvuru), Tekirdağ Şarköy’den Muhittin Gören, Kayseri İncesu’dan Ahmet Ayyıldız (iki başvuru), Hatay Yayladağı’ndan Mustafa Alkan, Düzce Kaynaşlı’dan İsa Yılmaz, Siir Şirvan’dan Selim Çavunt, Ordu Çaybaşı’dan Baki Bulat ve Edirne Meriç’ten Osman Kılıç da ÇED evrakı sunarak müracaat yapan isimler oldu. 5 tanesi için “ÇED gerekli değil”, kararı verilirken öteki müracaatların incelemesi ise devam ediyor. Proje bedelleri de 16 bin ila 50 bin lira ortasında değişiklik gösterdi. ÇED evrakı hazırlayan şirketlerden Ayaz Etraf Mühendislik Koordinatörü Murat Sancak, “Daha evvel yılda ortalama 90 civarında müracaat olurdu. 8 aylık devirde yalnızca 18 müracaat oldu” dedi.
Tabansız Göl’ün define aramak için yok edilmesinin akabinde, kasım ayındaki yönetmelik değişikliğiyle definecilere ÇED evrakı zaruriliği getirilmişti. Temmuz ayında define yönetmeliğinde yapılan son değişikliğin akabinde define aranacak alanın büyüklüğü 50 metrekare, derinliği ise 10 metreyle sonlandırıldı.
Öte yandan geçtiğimiz ay da Taşköprü Yaylası’ndaki Tabansız Göl’de, ‘define’ söylentisi üzerine 2 kişi, hafriyat için müracaatta bulundu.
Trabzon Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Şurası ve Etraf ve Şehircilik Vilayet Müdürlüğü’nün olumlu görüşleri üzerine Gümüşhane Müze Müdürlüğü’nce ilgili şahıslara define arama ruhsatı verildi. Bölgede, geçen yıl 6 Kasım’da jandarma yetkililerinin eşlik ettiği hafriyatta suyu tahliye edilen göl alanı, iş makineleri ile kazıldı.
Jandarma takımları, hafriyat alanına kimsenin yaklaşmasına müsaade vermedi. Kaynağı ve akarı olmayan Tabansız Göl’de, 4 gün sürdürülen hafriyat çalışmaları, define bulunamayınca sonlandırıldı. Buzul Çağı’ndan kalma, 12 bin yıllık Tabansız Göl’de tamamlanan hafriyat çalışmalarının akabinde gruplar, alandan ayrıldı. Yol düzeyi ile birleştirilen göl alanı taş ve toprak yığını haline döndü.
ESKİ HALİNE GETİRİLDİ
Hafriyat sonrası toprak doldurularak kapatılan Tabansız Göl’ün eski haline döndürülmesi için çalışma başlatıldı. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı ve valilik tarafından hazırlanan 4 unsurluk hareket planı kapsamında göl için alana dökülen, dayanıksız toprak çıkarıldı. Yerine ise suya güçlü kireçli ve killi toprak döküldü. Silindirle tabanı hazırlanan göl alanına, yakındaki doğal kaynaktan su verildi. 1 ay boyunca su verilen göl doldu, su tutmaya başladı.
Gölün etrafı çocukların düşmemesi ve hayvanların girmemesi için çitle çevrildi, etrafı ise taşla çevrildi. Yaz ayı ile birlikte göl kıyısındaki bitki örtüsü de yeşerdi. Tabansız Göl böylelikle tekrar eski haline dönmüş oldu.
DEFİNE DIREKTÖRLÜĞÜ DEĞİŞTİ
Yasal müsaadeyle yapılan hafriyatta Tabansız Göl’ün yok olmasının akabinde tartışılan define arama direktörlüğü değiştirildi. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca yapılan değişiklikle, define arama şartları sonlandırıldı. Müracaat sürecinde, define araması yapacaklara noter tasdikli muvafakatname ve Çevresel Tesir Kıymetlendirme (ÇED) raporu alma kaidesi getirildi.
100 metrekare olan define arama sonu 50 metrekareye düşürülen direktörlükte, karasal ortam dışındaki göl, dere ve denizlerde hafriyatlar yasaklandı. Define aramasında çıkan kalıntılar ise kültür varlığı müzelere, define ise Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nca Hazine ve Maliye Bakanlığı’na teslim edilecek. Aralıksız ve en fazla 15 gün sürecek aramalar sırasında, etraf sakinlerinin can ve mal güvenliği define arayıcısı tarafından sağlanacak. Ayrıyeten aramalar sırasında definede ve hafriyat alanında doğacak her türlü zararın sorumluluğu define arayıcısında olacak.
‘İKİNCİ TABANSIZ GÖL VAKASI YAŞANMA BAHTI ORTADAN KALDIRILDI
Doğal ve Tarihi Bedelleri Müdafaa Derneği Lideri Doç. Dr. Coşkun Erüz, define aramalarında ‘Dipsiz Göl’deki üzere maksadını aşan uygulamalar yaşanabildiğini ve define arayıcılarının eski yönetmelikteki açıkları kullanarak yasal müsaadenin ötesine geçtiklerini söyledi. Erüz, “Yeni yapılan bu hazine arama yönetmeliğinin değiştirilmesiyle birlikte 100 metrekare olan hudut 50 metrekareye düşürüldü.
İstediğiniz kadar derine kazma imkanı ortadan kaldırılarak yalnızca 10 metre ile sonlandırıldı. Ayrıyeten yalnızca karasal ortamda bir hafriyat yapmaya müsaade verildi. Katiyetle derelerde, göllerde ya da deniz ortamında rastgele bir hazine hedefli arama ruhsatı başvurusu katiyetle kelam konusu değil. İkinci bir Tabansız Göl vakası yaşanma bahtı büsbütün ortadan kaldırıldı” dedi.
‘YÖNETMELİK, MEVZUATI TAM YERİNE OTURTTU’
Yeni yönetmelikle ÇED raporu mecburiliği getirilmesinin, kazıların tabiat tahribatı yaratıp yaratmayacağını tespit edebilme açısından değerli olduğunu kaydeden Erüz, “Artık beşerler canının istediği her yeri talep etmek üzere bir davranışa girmeyecek. Daha kısıtlı olacak. Emin olmadan bu türlü bir harekete girmesine müsaade verilmeyecek. Pek yerinde bir uygulama oldu. Bu manada baktığımızda yönetmelik aslında nitekim mevzuatı tam yerine oturttu” diye konuştu.
‘KAÇAK DEFİNECİLERE MAHPUS CEZALARI VERİLMELİ’
Anadolu’daki bütün antik kentlerin kaçak hafriyat yapanlarca tahrip edildiğini belirten Erüz, “Bölgemizdeki bütün tarihi köprüler, çeşme, cami ve kiliseler ile sahipsiz kalan tüm eski konutların hepsi büsbütün hayale dayalı anlamsız, yersiz davranışların sonucu olarak hazine meraklıları tarafından tahrip ediliyor.
Maddede kesinlikle hazine arayıcılığının kaçak yapılanlarına çok önemli büyük cezalara doğal tutulmalı. Hem maddi, hem de mahpus cezaları vermeliyiz.
Zira tahrip ettikleri eserler, bizim ulusal ve insanlığın, ülkenin ve tüm vatandaşların kültür mirası ve doğal mirasıdır.
Hiç kimsenin ulusal bir mirası yok etmeye hakkı olamaz. İhbar edenlerin de kesinlikle gizlenmesi gerekiyor.
Bir formda öğrenip vatandaşa ziyan veriyorlar. Köylüler bu bahiste çok huzursuz. Kesinlikle daha önemli tedbirler alınmalı” dedi.
Milliyet
